شبهه

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
متاسفانه نابساماناي در خصوص صيغه يا ازدواج موقت در جامعه ما امري ريشه دار و چند جانبه است و از ابعاد مختلف معرفتي، فكري، فرهنگي، اجتماعي، سياسي و ... بر حقيقت و واقعيت اين حكم خداوند و حدود آن جفا روا داشته شده؛ مي توان گفت افراط و تفريط و كج فهمي و كج رفتاري در مورد اين مساله در جامعه ما بيداد مي كند.
ما معتقديم ازدواج موقت امري است اضطراري و استثنائي، ولي در عين حال مهم و حياتي كه اگر در موقعيت و جايگاه تعريف شده خود مورد استفاده قرار گيرد و در عين حال شرايط و نكات دقيق آن مورد لحاظ واقع شود، تنها كليد حل بسياري از مشكلات خاص و جدي جامعه محسوب مي شود؛ اما در عين حال اگر به شكلي نادرست مطرح و مورد بهره برداري واقع شود، مضرات و پيامدهاي منفي و نامناسبي را به دنبال دارد.
البته وضعيت جامعه ما در اين زمان بيش تر متاثر از جنبه تفريطي و نگاه منفي نسبت به اين مساله مهم است تا جايي كه مي توان گفت ازدواج موقت به شكل درست آن در جامعه ما مطرود و مذموم است. اگر اين حكم به شكل درست و صحيح مورد بهره برداري قرار مي گرفت، هزاران گناه و فحشا و آلودگي و در عين حال فشارهاي روحي و جسمي طاقت فرسا و جانكاهي كه دامان بسياري از اقشار جامعه را گرفته، از بين مي رفت؛ اما حيف كه اين گونه نيست.
با اين بيان روشن شد كه بخش عمده زشت تلقي شدن ازدواج موقت ناشي از همين چهره مشوّه و دگرگون اين حكم الهي در فرهنگ امروز جامعه ما و افراز و تفريط هاي مختلف در پرداختن به اين مساله است؛ اما فارغ از اين امر مي توان منشا زشت تلقي شدن ازدواج موقت را در عوامل زير خلاصه نمود:
1- نگاه منفي به مسائل جنسي: اصولا از آن جا كه در مساله صيغه توجه به نيازهاي جنسي قدري پررنگ تر و جدي تر از ازدواج دائم مطرح است و توده افراد هدف اصلي از اين امر را رفع نيازهاي جنسي مي دانند و به علاوه چون در جامعه ما نگاه ها به مسائل جنسي به هيچ وجه منطقي و معقول نبوده و ما يا در مقام طرد و مسكوت گذاشتن اين نياز يا توجه بي حد و حصر و نامعقول به اين نياز هستيم؛ از دواج موقت در تير رس انتقادات و هجمه هاست.
به عبارت روشن تر وقتي دائره پرداختن معقول و مشروع به نيازهاي جنسي در جامعه ما تنگ و محدود باشد و توجه به اين نياز نوعي رفتار غير انساني و غير فرهنگي تلقي گردد، طبيعي است كه پرداختن به مقوله ازدواج موقت هم عملي ناپسند محسوب مي شود.
اما در عين حال اين امر دليل نمي شود كه اصل مساله ازدواج موقت حتي در وقت مناسب و ضروري اش مورد تنفر و تحقير قرار بگيرد و جلوي انجام آن گرفته شود.
2- مشكل دوم ازدواج موقت شباهت آن با مساله فحشا و روابط آزاد جنسي است و گمان عمومي اين است كه در ماهيت صيغه با زنا تفاوتي وجود ندارد، در حالي به هيچ وجه اين گونه نيست و شرائط و اصول مشخص در ازدواج موقت مانند محدوديت صيغه بين افراد خاص و بخصوص براي زناني كه شوهر نداشته و يا در عده وفات يا طلاق شهور قبلي نباشند، يا لزوم اذن پدر در ازدواج باكره و تعيين حدود وظايف زوجين در اين ازدواج و تعيين تكليف فرزندان احتمالي و... هم وهمه ضوابطي است كه ازدواج موقت را از بسياري از آفات روابط نامشروع جدا مي سازد.
اما به هر حال ضعف عمومي افراد جامعه در درك درست و صحيح ماهيت اين ازدواج باعث شده كه نوع نگاه اين افراد به صيغه غلط شده آن را نوعي فحشا با رنگ و لعاب ديني بدانند.
3- يكي از عمده ترين علل زشت شمردن ازدواج موقت در جامعه كنوني ما عملكرد غلط برخي افراد در انجام اين حكم ديني است؛ در واقع ديده مي شود افراد داراي ضرورت و نياز مانند جواناني كه به هر دليل امكان ازدواج دائم را تا سال هاي بعد ندارند ، امكان انجام اين امر را نداشته اما مردان متاهل و داراي همسري كه نياز جنسي آن ها را به خوبي پاسخ مي دهند ، بخاطر تنوع طلبي و نوعي افراط در مسائل جنسي به طور مكرر تن به اين امر مي دهند و با اين رفتار موجب مشكلات گوناگون براي خانواده خود و بخصوص همسر اول خود مي گردند ؛ طبيعي است كه با اين نمونه ها جامعه نيز نگاهي منفي به اصل اين مساله پيدا مي كند .
البته به هيچ وجه مقصود ما اين نيست كه بگوييم اگر هر فرد متاهل دست به اين عمل زد يقينا هوس بازي كرده و برخلاف اصول ديني عمل نموده است ، زيرا موقعيت ها و شرائط و نيازهاي افراد كاملا متفاوت است ، اما در عين حال نبايد فراموش كرد كه در اسلام ازدواج موقت به عنوان راهكاري براي مواقع خاص و ضروري قرار داده شده ، هم‌ چنان كه طلاق حرام نشده و راهكاري براي مواقع خاص و اجتناب ناپذير قرار داده شده است .
به همين خاطر در روايات ، ازدواج موقت و چند همسري تشويق نشده است. اگر در مواردي نسبت به متعه تشويق شده ،به جهت مبارزه با بدعتي بود كه افرادي گذاردند و حلال خدا را حرام شمردند.(1) در نگاه كلي رفتارهايي كه حاكي از هوس بازي باشد در اسلام نهي شده است (2) و به دلائل مختلف ، آن چه يشترين تاكيد را داشته ازدواج دائم است و ازدواج موقت به خودي خود مورد تشويق نيست، بلكه در رواياتي از ازدواج موقت بدون لزوم و ضرورت نهي شده است. در برخي روايات آمده :
«بر ازدواج موقت اصرار نداشته باشيد. بر شما لازم است بر ازدواج دائم، به عنوان سنت رسول خدا؛ پس با مشغول شدن به ازدواج موقت، از همسران خود غافل نگرديد كه آنان كافر شوند . از اين حلال و حكم خداوند بيزاري بجويند . اجازه دهنده آن (يعني ما امامان) را نفرين كنند و دشنام دهند».(3)
در نتيجه بي توجهي به اين دستورات ديني مي تواند يكي از عوامل نگاه منفي به اصل مساله ازدواج موقت باشد .

پي‌نوشت‌ها:
1. شهيد مطهري، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، تهران 1374ش، ص 82.
2. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت عليهم‏السلام، قم، 1409 ه.ق، ج 7، ص 267 ـ 268.
3. همان،ج 21 ص 23.

موفق باشید.