به نام خدا
سلام. پیشاپیش از اینکه برای پاسخگویی به سوالم و حل مشکلم وقت صرف می کنید ، متشکرم.
سوالم به نوعی مربوط به حق الناس است. مشکل من درحدیه که چند وقت پیش به یکی از افرادی که روز اول برای استخدام بامن صحبت کرد گفتم که (طبق حرفی که روزمصاحبه زده بودیم) من کار را یکباره رها نمی کنم ولی حداکثر2 ماه کاری آنجا می مانم (وبعد کاررا رها می کنم).
من از ابتدای آذرماه در یک عمده فروشی پوشاک بچه گانه و نوزادی وسیسمونی مشغول به کارشدم ( می شه گفت درحال حاضر 11 نفرهستیم ). مشتریان ما مغازه داران از نقاط مختلف کشور هستند ( شاید حدود 95 درصدمشتری ها ازخارج از تهران باشند). درآنجا کلیه ی کارهایی که به فروش می رسند را من شمارش و فاکتور می کنم ( البته به کمک نرم افزار تدبیر و دستگاه بارکد خوان ). همچنین کلیه ی اقلام مرجوعی ( به تولیدی ها ) را هم من شمارش و فاکتور می کنم. مشکل من اینجاست که هرقدرهم که دقت می کنم باز درهفته یا درماه چند مورد اشتباه می کنم و مثلا کار کسی را در کیسه ی کس دیگرقرار می دهم یا کار کسی را ( به علت همزمان راه انداختن چند مشتری ) درفاکتور کس دیگر ثبت می کنم یا درشمارش اشتباه می کنم و امثال آن. اشتباه من می تونه از چند هزارتومان تا چندصد هزارتومان باشه. میزان خطای من برای کارفرما قابل قبوله و از این بابت خیلی مشکلی ندارم. مشکل من اینه که نمی خوام اون دنیا کلی مدیونی داشته باشم. درشرایط فعلی فکر می کنم من با اشتباهاتم دارم مدیون مشتری ها، کارفرما، و تولیدی ها می شم. مسئله وقتی برام آزار دهنده تر می شه که گاهی امکان پی گیری وجبران خطا را هم نداشته باشم. من حتی حاضرم ( با اینکه حقوق زیادی نمی گیرم ) تاحدی خسارت را از حقوقم کم کنند ولی متاسفانه سر یک مورد که من خودم اشتباهم را از مشتری ها پیگیری کردم ، از من خواستند که دیگه این کار را نکنم و فقط اگر موردی بود یا داشت کنم و اطلاع بدم. البته کارفرمای ثروتمند ، مقید و معتقدی دارم و یک بار از مدیرداخلیمون شنیدم که بهش گفته که اگر مشتری قبول نکرد که اشتباه از جانب ما نبوده ، پول را بده تا مدیون مشتری نشیم. با این حال من فکر می کنم حتی اگر کارفرما ( علارغم مشغله ی زیادش ) تمام دین هایی را که دراثر اشتباه من به وجود آمده به مشتری بپردازه ، باز هم آن دنیا من مدیون خواهم بود. تازه این در شرایطیه که بشه بفهمیم که جنس را به چه کسی کم و یا زیاد دادم؛ چون در مواردی یک نوع جنس به چندین نفر در طی چند ماه فروخته شده و امکان تماس و پرس و جو از مغازه دارهای متعددی که تعدادی از کارهای خریداری شده را فروخته اند نیست ( مغازه دار یادش نمی یاد که فلان موقع چی از ما خرید و چند تا ). متاسفانه خیلی از مغازه دار ها بعد از رسیدن گونی اقلامی که از ما و دیگران خریده اند ، آنها را با فاکتور چک نمی کنند – بعلاوه به حرف همه هم نمی شه اعتماد کرد ، چون پیش آمده که تماس گرفتند و گفتند که فلان کار( جنس) را برای ما کم گذاشتید و بعد که ما مجدد پیگیری کردیم گفتند که اشتباه از آنها بوده.
خلاصه اینکه 1. من هرکاری می کنم خطا به صفر نمی رسد ( همیشه اشتباه پیش میاد) 2. همیشه امکان پیگیری و جبران وجود ندارد 3. از من خواستند که خودم اشتباهاتم را پی گیری نکنم وبا مشتریان تماس نگیرم و کاررا به آنها واگذار کنم. 4. مطمئن نیستم که وقت کافی برای پیگیری و پیدا کردن فرد محق صرف کنند. 5. اگر بخواهم همه ی خساراتی که ناشی از اشتباهاتم هستند از حقوقم بدهم ، این کار برای من مقرون به صرفه نخواهد بود (هرچند تاکنون کارفرما از حقوقم چیزی به عنوان خسارت کم نکرده ولی من نمی خواهم مدیون آنها باشم یا منت سرم باشد).
با این اوصاف من چه کنم؟ آیا باید شغلم را عوض کنم ، یا اینکه تحت شرایطی می شود که به شغلم ادامه دهم و نگرانی هم از بابت حق الناس و مدیونی و نان حرام و قیامت نداشته باشم؟
لطفاً درتصمیم گیری کمک کنید.
باتشکر

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسش گر گرامي اين كه شما به حق الناس و دين اهميت مي دهيد بسيار خوب و ارزشمند است، امام باقر(ع) مي فرمايد:«َ أَوَّلُ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِ الشَّهِيدِ كَفَّارَةٌ لِذُنُوبِهِ إِلَّا الدَّيْنَ فَإِنَّ كَفَّارَتَهُ قَضَاؤُهُ.(1) اولين قطره از خون شهيد كفاره همه گناهان اوست به جز دين و بدهي كه كفاره و جبران آن پرداخت بدهي و دين است». ولي بايد بدانيد راه خلاصي شما از حق الناس اين است كه يا كاري كنيد كه حق الناس به گردن تان نيايد و خطاهاي شما به حد صفر برسد، يا با گرفتن رضايت از صاحبان حق(كار فرما و مشتري ها) از تبعات حق الناس رها شويد، براي اين منظور چند توصيه براي تان داريم:
1- در ابتدا بايد سعي كنيد دقت تان را بيشتر كنيد و براي شمارش هر فاكتور بيشتر وقت بگذاريد تا اين اشتباه ها به حد اقل برسد.
2- ساز و كاري انتخاب كنيد كه اشتباهات قابل پيگيري باشد ،مانند داشتن كپي از هر فاكتور به همراه شماره تلفن آن ها تا هنگام ضرورت با آن ها تماس بگيريد.
3- به كارفرماي خود اين مشكل را اعلام كنيد و از او تقاضاي نيروي هاي كمكي بيشتري كنيد تا خطاها كم تر شود.
4- از كارفرما براي اشتباهات نا خواسته كه به ضرر ايشان تمام مي شود، رضايت بگيريد، مثلا به ايشان بگوييد كه ممكن است گاهي اوقات اشتباهاتي در شمارش پيش بيايد، كه قابل پيگيري هم نيست، در اين موارد شما ما را حلال كنيد، اگر حلال كردند، ديگر در مورد اشتباهاتي كه به ضرر كارفرما پيش مي آيد تبعاتي بر گردن شما نيست. چون صاحب حق از شما راضي است.
5- در مورد ضرر هايي كه بر عليه مشتريان حاصل مي شود، علاوه بر افزايش نيروي كمكي كه درصد خطا را كم مي كند، بايد قبل از معامله يا شمارش اين خطاي احتمالي را به آن ها گوش زد كنيد و از آن ها بخواهيد يا شما را در اين صورت حلال كنند، و يا از آن ها بخواهيد بعد از شما، فاكتور ها و تعداد اجناس شان را دوباره چك كنند تا درصد خطا ها كم شود.
6- اگر هيچ يك از اين راه ها ممكن نبود و در هيچ صورتي شما نمي توانيد خطاهاي تان را صفر كنيد يا رضايت صاحبان حق را دريافت كنيد، بهتر است از كارفرماي خود بخواهيد شما را در بخش ديگري به كار بگمارند تا در اين بخش، ديني به گردن تان نباشد.
7- اگر اين هم ممكن نشد، سعي كنيد ابتدا كار مناسب ديگري براي خود فراهم كنيد و بعد از پيدا شدن كار و انعقاد قرار داد از اين كار فاصله بگيريد، اگر براي رضايت خداوند از كاري كه به هيچ وجه نمي توانيد از شبهه ناك يا حرام بودن آن فرار كنيد، جدا شده و به كار ديگري برويد،عنايت هاي خداوند نيز هميشه همراه تان خواهد بود ،و خداوند هم به شما كمك ها خواهد كرد، چرا كه روزي دهندۀ اصلي اوست وكسي كه به خاطر او از كارهاي حرام يا شبهه ناك دوري مي كند حتما مورد عنايت او خواهد بود.
پي نوشت ها:
1. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، انتشارات جامعه مدرسين قم، 1413 ه.ق، ج 3، ص 183.
موفق باشید.