دینی ،احکامی

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در قرآن راجع به پاكي و نجسي سگ چيزي نيامده است. دليل نجاست سگ، روايات است و روايات نيز آن را به طور مطلق بيان كرده اند كه بايد از آن پرهيز و اجتناب شود.(1) و فرقي بين انواع سگها نگذاشته اند.
البته خريد و فروش سگ شكاري و سگ گله و سگ نگهبان (به قصد نگهباني دادن منزل وگله و...) جايز و قيمت آن حلال است. اما خريد و فروش سگ ولگرد و قيمت آن حرام مي باشد.
اگر خداوند يا پيامبر و معصومان از عملي نهي نموده و چيزي را نجس اعلام كرده اند، به خاطر مفسده و ضرري است كه اجتناب از آن لازم است. گرچه ممكن است ما به خاطر اطلاعات علمي اندك، به مفاسد و مصالح واقعي احكام پي نبريم، ولي بعدها بر اثر پيشرفتهاي علمي، بخشي از فلسفه احكام روشن شود، همان گونه كه سالها پس از حكم به نجاست سگ، بعضي از علل آن كشف گرديده است، مثلا در يك مورد گفته شده: در روده سگ كِرم كوچكي به طول چهار ميلي متر به نام «تينيا ايكينوسكوس» است. وقتي از سگ مدفوع بيرون ميآيد، تخم هاي زيادي از اين كرم همراه مدفوع بيرون مي آيد و به اطراف مقعد سگ مي چسبد. سگ به وسيله زبانش آن تخمها را به قسمت هاي ديگر بدنش منتقل نموده و همه جا را آلوده مي كند. اگر يكي از اين تخم ها به معده انسان وارد شود، مرض هاي گوناگوني توليد مي كند كه احياناً منجر به مرگ مي شود.(2)
يا در ترشحات بزاق سگ ميكروب هايي وجود دارد كه براي انسان زيان آور است . به همين خاطر در دين اسلام دستور داده شده كه براي طهارت ظرف آلوده به بزاق سگ (دهن زده سگ) بايد آن را ابتدا خاك مالي كرد و بعد با آب شست تا آلودگي آن بر طرف گردد.
البته ممكن است علتهاي ديگري از نظر بهداشتي و زيست شناسي و پزشكي وجود داشته باشد كه هنوز از آن آگاهي نداريم. همچنين مي تواند بعضي از علل، مربوط به بدن و جسم نباشد، بلكه از جهت روحي و معنوي آثاري داشته باشد كه براي ما ناشناخته باشد. روحيه بندگي اقتضا مي كند كه ما تابع دستورات شرع باشيم هرچند حكمت آن براي ما مخفي باشد. از اين رو رسول خدا فرمود :جبرئيل خدمت من آمد و گفت كه ما ملائكه در خانه اي كه سگ باشد داخل نمي شويم«إِنَّ جَبْرَئِيلَ (ع )أَتَانِي فَقَالَ إِنَّا مَعْشَرَ الْمَلَائِكَةِ لَا نَدْخُلُ بَيْتاً فِيهِ كَلْب‏»(3)
حال با توجه به علل واقعي (كه هم از جهت بهداشتي ميتواند باشد و هم از جهت رواني و يا معنوي) آب و صابون و شامپو و ساير مواد پاك كننده و حتي رعايت امور بهداشتي و درماني از قبيل واكسينه كردن و شناسنامه دار كردن سگ، نمي تواند نقشي در پاك كردن عين نجاست داشته باشد، چون آن آثار به وسيله آب و ساير موارد قابل دفع نيست.
البته دست زدن به سگ، در صورت تر بودن دست يا بدن سگ، باعث نجس شدن انسان خواهد شد. اگر چه برخي از انواع سگ مانند سگ نگهبان براي انسان مفيد است و مي توان از آن استفاده كرد، اما سگ بازي يا مانوس بودن با سگ براي انسان مومن، پسنديده نيست و در روايات از آن شديدا نهي شده است.
نكته اي كه در پايان لازم به ذكر است اين است كه گرچه قرآن مهمترين منبع استنباط احكام و دستورات شرع است اما منابع معتبر براي استنباط احكام شرعي منحصر در قرآن نيست بلكه منابع ديگري همچون سنت معصومين (قول و فعل و تقرير معصومين) (عليهم السلام) و عقل و اجماع و اتفاق علما (البته با شرايط خاص خود) نيز از منابع استخراج و استنباط احكام شرعي مي باشند. و خود قرآن كريم اين منابع را معتبر شمرده است.
پي نوشت ها:
1. به عنوان نمونه «أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع)عَنِ الْكَلْبِ- فَقَالَ رِجْسٌ نِجْسٌ لَا يُتَوَضَّأْ بِفَضْلِهِ- وَ اصْبُبْ ذَلِكَ الْمَاءَ وَ اغْسِلْهُ بِالتُّرَابِ أَوَّلَ مَرَّةٍ ثُمَّ بِالْمَاءِ.» (شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، مؤسسه آل البيت، سال 1409 هـ.ق، ج3، ص: 415) ««از امام صادق (ع) در مورد سگ پرسيده شد. حضرت فرمود: آن، پليد و نجس است و از باقيمانده آبي كه خورده نمي توان وضو گرفت. چنين آبي را دور بريز و ظرف را اول با خاك و آن گاه با آب بشوي.»
2. مجله المنار، سال ششم، ص307.
3. كليني، الكافي ج3 ص 393، باب الصلاة في الكعبة و فوقها و...
موفق باشید.