تولی و تبری

با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر گرامي! همه ما از دوران گذشته تا حال كه در عصر كامپيوتر قرار داريم، دستگاه هاي بازي مختلفي را مي شناسيم. از سگا و آتاري گرفته تا امروز كه از طرف شركت هاي بزرگ مانند سوني و مايكروسافت محصولاتي همچون PlayStation 3 و 360 XBOX عرضه شده است.
هدف اصلي از خريد اين كنسول براي اكثر كابران استفاده از بازيهاي سه بعدي فوق العاده با كيفيت بر روي اين كنسول است.
- به اين نكات هم دقت كنيد:
1- با توجه به جستجوهاي متعدد، در بين اقوال فقهاء مطلبي را نيافتيم كه به اين بازي اشاره داشته باشد. يعني هيچ كدام از فقهاء نظري در مورد اين بازي نداده اند.
2- به تاريخچه و كسي كه اين بازي را اختراع كرده هم سر زديم، ولي چيز خاصي نيافتيم كه بيانگر ريشۀ خاصي از يك مذهب و يا عقيده اي باشد.
- قواعد كلي در مورد بازي و سرگرمي در اسلام:
به صورت كلي در مورد بازي و سرگرمي در اسلام بايد گفت:
از نظر اسلام، بازي و سرگرمي، چنان چه عنوان «لهو» پيدا كند، قابل تأمل خواهد بود. «لهو» در لغت به معناي چيزي است كه انسان را سرگرم نموده، فكرش را منحرف كند و او را از چيزي غافل نمايد.
اما چنان چه بازي و سرگرمي، تحت عنوان «لهو» قرار نگرفته، يعني موجب مشغوليت بيهوده فكر و بازداشتن انسان از مسائل مهم و جدي زندگي و اتلاف عمر نباشد و به يك كلمه، هدفدار، سازنده و عقلايي باشد، اشكالي نخواهد داشت.
ورزش نيز چنين است، اگر تحت عنوان «لهو» قرار گرفته، هدفدار نبوده و انسان را به غفلت كشاند- آن چنان كه اكنون در اكثر نقاط دنيا به اين عنوان، بازيچه دست قدرت هاي استعمارگر قرارگرفته است و آنان با مطرح كردن ورزش، مسابقات ورزشي مهم و يا ساختن شخصيت هاي ورزشي، افكار مردم جهان، به ويژه جهان سوم را مشغول ساخته و از مسائل جدي زندگي منحرف مي نمايند- چنين ورزشي داراي اشكال خواهد بود، اما اگر ورزش و بازي به منظور صحت و سلامتي، پرهيز از اعتياد و انحرافات ديگر، تقويت بنيه رزمي و نظامي، تقويت ذهن، روح و حافظه و اهداف عالي و بلند ديگري از اين دست، صورت گيرد، نه تنها حرام نبوده، كه مستحب و مطلوب نيز هست.
بنابراين، معيار براي حرمت و عدم حرمت بازي و ورزش، «لهو بودن» و يا «لهو نبودن» خواهد بود. به همين جهت است كه مي بينيم علماي ما در مورد كسي كه بدون هدف و تنها به خاطر خوش گذراني به شكار مي رود،گفته اند:
چنان چه به اين منظور به سفر رود، در سفر بايد نمازش را كامل بخواند و اگر ماه رمضان است، روزه اش را نيز بگيرد، زيرا سفر او سفر معصيت است و در سفر معصيت، روزه و نماز، نقض نمي شوند. آن گاه دليل معصيتي بودن سفر را «لهو بودن» آن دانسته اند. به همين دليل است كه در برخي از احاديث، گونه هايي از لهو، جايز شمرده شده اند، زيرا در واقع، تخصّصاً از تحت عنوان لهو خارج مي باشند.(1)
- نكته نهايي:
اسلام نخواسته است بي جهت مسلمانان را به سختي بيندازد. اين مطلب در قالب حديثي از قول پيامبر گرامي اسلام(ص) نقل شده است كه فرموده است: «الْهُوا وَالْعَبُوا، فَاِنّي اَكْرَهُ اَنْ يُري في دينِكُمْ غِلْظَـﺓٌ»(2) به سرگرمي و بازي بپردازيد! زيرا من دوست ندارم كه در دين شما سخت گيري و خشونت ديده شود.
پي نوشت ها:
1. تخصصاً از تحت عنوان لهو خارج است، يعني: از اول، لهو به آن صدق نمي كرده است، نه اين كه لهو بوده، ولي اين گونه لهوي جايز شمرده شده باشد.
2. علي متقي، كنزالعمال، نشر موسسه رسالت، بيروت، 1413 ق. حديث 40616.