سلام علیکم
یکی از دوستانم چشمانش شور است به گفته خودش که می گوید - خودش می گوید چند بار اتفاقاتی افتاده برایش که دچار مشکل شده است .
می گوید بعضی اوقات وقتی غبطه زندگی را می خورد برای آن خانواده مشکل بزرگی پیش می آید ، می گوید هر بار که می گویم خوش بحال خانم فلانی جقدر راحت ازدواج کرد شوهر آن خانم یا مریض می شود ، البته چند تا از خانم ها هم که ایشان غبطه زندگیشان را خورده شوهرانشان تصادف می کنند و می میرند .
حالا این دوست ما خیلی ناراحت است خیلی از نظر روحیه دچار مشکل شده می گوید چرا من باید باعث خراب شدن زندگی دیگران شوم.
حالا سوال من این است آیا فکر این دوستامان درست است ، چطور ممکن است این خانم اصلا آن مردها را ندیده چشمشان زده باشد . لطفا هم برای خودم که اطلاعاتم زیاد شود و هم کمک به دوستم راهنمایی فرمایید.
آیا این دوست ما گناه کرده است ، البته خودش می گوید این که من دیگران را چشم زده ام در پیشرفت معنویتم تاثیر دارد . ولی این دوست ما که از عمد این کارها را نکرده است . خودش دختر مذهبی است و خیلی تلاش می کند که کسی را چشم نزند ولی متاسفانه یکی از دستش در می رود و این اتفاق ناگوار می افتد، خودش می گوید : چشم زخمي واقعيت دارد و جاي انکار نيست ، اما گاهي انسان تصور مي کند که اتفاق مورد نظر بر اثر چشم زخم است ، در حالي که اين مسئله تنها يک اتفاق بوده که با چشم زدن هم زمان شده است، نه اينکه به خاطر چشم زخم باشد.
اگر اين حالت در موارد بسيار تکرار شده باشد ، اين نگراني به جا است و بايد در فکر درمان اين حالت بر آيد. حالت شور چشمي يا چشم زخم براي حالات معنوي انسان مضر است و بايد آن را درمان کرد.حال كسي كه چشمش منشأ اثر مي شود و حتي به خودش صدمه وارد مي كند، چه بايد بكند؟
اين شخص از نظر اسلام گناهي مرتکب نشده است.در رفع اين مشکل به روايت جالبي از امام صادق(ع) بر مي خوريم:
"چشم [زخم] حق است و از خودت در امان نيستي، نيز نسبت به ديگران ، اگر در اين مورد ترسيدي بگو: ما شاءالله [لا حول و] لا قوّة إلاّ بالله العليّ العظيم،(1) اين جملة سه بار ادا شود".
نيز فرمود: "اگر از چيزي نسبت به برادر مؤمنت تعجب كردي، در حق او دعا كن زيرا چشم زخم حق است".(2)
دوري از حسادت نسبت به ديگران، قانع بودن به نعمت الهي هر چند ناچيز و اندک باشد، در رفع اين حالت موثر است.هم چنين انسان بايد بداند که بسياري از نعمت هاي الهي آزمايش انسان ها است ، پس اگر نعمتي در دست کسي ديد ، نشان لطف خداوند يا سعادت او نداند . چه بسا اين نعمت به خاطر انجام ندادن شکر آن ، عذاب دردناکي در آخرت براي او فراهم آورد.
بعضی اوقات این ها را با گریه می گوید ، به من می گوید چرا خدا چشمان مرا این طوری کرده مگر من چه گناهی کرده ام . چرا من که سعی می کنم همیشه چیزی به نظر تعچب آور آمد ماشاء الله و الله اکبر بگویم ولی باز بلاخره بعضی اوقات ناخواسته یکی از دستم در می رود . به من می گوید که من باعث می شوم خانمی زندگیش خراب شود ،
با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر محترم
بسياري از مردم معتقدند در بعضي چشم ها اثر مخصوصي است كه وقتي با اعجاب به چيزي بنگرند، ممكن است در آن تحولاتي منفي و مخرّب ايجاد كند. گر چه اين مسئله از نظر عقلي امر محالي نيست، ولي توجيه علمي معتبري تا كنون براي آن ذكر نشده. البته روايت " العين حق" گرچه در كتب درجه يك حديثي نيامده، ولي در كلمات قصار امير مؤمنان در نهج البلاغه و در بعض كتب روايي ديگر هم آمده (1) و روايات ديگري به اين مضمون كه همه مي تواند به اين معنا حمل شود كه چشم زخم زدن افراد حسود حق است. زيرا وقتي زيبايي و نعمت و خوبي ديگري را ببينند، نمي توانند تحمل كنند و حسد و كينه و عداوتشان آنان را به توطئه چيني وامي دارد كه چه بسا تا ريشه كني فرد پيش مي روند و اين حقيقتي است انكار ناپذير و به همين جهت هم دعا و تعويذ و استعاذه براي اين موارد به وفور وارد شده است. اما اين روايات دلالت صريح و قطعي بر تاثير خود چشم و نيروي فوق العاده و ضربه زننده در بعض چشم ها ندارند.
در روايتي آمده: جبرئيل"رقيه" و تعويذي براي رسول خدا آورد كه اين جمله بود: "بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ عَيْنِ حَاسِدٍ اللَّهُ يَشْفِيك"= به نام خدا تو را در پناه خدا قرار مي دهم از شر هر چشم حسود تا خدا از آن شفا و امنت بدهد. (2)
رسول خدا فرمود: استعينوا علي اموركم بالكتمان فان كل ذي نعمه محسود (3)با كتمان و پوشاندن نعمت هايتان (از آدم هاي بي ظرفيت و كم ظرفيت) كارتان را پيش بريد. زيرا هر نعمت داري مورد حسادت است.
حضرت يعقوب به تعليم خدايي مي دانست وقتي افراد بخصوص آدميان كم ظرفيت 11 برادر قوي هيكل و خوش فرم و...را با هم ببينند، حسادتشان گل مي كند و آنها را چشم زخم مي زنند و براي از بين بردن وحدت و اجتماع آنها توطئه مي نمايند و... از اين رو فرزندان را سفارش كرد كه به گونه اي عمل كنند كه از اين مهلكه در امان باشند.
محسود بودن فرد نعمت دار و مورد توطئه و حقد قرار گرفتن او، در روايات تصريح شده و به پناه بردن به خدا و تلاوت سوره هاي "معوذتين"(قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس) و ذكر هاي "لا حول و لا قوه الا بالله" و دعاهايي ديگر توصيه شده است(4).
نوشتن اين اذكار و سوره ها و همراه داشتن آنها نيز مؤثر است. (5)
در بعض روايات اهل سنت آمده كه افرادي مي خواستند پيامبر را چشم كنند و از كساني كه به چشم كردن معروف بودند براي اين مقصود كمك بگيرند كه آيه " و ان يكاد ..." نازل شد و پيامبر را امان داد (6).
با توجه به اين روايات و روايات گذشته، چه چشم زخم به معناي مشهور (تأثير مرموز چشم ها)وجود داشته باشد و چشم هايي بتوانند چنين ضررهايي بزنند يا نه معنايش چشم هاي حسود باشد كه به توطئه چيني مي پردازند، در هر دو حال نوشتن اين آيه و همراه داشتن آن براي در امان ماندن از چشم زخم معمول شده است و اگر با اعتقاد به قرآن و توسل به آن باشد، خوب مي باشد.
شخصي هم كه احساس مي كند چشمش شور است، اين شخص از نظر اسلام گناهي مرتكب نشده است و براي اين كه به گناه و حسد نيفتد و به ديگران ضرر نزند و از عذاب وجدان هم در امان باشد، به دستورات معصومين عمل كند.
رسول الله(ص) قال : العين حق فمن أعجبه من أخيه شئ فليذكر الله في ذلك فإنه إذا ذكر الله لم يضره(7)
رسول خدا فرمود: چشم حق است و هر گاه چيزي از ديگري تو را به تعجب واداشت، خدا را ياد كن تا به او ضرر نرسد.
عن أبي عبد الله (ع) أنه قال: العين حق وليس تأمنها منك على نفسك ولا منك على غيرك، فإذا خفت شيئا من ذلك فقل: " ما شاء الله لا قوة إلا بالله العلي العظيم" ثلاثا .(8)
امام صادق(ع) فرمود: چشم حق است و تو از آن بر خودت و ديگران در امان نيستي پس هرگاه از چشم زخم زدن ترسيدي، سه بار بگو: ما شاء الله لا قوة إلا بالله العلي العظيم.
من أعجبه من أخيه شئ فليبارك عليه، فإن العين حق. (9)
و باز امام صادق(ع) فرمود: چشم حق است و هر گاه چيزي از ديگري تو را به تعجب واداشت، براي او طلب بركت كن.
دقت بفرماييد خيلي از اين موارد بر اساس اتفاق است براي همه هم پيش مي آيد، اما خدا نكند كسي در اين مساله حساس و وسواس شود هميشه خود را ملامت و سرزنش كرده و احساس مي كند حادثه اتفاق افتاده به خاطر تعريف ايشان بوده در حالي كه اين طور نيست. بهترين راه درمان اين وسوسه و توهم بي تفاوتي است.
پي نوشت ها:
1. سيد رضي، نهج البلاغه، اول، قم، هجرت، 1414 ق، ص 546؛ طبرسي، مكارم الأخلاق، چهارم، شريف رضي، 1370 ش، ص 386؛ ابن سابور زيّات، طب الأئمة، دوم، قم، امير، 1411 ق، ص 121.
2. علامه مجلسي، بحار الانوار، هشتم، بيروت، الوفا، 1403 ق، ج60، ص 7 .
3. ابن شعبه حراني، تحف العقول، دوم، قم، انتشارات اسلامي، 1404 ق، ص 48.
4. علامه مجلسي، همان، ج6، ص 18- 26.
5. همان، ج 60، ص 26.
6. بيضاوي، أنوار التنزيل و أسرار التأويل، اول، بيروت ف دار احياء التراث، 1418 ق، ج 5، ص 238.
7. طب الأئمة، ابن سابور الزيات، ص 121.
8. مكارم الأخلاق، الشيخ الطبرسي، ص 3869. مكارم الأخلاق، الشيخ الطبرسي، ص 386.
9. همان.
موفق باشید.
