2 پرسش

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
1- در رابطه با سوال اول شما بايد عرض نمايم تقلب حرام است و اگر كسي اين كار بكند مرتكب حرام شده است و بايد توبه كند. از جهت علمي هم افت پيدا مي كند. چون متكي به تقلب مي شود، از خواندن و فهميدن دروس كه نقش اصلي را در آينده علمي وي دارد، باز مي ماند، بياد داشته باشيد كه احكام اسلام همه و همه در جهت رشد و تعالي و سازندگي انسان است و حرام بودن تقلب علاوه بر آسيب هاي روحي و رواني فردي و عدم صداقت شخص با خود كه آشفتگي و عدم سلامت روان وي را ببار مي آورد در سطح اجتماعي نيز باعث پرورش انسانهاي ناسالم و با روحيه منفي كه بجاي ارتقاء علمي جامعه باعث ركود مي شود را به ارمغان مي آورد. بايد داشته باشيد كه كثرت ارتكاب حرام باعث نمي شود كه آن كار مجاز گردد.
2- در مورد كنترل خشم راهكارهاي زير را پيشنهاد مي كنم و اميدوارم كه با تمرين و ممارست به اين مهارت حياتي دست يابيد، ابتدا بايد توجه داشته باشيد كه خشم پديده‌اي طبيعي بوده و مانند ساير احساسات نشانه سلامت، تندرستي و عواطف انساني است. كه توسط پرودگار حكيم بنا برمصالحي در سرشت انسانها نهاده شده است. اما هنگامي كه از كنترل خارج شود مي‌تواند به واكنشي مخرب و ويرانگر تبديل شده و پيامدهاي ناگواري در روابط بين فردي و در تمامي عرصه‌هاي زندگي به وجود آورد. بيشتر افراد خشم را در زندگي تجربه كرده‌اند. خشم مي‌تواند به دليل رويدادهاي بيروني و يا تغييرات دروني باشد.ابراز خشم به اين معناست كه در بيان خشم خود به جاي پرخاشگري، جرات مند، جسور و منطقي باشيد. اين روش منطقي‌ترين راهكار براي ابراز خشم است. جرات مند بودن به اين معني نيست كه قادر باشيد و به ديگران زور بگوييد. بلكه به اين معني است كه براي خودتان و ديگران ارزش قائل شويد. با احترام رفتار كنيد و مشكلاتتان را از راه منطقي حل كنيد.
هيچ‌كس نمي‌تواند از خشم خلاص شود يا از آن اجتناب كند. زيرا هميشه پديده‌ها يا افرادي هستند كه شما را خشمگين كنند. اما مي‌توانيد ياد بگيريد كه چگونه رفتارهاي خود را مديريت و كنترل كنيد و خشمتان را كاهش دهيد و آن را به شكل مناسبي نشان دهيد برخي از عوامل ايجاد كننده خشم عبارتند از تحقير شدن يا مورد تبعيض قرار گرفتن، مورد پيشداوري يا بي‌مهري قرار گرفتن، مورد، فريب يا عهدشكني قرار گرفتن، تحقير شدن احساسات، ارزش‌ها يا اقتدار واقعي فرد از سوي ديگران، بدرفتاري و بي‌توجهي از سوي افراد، صدمه ديدن در نتيجه بي‌توجهي نسبت به خود، مورد تجاوز بدني يا كلامي قرار گرفتن و قرباني شدن.
راهكارهاي كنترل خشم
كنترل خشم تكنيك مهمي براي كاهش استرس است. خشم مي تواند در صورتي كه شما براي يك مدت طولاني عصباني بمانيد، به شكل قابل توجهي استرس را افزايش داده و آن را طولاني تر كند. عصبانيت حتي مي تواند باعث حمله قلبي شود. نحوه كنترل خشم تا حدود زيادي شبيه كنترل استرس است. در اينجا به چند نكته اشاره مي شود كه شما را در آغاز اين مسير ياري مي دهد.
1) ريشه ي خشم به افكار غلط بايد و نبايدي باز مي گردد لذا يك برگ كاغذ برداريد انرا به ستون تقسيم كنيد و قبل از خواب روزي را كه گذرانده ايد بررسي كنيد واقعه اي كه باعث عصبانيت شده را در ستون اول و فكري را كه باعث شلعه ور شدن اتش خشم شده را در ستون دوم و فكر جايگزين را كه اگر به جاي فكر قبلي مي نشست باعث مي شد كه شما خشم گين نشويد را در ستون سوم بنويسيد و از ردا سعي كنيد در موقعيتهاي مشابه فكر ستون سوم را جايگزين فكر ستون دوم كنيد. جنس فكرهاي ستون دوم از بايد نبايد است و جنس فكرهاي ستون سوم از خوب است و خوب نيستهاست يعني از ترجيحات است نه قطعيات.
2)ببينيد چه چيز باعث خشمتان مي‌شود: آگاه باشيد كه در چه موقعيت‌هايي كنترل خود را از دست داده و خشمگين مي‌شويد. وقتي فهميديد كه چه چيزي منجر به خشمتان مي‌شود درصدد جلوگيري از ايجاد چنين موقعيت‌هايي برآمده يا ياد بگيريد كه چطور با اين موقعيت‌ها كنار بياييد. زيرا بنابر آنچه كه گفته شده پيشگيري بسيار راحت تر و كم هزينه تر از درمان است.
3)كمي قدم بزنيد تا خشمتان فروكش كند: وقتي مي‌بينيد كه درصدد خشمگين شدن هستيد، بسرعت خود را از محل خشم دور كنيد تا بتوانيد عصبانيتتان را كاهش دهيد. از اين طريق مي‌توانيد براحساساتتان اعمال مديريت و كنترل نماييد.
4)از روش خود آرام سازي(ريلكسيشن) استفاده كنيد: وقتي عصباني هستيد، استفاده از مهارت‌هاي خود آرام سازي بسيار مفيد است. پيش ازاينكه به طرف مقابل پاسخ بدهيد تا ۱۰ بشماريد. اين كار به شما فرصت مي‌دهد تا بهترين راه حل را انتخاب كنيد. همچنين مي‌توانيد با تنفس آرام و عميق در مدتي كوتاه خود را كاملاً آرام كرده و سپس در وضعيت بهتر و آرام‌تر راه‌حل‌هاي خود را بررسي كنيد.براي فراگيري كلاسيك مهارت تنش زدايي(ريلكسيشن) مي توانيد به يكي از مراكز مشاوره مراجعه نماييد و اين مهارت بسيار كاربردي را فراگيريد، اين مهارت علاوه بر كنترل خشم در ديگر موقعيتهاي اضطراب آور زندگي نيز مي تواند ياري گر شما باشد.
5)با كسي كه مي‌تواند آرامتان كند، حرف بزنيد: هميشه كسي را براي درد دل كردن و تكيه كردن داشته باشيد. در اين مواقع سعي كنيد كه با او بيرون رفته و كمي صحبت كنيد. درست نيست كه همه احساساتتان را در خود نگاه داشته و بيرون نريزيد. با اين كار سلامتي خودتان به خطر خواهد افتاد. با دوستي منطقي و قابل اعتماد در مورد مشكلات صحبت كنيد تا او آرامتان كرده و كنترل خود را دوباره بازيابيد.
6)اطرافيانتان را بشناسيد: ببينيد رفتار هر كدام از اطرافيانتان چه علائمي دارد. ممكن است خيلي از حرف‌هاي آن‌ها كه براي، شما غير قابل هضم است و موجب از كوره در رفتن شما مي شود، در واقع حكم شوخي داشته باشد. با شناختن شخصيت و رفتارهاي اطرافيان خود، بهتر مي‌توانيد با ابرخورد ها و سخنان آن‌ها كنار بياييد و خشم خود را كنترل كنيد.
7)واكنش افراد ديگر را پيش‌بيني كنيد: زماني كه مي‌خواهيد كار جديدي را انجام دهيد واكنش و عكس العمل اطرافيانتان را پيش بيني كنيد. با اين كار مي‌توانيد بهتر با انتقاد‌ها و ايرادهاي آن‌ها پس از انجام كار كنار بياييد.
8)خود را براي حفظ آرامش آماده كنيد: در حين بحث، خود را براي هر نوع سؤال و انتقادي آماده كنيد. با اين كار مي‌توانيد در زمان انتقاد سايرين، آرامش خود را حفظ كرده و به طور منطقي و بدور از هرگونه عصبانيت پاسخ انتقاد‌ها را بدهيد.
9)احترام خود را حفظ كنيد: هيچ‌گاه به ديگران بي‌احترامي نكنيد حتي اگر حق با شما باشد. اين كار موجب حفظ عزت و احترام شما در درازمدت خواهد شد.
10)در پايان هر روز خشمتان را دور بيندازيد: ياد بگيريد كه با ترك موقعيت، خشم خود را نيز دور بريزيد و بعد از آن به كارهايي بپردازيد كه به آن علاقه داشته و لذت مي‌بريد. با دوستانتان بيرون برويد يا تلويزيون تماشا كنيد با اين كار استرستان را از بين خواهيد برد.
11)براي طغيان‌هاي عصبي خود عذرخواهي كنيد: اگر عصبانيتتان باعث شده كه به كسي بي‌احترامي كنيد، از او معذرت‌ بخواهيد. لزومي ندارد كه براي عصبانيت خود توضيحي بياوريد فقط گفتن «من رفتار بدي داشته‌ام و عذر مي‌خواهم» كافي است اين موجب مي شود تا همه سوء رفتار‌ها را از بين ببرد. به اين كلام علي(ع) نيز توجه داشته باشيد كه فرمود« عزت خشم به ذلت پوزش نمي ارزد.» پس عزت مندي شما باعث خواهد شد كه بعد از اين كاري نكنيد كه نياز به پوزش داشته باشد.
12)جهت خشم خود را تغيير دهيد: هنگامي كه خشمگين مي‌شويد، در مورد موضوعي كه باعث خشم شما شده است، فكر نكنيد و به جاي آن به چيزهاي خوب و مثبت بينديشيد.
13)انرژي منفي را تخليه كنيد: وقتي خشم بر ما چيره مي‌شود، تخليه انرژي از طريق پرداختن به فعاليت‌هاي جسمي يا خلاق، مفيد است. فايده تخليه خشم اين است كه مي‌توان در وضعيت ذهني آرام، مشكل خشم برانگيز خود را حل كرد. تخليه انرژي، ‌منبع ناكامي يا بدرفتاري را برطرف نمي‌كند، بلكه فقط به انسان خويشتن‌داري مي‌بخشد تا بتواند با منبع خشم مقابله كند.
14) از خودگويي مثبت استفاده كنيد: در جريان مواجهه با خشم مي‌توانيم از عبارات زير استفاده كنيم. «هر قدر بيشتر آرام باشم وازمهارت‌هاي مقابله با خشم استفاده كنم، بيشتر مي‌توانم موقعيت را كنترل كنم»، «نفس عميق بكشم، آرام باشم و از نيروي فكر استفاده كنم»، «نبايد اجازه بدهم سخن انتقاد آميز و يا خشم ديگران بر من اثر بگذارد و بايد خويشتن دار باشم».
15)احساسات خود را بيان كنيد: بيان احساسات خود، يعني مطلع‌ ساختن ديگران از احساسي كه نسبت به اعمال آن‌ها داريد. از متهم كردن ديگران يا گفتن چيزهايي مانند «شما بي‌ملاحظه هستيد» و «شما پررو هستيد.» اجتناب كنيد. در عوض احساس خود را نسبت به اعمال آن‌ها به اين صورت بيان كنيد «متأسفم من برنامه‌هاي ديگري دارم»،‌ «متأسفم، ولي نمي‌توانم كاري برايتان انجام دهم». بيان احساسات خود بر حرمت نفس و احترامي كه ديگران براي ما قائلند خواهد افزود.
16)علل عصبانيت خود را شناسايي كنيد: هنگامي كه دانستيد كه چه چيزي شما را از كوره در مي برد، پيشاپيش برنامه اي تنظيم كنيد راجع به اينكه چگونه خشم خود را چنانچه در يك موقعيت مشابه قرار گرفتيد، كنترل كنيد. يكي از مهمترين كارهايي كه بايد در آن مهارت پيدا كنيد، اين است كه نشانه هاي خشم قريب الوقوع خود را شناسايي كنيد. به طور مثال آيا وقتي داريد عصباني مي شويد دندان هايتان را به هم فشار مي دهيد؟ آيا شانه هاي شما جمع مي شود؟ آيا دچار تپش قلب مي شويد؟ آيا رنگ صورت تان سرخ مي شود؟ اين علايم و نشانه ها را مثل يك چراغ خطر به ذهن بسپاريد يعني هشداري از اينكه داريد عصباني مي شويد.
17)به نشانه هاي خشم تان پاسخ بدهيد: وقتي متوجه شديد كه داريد عصباني مي شويد، كمي تعلل كنيد. چند تا نفس عميق بكشيد. از پنجره بيرون را تماشا كنيد و هر كاري كه به آن وسيله بتوان وقت را خريد تا مغز شما فرصت دريافت و رسيدگي به پيام هاي هيجاني شما را پيدا كند و شما هم بتوانيد قبل از هر چيز اقدامي بينديشيد.
18)زماني را به آرام سازي اختصاص دهيد: قبل از مقابله با شخص يا وضعيتي كه شما را عصباني ساخته است راهي پيدا كنيد تا كمي از انرژي احساسي و هيجاني خود را تخليه كنيد. مثلا برويد كمي قدم بزنيد. خانه را تميز كنيد يا اگر پشت كامپيوتر نشسته ايد از فشار دادن تكمه ارسال براي ارسال نامه الكترونيكي غضب آلوده خود دست نگه داريد و كمي به آن بينديشيد.
19)خشم تان را سركوب نكنيد: اگر خشم شما ناشي از چيزي است كه كسي گفته يا انجام داده، برويد و با همان شخص رو دررو صحبت كنيد البته او را به رگبار اتهامات لفظي نبنديد. فقط راجع به همين واقعه با او حرف بزنيد و از زاويه احساس خود، به اين موضوع بپردازيد نه آنچه وي انجام داده است.
20) براي خشم خود شير اطمينان پيدا كنيد: به دنبال راه هاي ابداعي براي تخليه انرژي حاصل از خشم و غضب بگرديد. مثلا گوش كردن به يك قطعه از تلاوت قرآن كه معني آن را با تمام وجود درك مي كنيد، گوش دادن به يك موسيقي كلاسيك، نقاشي كردن، ورزش يا نوشتن يك مطلب براي نشريه مورد علاقه تان.
21) نصيحت پذير باشيد: اگر احساس مي كنيد اغلب اوقات عصبي هستيد، به افرادي كه نگران شما هستند مثل اعضاي خانواده يا دوستان اعتماد كنيد و از آنها بخواهيد تا شما را در يافتن راه حلي مناسب براي برخورد با اين مقوله ياري كنند.
22) به ياد داشته باشيد كه گذشت كيمياي محبت است، وقتي انسان كسي را كه به او بي‌حرمتي كرده مي‌بخشد، او را از كاري كه مرتكب شده است، تبرئه نمي‌كند. در حقيقت گذشت به معناي از ياد بردن خطاي افراد نيست، بلكه هنگامي كه كسي خطاي كس ديگري را ناديده مي‌گيرد و مي‌بخشد در واقع نه تنها خود را از خشمگين شدن مي‌رهاند و بلكه در اكثر اوقات باعث مي شود كه طرف مقابل با ديده محبت و احترام به وي بنگرد. گذشت، ‌ قدرت خودكارآمدي و حس كنترل ما را در موقعيت‌هاي ناخوشايند بالا مي‌برد.
ضمنا كتاب مطالعه و كاربست كتاب كنترل خشم در 12 گام بر اساس رويكرد شناختي رفتاري كه همراه سي دي است، مي تواند كمك بسياري به شما در اين زمينه بنمايد. اين كتاب توسط دكتر مبين صالحي نوشته شده و انتشارات قلم مانگار آنرا به چاپ رسانده است.
موفق باشید.