خشونت در گفتار

با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
خشونت در گفتار شامل موارد زيادي مي شود، يعني در هر حالتي انسان بايد با لسان نرم و لين سخن بگوي. اما مستدل و محكم. حتي در سوره طه وقتي به موسي و هارون دستور به صحبت با فرعون مي كند سخن با زبان لين و نرم را به آنان سفارش مي كند. كه در آيات 40 تا 60 سوره طه مطرح شده است.
يكي از مصاديق بارز خشونت در گفتار، ناسزاگويي است كه يكي از گناهان بزرگ است و در آيه ده سوره حجرات، خداوند آن را نهي نموده است و پيامبر اكرم(ص) فرمود كه ورود به بهشت بر هر كسي كه فحش و ناسزا گويد، حرام است.(1)
امام باقر(ع) مي فرمايد: ناسزاگويي، اسلحه فرو مايگان بدكار است.(2)
«مقتضاي اطلاق روايات، حرام بودن فحش است با هر كس كه باشد، خواه مسلمان و مومن، يا كافر و فاسق، كوچك يا بزرگ.(3)
روزي اميرالمومنين(ع) شنيد كه مردي به جناب قنبر دشنام مي­دهد و قنبر خود را آماده كرد او را فحش بدهد، حضرت فرياد زد: قنبر، آرام باش! دشنام گويت را با خواري واگذار كه با اين كار خدا را خشنود مي­كني و شيطان را خشمگين مي سازي و دشمنت را كيفر مي دهي.
سپس امام سوگند ياد كرد كه «هرگز شخص با ايمان، پروردگار خود را از چيزي همانند« حلم و خويشتن داري» راضي نساخته، شيطان را با سكوت خشمگين نكرده، احمق را با خاموشي، مجازات ننموده است.(4)
در روايات براي فحش و ناسزاگويي يا ترك آن به خاطر اطاعت از خدا و ترس از عذاب الهي، آثار و نتايجي ذكر شده است.
امام صادق(ع)فرمود: هر كه به مسلماني فحش دهد، خدا بركت را از روزي اش مي گيرد و لطف و رحمتش را از او بر مي دارد او را به خودش واگذار مي نمايد، و زندگي اش را به سوي فساد و تباهي سوق مي دهد.(5)
پيامبر اكرم(ص)فرمود: براي هر كس كاري زشت و ناسزا يا شهوتي رخ نمايد و او به خاطر ترس از خدا از آن بپرهيزد، خدا آتش جهنم را بر وي حرام مي كند و از هول و ترس بزرگ قيامت، نجاتش مي دهد.(6)
دين اسلام نه تنها از دشنام گويي در برخورد با دشنام و ناسزا بر حذر داشته، بلكه حتي از صفات نيك مؤمنان مي­داند كه به هنگام شنيدن ناسزا با رفتار نيك و سلام و درود پاسخ گوييم:«و بندگان خداي رحمان آنان اند كه روي زمين به نرمي (بدون غرور) راه مي روند و چون نادانان آنها را طرف خطاب قرار دهند، به ملايمت پاسخ دهند(سلام گويند)».(7)
از موارد ديگر خشونت در گفتار زخم زبان زدن و با نيش و كنايه حررف زدن است. كه اگر چه ظاهري مثل كلامهاي معمولي دارد. اما در باطن همراه باخشونت فراوان است. قرآن كريم از طعنه زدن و خواندن افراد با لقبهاي ناپسند منع كرده است: َّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإيمانِ وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُون‏ (8): يكديگر را مورد طعن و عيبجويى قرار ندهيد و با القاب زشت و ناپسند يكديگر را ياد نكنيد، بسيار بد است كه بر كسى پس از ايمان نام كفرآميز بگذاريد و آنها كه توبه نكنند، ظالم و ستمگرند!
از ديگر موارد خشونت در گفتار مسخره كردن است كه در ابتداي آيه 11 سوره حجرات به اين مطلب هم اشاره شده است: يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُم‏
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُم‏
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُم‏
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُم‏ (9): اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند. اينها نمونه هايي از موارد خشونت در گفتار بود اما جهت آگاهي بيشتر مطالعه كتاب گناهان كبيره شهيد دستغيب جلد دوم توصيه مي شود.
پي نوشت ها:
1. هندي، كنزالعمال، الاضواء بيروت، چ 3، 1397، ج3، ص598.
2. سفينةالبحار، چاپ سنگي، ج2، ص346(چاپ قديم)
3. شهيد دستغيب، گناهان كبيره، پارسايان، چ8، 1379، ج2، ص299.
4. سفينةالبحار، همان، ج1، ص300، واژه حلم.
5. كليني، اصول كافي، دارالكتب، چ 4، 1365، ج2، ص226.
6. مجلسي، بحارالانوار، دارالكتب، چ 1 ، ج67، ص378.
7. فرقان(25)آيه 63.
8 و 9. حجرات (49) آيه 11.
موفق باشید.