سلام
بنده مدتی است در پی این پاسخ ام که ایا شهدا به تمامی اعمال و رفتار روزانه ما اگاهند ؟ اعمال نیک و یا حتی گناهان ما ؟!
و خلاصه اینکه خداوند تا چه میزان به شهدا اذن میدهند تا ناظر بر تمام اعمال ما باشند ؟
و این سئوال در مورد اموات چگونه است؟
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در خصوص آگاهي شهدا (غير از ائمه(ع)) از اعمال ما به خصوص به آن صورت كه در پرسش مطرح شده در روايات چيزي نيافتيم. ولي به طور كلي در روايات آمده كه مردگان گاهي به خانواده و بازماندگانش سر مي‌زنند. امام صادق(ع) فرمود:
أنّ المؤمن ليزور أهله فيرى ما يحبّ و يستر عنه ما يكره وأنّ الكافر ليزور أهله فيرى ما يكره و يستر عنه ما يحبّ، قال: ومنهم من يزور كلّ جمعةٍ ومنهم من يزور على قدر عمله؛(1)
مؤمن خانواده خود را مي‌بيند. آنچه را كه موجب محبت اوست مي‌بيند، ليكن چيزهايي كه موجب كراهت او مي‌گردد، از نظر او پوشيده مي‌شود. كافر نيز اهل خود را مي‌بيند . آنچه موجب ناراحتي و كراهت اوست، مشاهده مي‌كند، ليكن چيزهايي كه موجب محبت او از نظرش پوشيده مي‌گردد.
بعضي از مؤمنان در هر هفته يك بار در روز جمعه به ملاقات اهل خود مي‌رسند . بعضي ديگر بر حسب مقدار عمل خود مي‌توانند آنان را ملاقات كنند.
مرحوم شيخ كليني (ره) در كتاب شريف كافي بابي تحت عنوان«ان الميت يزور اهله» (2) را مطرح كرده است. روايات معتبري را در اين باره نقل نموده‌اند. در روايات آمده است كه اموات، اعمّ از مؤمن و غير مؤمن به ديدار بازماندگان خود مي‌آيند. هر ميّتي برحسب منزلت و شأني كه دارد، اجازه اين كار را پيدا مي‌كند.
بعضي از اموات هر روز، بعضي ديگر هر هفته و برخي هر سال و بعضي هر چند سال يك‌بار. حداقل اجازه‌اي كه مؤمنان دارند، هر جمعه است كه مي‌توانند به ديدار آشنايان خود در دنيا بيايند. مؤمنان وقتي به ديدار اقوام خود مي‌آيند، اگر آن ها را مشغول اعمال صالح ببينند، خوشحال شده و خدا را شكر مي‌كنند. كافران وقتي به ديدار اقوام خود مي‌آيند و آن ها را مشغول انجام اعمال صالح مي‌بينند، حسرت مي‌خورند.
همچنين در حديثي كه در كتاب جامع الاخبار آمده، (3) بيان شده كه اموات مومنان در شب جمعه به كنار خانه هاي خود مي آيند. با التماس و تضرع از خويشاوندان انتظار دارند كار خيري و صدقه‌اي براي آن ها انجام داده شود .
ميزان ملاقات و سر زدن اموات به خانواده هاي شان بسته به ميزان آزادي عملي است كه در برزخ براي ايشان در نظر گرفته مي شود كه اين امر هم تابع اعمال و رفتارهاي آنان در دنياست.
از امام كاظم(ع) روايت شده كه روح اموات به بازماندگان سر مي‌زند. اگر از آنان كردار خوب و عمل صالح ببينند، خوشحال مي‌شوند و از آنان راضي مي‌گردند.(4)
از مجموع روايات به دست مي آيد كه اموات از زندگان به نحوي خبردار مي شوند، ولي اين كه هميشه آن ها را زير نظر داشته باشند، دليلي بر آن وجود ندارد. بعيد است چنين امكاني براي آنان فراهم باشد. از دقت در روايات ياد شده نيز به دست مي آيد كه اين كار هر چند گاه صورت مي گيرد و ظاهرا نظارت مداوم نخواهند داشت و در همه حال ناظر آن ها نيستند.
پي‌نوشت:
1. محمد باقر مجلسي، بحار الانوار،دار الاحيا التراث العربي، بيروت 1403ق، ج 6، ص 256، باب 8.
2. شيخ محمد بن يعقوب كليني، فروع كافي، دارالكتب الاسلاميه، تهران 1388ق. ج3، ص 230.
3. تاج الدين شعيرى، جامع الاخبار، انتشارات رضى، قم، 1405 ق، ص169.
4. بحار الانوار، ج 6، ص 257.
موفق باشید.
