با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در خصوص اين گونه افراد و اين كه سرنوشت اين ها در قيامت چگونه است و چگونه و به چه قاعده اي براي آن ها جايگاه و مقام آخرتي تعيين مي گردد، از دير باز بحث هاي گوناگوني در بين انديشمندان وجود داشته و در كتاب هاي اعتقادي به آن ها پرداخته شده است.
از نظر عقل و نقل، اين گونه افراد چون از ادراك متناسب و قابل قبول كه شرط هر تكليف و مسئوليتي است، بي بهره اند، در دنيا هم تكليفي بر عهده آنان نيست، در نتيجه گناهي براي آنان ثبت نميشود.
اما اينكه در قيامت چه وضعي دارند: بايد گفت در برخي از روايات آمده است اين دسته افراد، مانند كودكان فوت شده اگر از خانوادهاي مسلمان باشند، به دنبال پدر و مادر خويش- شايد به عنوان پاداش و مايه خوشحالي ايشان- به بهشت خواهند رفت. اما اگر وابسته به كفار و ظالمان باشند، به واسطه قصور ادراكي خود، در قيامت عذاب نخواهند شد؛ اما اينكه چه سرنوشتي در انتظارشان است، نظرات متفاوتي در بين علما وجود دارد.
در برخي آمده است: "علم آن را به خدا واگذاريد" يعني درباره آن سؤال نكنيد؛ خدا بهتر ميداند با آن ها چكار كند. (1)
اما در برخي روايات درباره اطفال شيعيان آمده است كه در عالم برزخ فاطمه زهرا(س) آنان را تربيت ميكند.(2) البته در پاره اي از روايات نيز ذكر شده كه اين افراد به شكل خاصي در قيامت مورد آزمون قرار مي گيرند تا وضع تسليم يا متمرد بودن آن ها در برابر تكاليف الهي معين باشد. بعيد نيست متناسب با وضع آخرت و ميزان ادراكات آن ها در آن جهان آزموني از ايشان گرفته شود.
زراره از امام باقر(ع)نقل مي كند: «وقتي قيامت مي شود، خداوند با پنج دسته بحث مي كند: طفل و كسي كه در دوران فترت(فاصله بين ارسال دو نبي) بميرد، كسي كه در زمان پيامبر، ابله باشد (سبك عقل )، ديوانه-اي كه عقل نداشته باشد و بالأخره كر و لال.
همه آن ها بر خدا اعتراض و يا عرض مي كنند: تقصيري نداشتيم. اگر حجت داشتيم، اطاعت مي كرديم. خداوند فرشته اي را مي فرستد و آتشي آماده مي كند؛ سپس به آن پنج گروه مي گويد: خداوند به شما امر فرموده است داخل آتش شويد. هر كدام از آن ها پذيرفتند و داخل آتش شدند، خداوند آتش را بر آنها سرد و خنك مي كند. از سوختن نجات شان مي دهد، ولي عده اي كه نپذيرفتند، به سوي آتش جهنّم سوق داده مي شوند».(3)
در نتيجه مسلم آن است كه عذاب هيچ فردي در قيامت بدون دليل و حجت نبوده و بر خلاف حكم عقل و عدالت با هيچ كسي در قيامت برخورد نخواهد شد؛ اما كيفيت دقيق برخورد خداوند با اين بندگان چندان براي ما به طور كامل روشن نيست؛ هرچند مسلم است و در آيات قرآن نيز بسيار تأكيد شده خداوند به هيچ بنده اي ظلم نمي كند.
اما در مورد شفاعت كودك نيز بايد گفت: روايات مختلفي به مسأله شفاعت كودكان در قيامت اشاره كرده است از رسول گرامي اسلام (ص) نقل شده است كه فرمود: كودكان امت محمد (ص) در روز قيامت در زير عرش در كنار حوض هاي بهشتي جمع مي شوند، خداوند از حال آنان مطلع مي شود مي فرمايد: چه شده است كه سرهايتان را به سوي من بلند كرده ايد: مي گويند اي پروردگار ما! پدران و مادران ما در عطش گرفتارند و آن گاه ما در كنار حوض هاي بهشتي هستيم. پس به آنان وحي مي شود: وارد صفوف قيامت شويد و پدران و مادران خود را سيراب كنيد"(4)
پينوشتها:
1. مرحوم كليني، الكافي، چ اسلاميه، تهران 1362 ه ش، ج 3، ص 248.
2. شيخ صدوق، الفقيه، چ جامعه مدرسين، قم ۱۴۱۳ ق، ج 3، ص 490
3. الكافي، همان، ج 3، ص 248.
4. محدث نوري، مستدرك الوسائل، چ موسسه آل البيت، قم ۱۴۰۸ق، ج 2، ص 401.
موفق باشید.
