حقوق والدین

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مهم ترين چيزهايي كه به عنوان وظايف فرزندان يا حقوق والدين در آيات و روايات آمده، به شرح زير است:
الف - قرآن:
1- احسان ونيكي به والدين،
2- تعظيم و احترام والدين در گفتار و رفتار،
3- نهايت تواضع وخشوع در برابر آنان،
4- دعا واستغفار در حق آنان،
5- شكر وسپاس خدا به خاطر نعمت وجود والدين،
6- نرنجاندن آنان،
خداوند در هفت آيه قرآن، مردم را به احسان و نيكي به پدر و مادر فرمان داده و حقوق آنان را برشمرده است. آيات عبارتند از:
بقره، آيه 83؛ نساء، آيه 36؛ انعام، آيه 151 ؛اسراء ، آيه 23.
عنكبوت، آيه 8؛ لقمان، آيه 14؛ احقاف، آيه 15.
در سوره اسراء فرموده: و خداي تو حكم فرموده كه جز او هيچ كس را نپرستيد. درباره پدر و مادر نيكويي كنيد. اگر يكي يا هر دو پير و سالخورده شوند، كلمه‏اي كه آنان را رنجيده خاطر كند، بر زبان نياوريد. كم ترين آزاري به آنها نرسانيد. با ايشان با اكرام و احترام سخن بگوييد. همواره بال و پرتواضع و تكريم را با كمال مهرباني نزدشان بگسترانيد و بگو: پرودگارا ! همان گونه كه پدر و مادرم مرا از كودكي با مهرباني صيانت وحفاظت كردندو به پرورش وآموزش من پرداختند، تونيز در حق آنها رحمت و مهرباني فرما.
در سوره لقمان فرموده:... شكر من و شكر پدر و مادرت را به جاي آور ... اگر آنها تو را به شرك دعوت كردند، از آنان اطاعت مكن، ولي در دنيا با آنها به حسن خلق رفتار و مصاحبت كن.
تنها اطاعت از والدين در جهت معصيت خدا جايز نيست، ولي احترام و خوش‏رفتاري با آنان همواره لازم است.
ب- روايات:
افزون برحقوقي كه در آيات براي والدين شمرده شده، وظايفي نيز در روايات براي فرزندان در مورد پدر و مادربيان شده كه مهم ترين آن عبارتند از:
1- شناخت حقوق آنها و دقت در اداي آن،
2- معرفت به جايگاه والدين در نظام آفرينش ونزد خدا،
3- آنان را اصل و ريشه وخود را فرع وشاخه ونيازمند دعا واستغفار آنان دانستن،
4- همان گونه كه جهت احترام نبايد پيامبر را به اسم صدا كرد، پدر ومادر را نيز نبايد به اسم صدا كرد،
5- برفرزند لازم است هنگام راه رفتن جلو و پيشاپيش والدين راه نرود،
6- موقع نشستن مواظب باشد جلوي آنان ننشيند و به پدر و مادر پشت نكند،
7- موقع حرف زدن صداي خود را بلندتر از صداي آنان نكند،
8- در جلوي ديدگان شان لباسش را در نياورد و يا با آنان حمام نرود،
9- تواضع و خوشخويي و گشاده‏رويي در برابر آنان.
10- تلاش براي تأمين نيازهاي آنان پيش از درخواست.(1)
امام سجاد(ع) در رساله حقوق مي‏فرمايند: و اما حق ابيك فتعلم انه اصلك و انك فرعه و انك لولاه لم تكنفمهما رأيت في نفسك مما يعجبك فاعلم ان اياك اصل النعمه عليك فيه واحمداللّه‏ واشكره علي قدر ذلك و لا قوه الا باللّه‏.
حق پدرت بر تو آن است كه بداني اصل و ريشه توست. تو شاخه و فرع او هستي. اگر پدرت نبود، نبودي؛ پس هرگاه در دلت خودپسندي راه يافت، بدان كه پدرت ريشه نعمت‏هايي است كه از آن برخورداري. خداي را سپاس گزار و شكرش را به خاطر نعمت والدين به جاي آور. (2)
و تنها چيزي كه نمي توان در آن مورد از امر پدر و مادر پيروي كرد، معصيت خداست. اما اعمال مستحبي مانند زيارت عاشورا را براي اجراي امر پدر و مادر مي توان قطع كرد و بقيه اش را بعد از انجام آن خواند. در مورد نماز شب يا موارد ديگر نيز اگر پدر و مادر خودشان معتقد به نماز هستند و بنا به در نظر گرفتن مصالحي ما را از خواندن نماز شب منع مي كنند بايد امرشان اطاعت شود. اما اگر به خاطر بي توجهي به نماز و يا خداي ناكرده از روي بي اعتقادي به نماز، ما را منع مي كنند مي توان به اينگونه اوامر توجهي نكرد.
در اين خصوص مي توانيد با بخش تلفني مركز(09640) تماس بگيريد.
پي نوشت ها:
1. وسايل الشيعه، دار الكتب1364، چ 2، ج11 ،ص 389.
2. بحارالانوار، الوفا بيروت1408، چ 4، ج 10، ص 74.
موفق باشید.