با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
از كتاب و سنت استفاده مي‌شود كه انسان در فاصله ميان مرگ و رستاخيز زندگي محدود و موقتي دارد كه برزخ و واسطه ميان دنيا و آخرت است. انسان پس از مرگ از جهت اعتقاداتي كه داشته و اعمال نيك و بدي كه در دنيا انجام داده، مورد بازپرسي خصوصي قرار مي‌گيرد. پس از محاسبه گذرا، طبق نتيجه اي كه گرفته شده، به زندگي شيرين و گوارا يا تلخ و ناگوار محكوم گرديده، با همان زندگي در انتظار روز رستاخيز به سر مي‌برد.
روح انسان در برزخ به صورتي كه در دنيا زندگي مي‌كرد، به سر مي‌برد. اگر از نيكان است، از سعادت و نعمت و جوار پاكان و مقربان درگاه خدا برخوردار مي‌شود. اما اگر از بدان است، در عذاب و همراهي شياطين و پيشوايان گمراهي، روزگار مي‌گذراند: " پشت سر آنان برزخي است تا روزي كه برانگيخته شوند".(1)
همه افراد تا برپايي قيامت كبرا در عالم برزخ به سر مي‌برند.
از رواياتي استفاده مي‌شود اموات با هم در ارتباط هستند و يكديگر را نيز مي شناسند.(2) شخصي نقل مي كند كه به امام صادق (ع) عرض كردم: ارواح مومنان كجا هستند؟ حضرت فرمود:«ارواح المومنين في حجرات في الجنته، ياكلون من طعامها و يشربون من شرابها و يتزاورون فيها"ارواح مومنان در منازل بهشت‌‌اند. از طعام‌هاي آن مي‌خورند. از نوشيدني‌هاي آن مي‌نوشند. همديگر را مي‌بينند و زيارت مي‌نمايند.» راوي سپس از ارواح كفار پرسيد، حضرت فرمود: «في النار ياكلون من طعامها و يشربون من شرابها و يتزاورون فيها؛ (3) ارواح كفار در آتش‌اند. از غذاي و نوشيدني آن استفاده مي‌كنند همديگر را مي‌بينند و با هم ملاقات و ديدار دارند».
در برخي روايات ديگر در خصوص شناختن همديگر دقيق تر تصريح شده است؛ در روايتي در مورد وضعيت مومنان و اهل بهشت برزخي مي فرمايد:
« ... هنگامي كه روح تازه اي بر آن ها وارد مي شود، مي گويند: فعلاً او را رها كنيد و كاري به كار او نداشته باشيد, چون از هول عظيمي رهايي يافته است. سپس از او مي پرسند: فلاني چه شد و فلان كس چه شد؟ اگر بگويد: من كه آمدم , او زنده بود, خوشحال مي شوند و خدا را شكر مي كنند و اظهار اميدواري مي نمايند. اگر بگويد: از دنيا رفته و جلوتر از من آمده است، همه ناراحت و نگران مي شوند و مي گويند سقوط كرد، سقوط كرد.» (5) چون وقتي پيش آنان در بهشت برزخي نيامده، پس در جهنم برزخي رفته است.
اما در خصوص قيامت هم بايد گفت:
با استفاده از منابع ديني مي توان همين امر را به اثبات رساند؛ چنان كه بر اساس برخي آيات برخي مومنان به هم ملحق مي شوند و در كنار هم متنعم هستند و روشن است كه در اين موارد بر فرض شناخت و آشنايي لذت و نعمت مضاعفي براي آنان فراهم مي شود؛ مثلا در قرآن تصريح شده كه فرزندان صالح نيز به والدين بهشتي خود ملحق مي شوند:
« وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْءٍ؛ (6) كسانى كه ايمان آوردند و فرزندان شان به پيروى از آنان ايمان اختيار كردند، فرزندان شان را (در بهشت) به آنان ملحق مىكنيم و از (پاداش) عمل شان چيزى نمىكاهيم و هر كس در گرو اعمال خويش است!»
يا در روايات در مورد همراهي و زندگي مجدد زوج دنيايي نكاتي بيان شده است كه نشان مي دهد در آن عالم هم شناخت و آشنايي وجود دارد.
از امام صادق(ع) سؤال شد: آيا زن و شوهر مؤمن كه وارد بهشت مي شوند، با هم ازدواج مي كنند؟ حضرت فرمود: خداوند عادل است. اگر مرد از زنش افضل باشد، اختيار با مرد است كه زنش را بپذيرد يا نه. اگر پذيرفت، يكي از زنانش مي‌شود. اگر زن از شوهرش افضل باشد، اختيار با اوست. اگر همسرش پذيرفت ،همان شوهرش مي شود.(7)
پي‌نوشت ها:
1. محمد باقر مجلسي، بحار الانوار، دار الاحيا التراث العربي، بيروت، 1403ق، ج 6، ص 256، باب 8.
2. شيخ محمد بن يعقوب كليني، فروع كافي، دارالكتب الاسلاميه، تهران 1388ق. ج3، ص 230.
3. تاج الدين شعيرى، جامع الاخبار، انتشارات رضى، قم، 1405 ق، ص169.
4. فروع كافي، همان، ج 1، ص 62.
5. بحارالأنوار، همان، ج 6، ص 269.
6. طور (52) آيه 21.
7. بحار الانوار، ج 8، ص 105.
موفق باشید.
