استعداد یابی

با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
هركدام از ما يك استعداد كاملاً خاص و منحصر به فرد داريم و بايد آن را كشف كند تا به موقعيت و موفقيت هاي مناسب خود برسد. درست مثل اثر انگشتمان كه كاملاً منحصر به فرد است. اين استعداد شما ممكن است در اموري باشد كه خحودتان اصلاً بدان توجه و دقت نداريد.
استعداد طبيعي شما ممكن است در ورزش، نويسندگي، هنر، سفالگري، ارتباطات و ... باشد. اين فهرست بي انتهاست. اما مسئله اينجاست كه نمي توانيد آن توانايي خود را تشخيص دهيد چون تصور مي كنيد بقيه هم مي توانند مثل شما آن كار را انجام دهند.
و از آنجا كه پايين آوردن ارزش استعداد ذاتيمان خيلي ساده است، معمولاً در ابتداي زندگي اين اتفاق برايمان مي افتد. به كودك هنري گفته مي شود كه نقاشي را كنار بگذارد و يك درس جديدتر را دنبال كند. يا به يك كودك علاقه مند به كتاب كه مي تواند در آينده نويسنده اي عالي شود گفته مي شود كه سر از كتاب بيرون بكشد و برود با بقيه بچه ها فوتبال بازي كند.
با اينكه ياد گرفتن مهارت هاي جديد براي رشد شخصيمان خيلي خوب است. اما روي گرداندن از استعداد ذاتيمان براي رسيدن به تعادل عاقلانه ترين و بهترين كار نيست.
تصور كنيد اگر «بتهوون» يا «آلبرت انيشتين» استعداد ذاتي خود را ناديده مي گرفتند تا با بقيه بچه ها سرگرم بازي شوند، آن وقت چه مي شد؟
اما اين افراد نامي، وقت خود را صرف رشد دادن به استعداد ذاتي خود كردند. و در نتيجه تلاشهايشان به موفقيت دست پيدا كردند.
در طول تاريح موفق ترين كارفرمايان، هنرمندان، نويسندگان، مخترعين، دانشمندان، ورزشكاران، و ... آنهايي بوده اند كه استعداد طبيعي خود را دنبال كردند.
- مطالبي براي كشف استعدادات و راههاي استفاده صحيح از آنها [از قوا و استعدادهاي خود چگونه استفاده كنيم؟]:
1- استعداد ذاتي خود را كشف كنيد:
اول اينكه ببينيد چه كاري به نظرتان ساده و طبيعي مي آيد. اين مي تواند نشانه يك استعداد خاص يا توانايي رشد آن باشد.
همچين ببينيد كه براي گذران وقت خودتان را به چه كاري مشغول مي كنيد. آخر اينكه، فعاليت هايي كه فقط براي احساس رضايت و خوشنودي خود انجام مي دهيد را پيدا كنيد. اين فعاليت ها مي توانند نشانه استعداد ذاتي و طبيعي شما باشند.
2- در مرحله بعد بايد ببينيد كه داراي چه شخصيتي هستيد.
الف- مطالب را در صورت ديدن ياد مي گيريد، ديداري هستيد.
ب- مطالب را در صورت شنيدن ياد مي گيريد، شنيداري هستيد.
ج- مطالب را در صورت درك شرايط و تجربه ياد مي گيريد، تجربي هستيد.
وقتي متوجه اين مسأله شديد، مي توانيد در شاخه هاي اين شخصيت ها كنكاش كنيد.
3- به علايق و بازي هاي دوران كودكي خود هم بايد دقت كنيد، چون ضمير ناخودآگاه انسان در آن موقع، بي ريا هر چه بوده آشكار كرده است.
- حاصل سخن اينكه:
كار ما با استعدادهايمان در چهار مرحله به سامان مي‏رسد:
1. كشف استعدادها
2. استخراج آنها
3. شكل دادن و در قالب مناسب ريختن‏
4. جهت دادن‏
همانطور يك معدن چنين است يك مقدار آهن كشف مي‏شود سپس استخراج مي‏گردد و در قالب خاصي مثل تير آهن و اتومبيل ساخته مي‏شود و آنگاه در جهت مفيدي به كار گرفته مي‏شود.
همه اين مراحل به بركت حديثي از پيامبر اكرم(ص) است كه مي‏فرمايد: «الناس معادق كمعان الذهب و الفضّه»(1) مردم معدن هستند مثل معادن طلا و نقره پس ما با شناسي قوا و استعدادهاي خويش بايد آن را بارور كنيم و جهت بدهيم. اما بهترين جهت چون اگر جهتي پايين‏تر انتخاب كنيم تنزل است.
و جهتي مساوي تنوع‏ و جهت برتر تحرك ما و رشد انسان، انسان است كه در نماز مي‏گوئيم: «سبحان ربي الاعلي و بحمده»
خلاصۀ اين موارد در سوره شمس آمده است كه اگر استعدادها با همه اختلافش هدف عالي نيابند و مركز اين توانائيها يعني نفس انسان تحت تأثير هواهاي نفس قرار گيرد، آنوقت استعدادها مدفون مي‏شوند: «وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها»(2) رستگار شد آن كسي كه جان عزيزش را (كه من به آن قسم خوردم) تزكيه كرد. ولي با هدايت آن به سوي خداوند و فرامين او، زمينه رويش آماده مي‏شود كه فرمود: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها»(3) بستر اين شناخت و حركت همانا تربيت اسلامي است كه روشهاي آن در كتب مفصل آمده است و در سه مرحله تزكيه، آموزش، و تذكر خلاصه مي‏گردد.
پي نوشت ها:
1. بحارالأنوار، علامه مجلسي، موسسه الوفاء بيروت، سال1404ق. ج 61، ص 65، ح 51.
2. شمس(91) آيۀ 10.
3. شمس(91) آيۀ 9.
موفق باشید.