گناه کبیره

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

در واقع سوال شما از اين قرار است:
«محو آثار گناه با توبه چگونه با شهادت اعضا و جوارح انسان در قيامت و تجسم عمل، ممكن است؟»
شهادت اعضا و جوارح انسان در قيامت در صورتى است كه اعمال خوب يا بد تا هنگام قيامت باقى باشد اما اگر با توبه و انجام حسنات و شركت در جهاد، اعمال بد انسان محو شود و يا به جهت غيبت و ظلم، اعمال خوب انسان محو شود، چيزى باقى نمى‏ماند كه در هنگام قيامت آن را ببيند.
در ابتدا توجه تان را به مسايل زير جلب مي نماييم:
1- كيفيت حساب‌رسي اعمال بندگان:
در روايتي از رسول خدا(ص) نقل شده است: «سألت الله أن يجعل حساب أمتي إلي لئلا تفتضح عند الامم، فأوحي الله عز و جل إلي: يا محمد بل أنا أحاسبهم فإن كان منهم زلة سترتها عنك لئلا تفتضح عندك»(1) از خدا خواستم كه حساب امت مرا به من واگذارد تا پيش امت‌هاي ديگر رسوا نشود، پس خداي عز و جل به من وحي كرد، اي محمد نه، بلكه من حسابشان را مي‌رسم و اگر گناهي از آن‌ها سر زده از تو پوشيده مي‌دارم كه پيش تو نيز رسوا نشود.» از اين رو است كه اگر انسان بارها گناه كند و توبه‌اش را بشكند او توّاب است و دوباره توبه‌اش را مي‌پذيرد و نقض پيمان‌هايش را ناديده مي‌گيرد.
گفتني است كه نسپردن حساب امت به پيامبر(ص) و پوشيده نگهداشتن اعمالشان بر آن حضرت، به معناي عدم اطلاع آن‌ها از اعمال بندگان نيست؛ چرا كه ما معتقديم پيامبر اسلام(ص) و ائمه‌(ع) در همين دنيا هم بر اعمال ما ناظرند. اما اين كه خدا مي‌فرمايد من خود، اعمال آن‌ها را بررسي مي‌كنم تا پيش تو نيز رسوا نشوند، منظور، گشودن پرونده امت در قيامت در حضور خود آنان است تا موجب شرمساري بندگان گناهكار، پيش رسول خدا(ص) نشود.
2- ستار العيوب بودن خدا:
با توجه به اين ويژگي است كه در دعاها و مناجات‌هاي وارده از سوي پيشوايان دين فراوان به اين موضوع اشاره شده است. ما در اين فرصت به اختصار به چند نمونه از آن‌ها اشاره مي كنيم:
۱) «إِلَهِي قَدْ سَتَرْتَ‌ عَلَيَ‌ ذُنُوباً فِي الدُّنْيَا وَ أَنَا أَحْوَجُ إِلَي سَتْرِهَا عَلَيَّ مِنْكَ فِي الْأُخْرَي»(2) اي خدايي كه در دنيا گناهان مرا پوشاندي، من به پوشاندن آن‌ها در آخرت محتاج‌ترم.
۲) «وَ اغْفِرْ لِي‌ مَا خَفِيَ‌ عَلَي الْآدَمِيِّينَ مِنْ عَمَلِي وَ أَدِمْ لِي مَا بِهِ سَتَرْتَنِي»(3) خدايا گناهان مرا كه بر بندگانت مخفي است، ببخش و آن‌چه را پوشاندي هم‌چنان از ديگران مخفي نگهدار. » در اين دعا منظور از ادامه پوشاندن و مخفي نگهداشتن، به يقين ، مخفي نگهداشتن آن‌ها در آخرت است.
3- قيامت و آشكار شدن اسرار:
تذكر اين نكته ضروري به نظر مي‌رسد كه اگر چه قرآن مي‌فرمايد: «يَوْمَ تُبْلَي السَّرائِرُ؛ در آن روز كه اسرار نهان (انسان) آشكار مي‌شود، روز قيامت روزي است كه پرده‌ها كنار مي‌رود و اسرار برملا خواهد شد.»(4) همچنين مي‌فرمايد: «چنان نيست كه آن‌ها (درباره معاد ) مي‌پندارند، بلكه نامه اعمال نيكان در «عليّين» است! و تو چه مي‌داني «عليّين» چيست! نامه‌اي است رقم‌خورده و سرنوشتي است قطعي، كه مقربان شاهد آنند!»(5) اما درباره مفهوم و گستره اين آيات بايد گفت:
اولاً: آيه‌اي كه مي‌گويد در قيامت، اسرار برملا خواهد شد، اين آيه ناظر به كساني است كه با بار گناه از دنيا رفته و موفق به توبه نشده‌اند، نه كساني كه از روي جهل و ناداني مرتكب گناهي شده‌اند و توبه نموده‌اند. در ذيل آيه ۹ سوره طارق روايتي وارد شده كه در آن، راوي مي گويد:از رسول خدا(ص) پرسيدم: اين سرائري كه خدا بندگان را در آخرت به آن‌ها مي‌آزمايد چيست؟ فرمود:«سرائر شما، اعمال شما از نماز، روزه، زكات، وضو و غسل جنابت و هر واجب ديگر است؛ زيرا كه همه اعمال، سرائر پنهان است، پس اگر كسي بخواهد، مي‌تواند نماز ناخوانده بگويد كه نماز خواندم و وضو نگرفته بگويد كه وضو گرفتم و گفته خدا: يوم تبلي السرائر در همين خصوص است.»(6) بنابراين، آيه نظر به كساني دارد كه با كفر و نفاق از دنيا رفته‌اند.
ثانياً: مقربان و اولياي الهي كه از اعمال انسان‌ها با خبرند، آن‌ها در همين دنيا نيز بر اسرار ما اطلاع دارند، اما اين به معناي انتشار آن به ديگران نيست.
ثالثاً: قيامت روزي است كه در آن انسان از برادر، از مادر و پدر و زن و فرزندان خود مي‌گريزد، در آن روز هر كدام از انسان‌ها وضعيتي دارند كه او را كاملًا به خود مشغول مي‌سازد!(7)
- نتيجه گيري:
1- بنابراين شهادت اعضا و جوارح انسان و تجسم عمل در وقتى است كه گناه وصف گناه بودنش از بين نرفته باشد اما با توبه فرض اين است كه گناه وصف خود را از دست داده‏است، پس گناهى نيست تا اعضا بخواهند به آن شهادت بدهند.
2- اگر انسان در اين دنيا موفق به توبه واقعي شود، خداوند او را مورد لطف و رحمت خويش قرار مي‌دهد و نه تنها از گناهانش مي‌گذرد، بلكه او محبوب خداوند واقع مي‌شود؛ لذا امروز، پيش از آن كه آن روز فرا رسد، خوب است به پروردگارمان پناه بريم تا مگر گناهاني را كه مرتكب شده‌ايم، پيش از رسوا شدن در برابر گروه بزرگ گواهان روز قيامت و پيش از چشيدن عذاب، بر ما ببخشايد.
3- علاوه بر اين دليل عقلى و روايات معصومان نيز براين امر دلالت دارد كه هركس توبه كند، خداوند توبه‏اش را مى‏پذيرد و به اعضا و جوارحش امر مى‏شود كه گناهانش را بپوشانند و به مكان‏هايى از زمين كه در آن‏ها معصيتى انجام داده‏است، امر مى‏شود كه گناهانش را كتمان كند و آن‏چه فرشتگان نوشته‏اند، ازياد آن‏ها برود.

پي نوشت ها:
۱. نهج الفصاحة(مجموعه كلمات قصار حضرت رسول)، پاينده، ابو القاسم،‌ دنياي دانش‌، تهران، ص ۵۱۷.
2. اقبال الأعمال، ابن طاووس، علي بن موسي، ‌ دار الكتب الإسلاميه‌، تهران، ج ۲، ص ۶۸۶.
۳. مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، طوسي، محمد بن الحسن،‌ مؤسسة فقه الشيعة، بيروت، ج ۲، ص ۵۹۳.
4. طارق(86) آيه ۹.
5. مطفّفين(۸۳) آيه ۱۸-۲۱.
6. تفسير نور الثقلين، عروسي حويزي، عبد علي بن جمعه، انتشارات اسماعيليان، قم، ج ‌۵، ص ۵۵۲.
7. عبس(8۰) آيه ۳۴-۳۷.