سوره های مکی

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اين مختصر جهت پاسخ مناسب است بيان شود كه محل ابتدايي و اصلي نزول قرآن چون مكه بوده است، از اين جهت پرداختن به اصولي چون توحيد، مبدأ و معاد و قيامت، وافكندن نور ايمان بر اين امور در دل هاي خفته و تاريك مردمان آن جغرافيا امري غير اجتناب مي نمود، به همين دليل اگر مي بينيم در كتاب خدا و در آيات مكي اش بيشتر به اصولي چون قيامت (معاد) پرداخته مي شود، بر پايه همان آگاهي بخشي و روي حساب وعد وعيدي است كه هر انسان طالب حقي مي بايست از دليل وجدان به آن پي ببرد. اصل اين سوال كه من از كجا آمده ام و به كجا خواهم رفت،بهانه و اساس همه سوال ها و دستاويز هر موضوع كنجكاوانه راجع به سرنوشت انسان ها است به همين جهت، فرودگاه چنين آياتي مي تواند مكه باشد. چون اطلاع از اين امور و آگاهي بر آن؛ پايگاه تمامي معارف الهي است و مكه اولين منزل گاه كلام خدا در هدايت بشر بود.
انسان اگر از امور معاد آگاه باشد و بداند سر انجام همه وعده و وعيدها منزل گاهي ابدي است و در آن عرصه است كه پاداش و كيفر معنا مي يابد،از آن پس آماده مي شود كه دل و جان خويش را پذيراي ديگر آيات حقه قرآن كند.
علاوه چون در مكه مخاطبان وحي مشركان و منكران توحيد و معاد حضور داشتند، خدا با آيات كوتاه و با نثر مسجع كه تاثيرگذاري بيش تري داشت، آنان را به توحيد و معاد فراخواند. اما در مدينه مخاطب مؤمناني بودند كه بايد تعليم هاي معرفتي و عملي مي يافتند. از اين رو در مدينه آيات و سوره هاي مفصل در بيان معارف و احكام نازل شد.
و اما پژوهش گران قرآني در تفاوت ميان آيات مكي و مدني و خصوصيات شايع هر كدام از اين آيات نوشته اند:
در مورد آيات مكي آمده است:
خصوصيات و اميتازاتي ...براي شناخت سور مكي وجود دارد كه اين خصوصيات غالبا در سور مكي ديده مي شود و مي توان آن ها را خصوصيات شايع و كلي در سور مكي ناميد و آن ها عبارت اند از:
1. كوتاهي آيات و سور و ايجاز آن ها و حرارت تعبير و شدت لحن و تجانس صوتي در آيات
2. دعوت به اصول و بنياد هاي ايمان به خدا و روز واپسين و تصوير و توصيف بهشت و دوزخ
3. دعوت به تمسك به خوي ها و اخلاق نيك و پايداري بر نيكي
4. مجادله با مشركين و تحقير آرمان هاي آن ها
5. كثرت سوگند،كه با اسلوب هاي تازيان هماهنگي دارد.(1)
و باز نوشته اند:
همه سوره هايي كه در آن از حدود، فرايض، حقوق شخصيه، قوانين مدنيه و اجتماعيه و احكام شرعيه سخن به ميان آمده مدني است. چه دعوت اسلامي در مكه عام و كلي بوده ابتدا در آن جا صلاي خير و صلاح خدا پرستي در داده و پرچم مبارزه با شرك بر افراشته بود، ولي تشريح احكام و قانون گذاري مدني و اجتماعي از مدينه آغاز شد.(2)
با نگاه كوتاه به اين دو تحليل مي توان دريافت كه چرا آيات و سوره هاي مكي بيشتر از اصولي سخن مي گويند كه آن اصول، پايه هاي معرفتي و سنگ بناي دين بود.
پي نوشت ها:
1. حجتي سيد محمد باقر، پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، تهران، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامي، سال 1377 ه ش، چاپ دوازدهم، ص79.
2. راميار محمود، تاريخ قرآن، تهران، انتشارات امير كبير، سال 1369 ه ش، چاپ سوم، ص 607.
موفق باشید.