سوگ مادر

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
رحلت مادر بزرگوار و دلسوزتان را به شما تسليت مي گوييم. از خداوند براي او و همه مؤمنان رحمت و آمرزش مسئلت داريم.
حزن و اندوه از مرگ والدين امري طبيعي است، ولي با صبر و بردباري پاداش صابران دريافت مي كنيد، سبب شادي روح مادرتان را فراهم مي نماييد. تأمل در اين عقيده كه حقيقت مرگ چيزي جز انتقال از مكاني پست به مكاني عالي نيست، باعث كاسته شدن حزن و اندوه مي گردد. در پاسخ به سوالات متعددي كه مطرح كرده ايد لازم است به چند نكته توجه كنيد:
1. عالمي كه ما در آن زندگي مي كنيم، عالم مادي است كه ساختار آن بر اساس نظام عليت و معلوليت است، يعني هر چيز بر اساس علت‌هاي شناخته شده يا ناشناخته‌ تحقق مي يابد. محال است معلولي بدون علت پديد آيد؛ آتش مي‌سوزاند، آب سرد مي كند، ابر به بارش در مي‌آيد، ويروس بيماري مي‌آفريند و دارو درمان مي‌كند؛ همه اين حوادث بر اساس ضابطه معيني نظام عالم را تشكيل مي‌دهند. بنا براين معلولات عالم بر اساس نظام علت و معلول است كه بر تمام عالم هستي و از جمله زندگي انسان ها حكمفرما است.
2. از كجا مي دانيد دعاي شما به اجابت نرسيده است. اجابت دعا هميشه آن نيست كه خواسته انسان برآورده شود. ميان استجابت دعا و برآورده شدن خواسته انسان تفاوت وجود دارد. چه بسا اتفاق مي افتد كه انسان برآورده شدن حاجتي و رسيدن به هدف و مقصدي را ايده آل و به نفع خويش مي پندارد. چنان به پندار خود و خير بودن خواسته و دعايش يقين دارد كه آن را همانند دو دو تا چهارتا واضح مي داند، حال آن كه واقعيت امر غير از پندار ماست. عكس آن نيز صادق است.(1)
اين جاست كه فهم نادرست از كمك خداوند و اجابت دعا، توقعي را ايجاد كند كه دعا را به يك عامل تخدير كننده تبديل نمايد. به جاي تقويت روحيه و اراده، بالا بردن قدرت اعتماد به نفس، بيداري دل و انديشه، باعث نااميدي، سرخوردگي از دين و دين‌داري، يأس و نااميدي از خدا، ائمه يا زندگي و... گردد؛ چنان كه فهم درست حقيقت كمك و استمداد خداوند مي‌تواند موجب آگاهي، بيداري دل و انديشه، پيوند باطني با سرچشمه همه نيكي‌ها و خوبي‌ها باشد، نيز باعث تقويت روح واراده، افزايش قدرت اعتماد به نفس، ‌تبديل كننده شكست به پيروزي، بيماري به سلامتي، نااميدي به اميدواري، اضطراب به آرامش گردد.
خواهر گرامي؛
بر اساس آيات قرآن و روايات نظام زندگي انسان در جهان هستي، نظام تكامل و پرورش است. همه مردم (از پيامبران گرفته تا ديگران) در حوادث روزگار دست و پنجه نرم مي‌كنند تا تربيت و ساخته شوند و شايستگي دريافت پاداش‌هاي عظيم الهي را كسب نمايند. از اين رو گاهي نعمت هاي الهي و الطاف ويژه و ناب خداوند در لباس«سختي‌ها، تنگناها، مصيبت‌ها و مشكلات» ظاهر مي شود؛ چنان كه خداوند انبيا، امامان و اوليا و دوستان خاص خود را در دنيا با انواع سختي‌ها، مصيبت ها و شدايد دچار ساخته است تا بدين وسيله بر ايمان و استواري آنان و بر مقام و مرتبت و منزلت‌شان بيفزايد؛ چنان كه امير مؤمنان (ع) مي فرمايد: بلاها براي مؤمنان، امتحان و براي پيامبران باعث ارتقاي رتبه و درجه و براي اولياي الهي موجب كرامت و بزرگواري مي گردد.(2)
بنابراين سعي كنيد زاويه ديد خود را به اين سمت معطوف بداريد كه برخي از مشكلات و از جمله از دست دادن مادري مهربان، آن هم در سن جواني، به جهت شكوفا شدن استعداد هاي دروني انسان ها و خالص شدن و پاك گشتن از ناخالصي ها و ناپاكي ها است. با اين ديد به مشكلات خود نگاه كنيد كه خداوند شما را در زمره بندگان خوب خود قرار داده كه براساس مصالح خداوند در حال رشد در امور معنوي هستيد. مطمئن باشيد خداوند شما را دوست دارد و صدايتان را مي شنود و دعاهايتان را به اجابت مي رساند. قرآن مي فرمايد:«إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِيم» (3) نفرمود فقط مؤمنان را دوست دارد، بلكه فرمود: خداوند نسبت به همه مردمان (الناس) مهربان و بخشاينده است.
3. بر اساس مفاهيم ديني ما، در سنت الهي براي هر موجودي اجل و زماني مقرر براي مرگ است. هر گاه اجل و زمان مقرر فرا رسد، تأخيري در مرگ به­ وجود نمي آيد. علاوه بر اين كه علم و حكمت الهي گاهي اقتضا مي كند انسان به دلايل نهفته اي (كه غير خدا كسي از آن آگاهي ندارد)، سزاوار مقدار محدودي عمر و زندگي در دنيا بوده، بعد از پايان مدت، از دنيا مي رود. اگر به اين نكته مهم توجه نماييد كه مرگ حقيقتي است كه زمان و چگونگي آن به دست ما نيست، باعث كاسته شدن حزن و اندوه مي گردد. قرآن كريم مي فرمايد: «لكلّ أُمّةٍ أجلٌ إذا جاءَ أجلهم فلا يستأخرون ساعة و لا يستقدمون؛ (4)هر امتي را زماني محدود است. آن گاه كه زمان شان به سر رسد، نه ساعتي از آن تأخير كنند و نه پيش گيرند».
طبق اين مبناي قرآني، معلوم مي شود كه مرگ مادر شما بر اساس آنچه قبلاً مقرر شده بود، پيش آمده و به خواست خداوند متعال بوده است. قرآن كريم اين گونه حوادث را آزمون الهي دانسته و در اين باره مي فرمايد: «و لنبلونّكم بشيءٍ مِنَ الخوفِ و الجوعِ و نقصٍ من الأموال و الأنفُس و الثمرات؛ (5) قطعاً شما را به چيزي از قبيل ترس و گرسنگي و كاهش در اموال و جان ها و محصولات مي آزماييم».ممكن است مرگ مادرتان به عنوان آزمون و امتحان همسرو فرزندان باشد. شخصي كه عزيزي را از دست مي دهد، دچار آزمايش خداست كه چگونه با مصيبت برخورد خواهد كرد؟ آيا جزع و فزع كرده و ناشكري نموده و مصيبت موجب دوري او از خدا مي شود يا صبر كرده و مصيبت را مايه ترقي خود و رسيدن به مراحل بالاتر كمال و قرب به خدا قرار مي دهد؟
بنابراين، مسئله مرگ مادر شما، نسبت به او كه همان مقدار از عمر برايش تعيين شده بود، علل خود را دارد و يك قانون در نظام دنيا است و نسبت به خانواده اگر آگاه باشند كه نظام و سنت بر عالم حاكم است و آزمون نيز از سنّت هاي الهي است و پاداش عظيمي براي صابران وجود دارد و زندگي منحصر در اين عالم نيست، بلكه عالم بزرگ تر و با عظمت تري وجود دارد كه زندگي حقيقي همان است، آن ها نيز حقيقت را درك كرده و با اين موضوع كنار مي آيند.
توصيه مي كنيم براي كسب آرامش بيشتر،‌ كتاب "آرام بخش دل داغديدگان" را بخوانيد. اين كتاب ترجمه فارسي كتاب "مسكن الفؤاد" مرحوم شهيد ثاني است كه در زمينه نزول و حكمت بلاها و مصيبات و گرفتاري ها و ثواب صبر بر آن مي باشد. اين كتاب را مي توانيد از كتابفروشي ها و يا از طريق اينترنت دريافت كرده و مطالعه نماييد.
4. براي اموات از هر چيز بهتر و مفيدتر صدقه و احسان به فقرا و اهداي ثواب آن براي مردگان است. البته اگر چيزهاي واجب مانند نماز و روزه و دين واجبي به گردن داشته باشد، اينها مقدم اند. رسول گرامي اسلام (ص) فرمود: " صدقه حرارت قبرها را از بين مي برد".(6)
براي اموات بهترين دعا اين است كه انسان براي آنان از خداي مهربان طلب عفو و مغفرت كند و بخواهد خداوند رحمت و بخشش و نعمت هايش را بر آنان نازل فرمايد. دعاي 24 صحيفه سجاديه در مورد دعا براي پدر و مادر است.اين آيه شريفه نيز دعاي خوبي است براي اموات: "ربنا اغفر لي و لوالديّ و للمؤمنين يوم يقوم الحساب".(7)
سعد بن عباد مي گويد: "يكي از افراد بني ساعده در سفر بود كه مادرش از دنيا رفت، به رسول خدا (ص) عرض كرد: در غياب من، مادرم از دنيا رفته، اگر برايش چيزي صدقه بدهم، نفعش عايد وي مي گردد؟ حضرت فرمود: بلي. گفت: شما را به شهادت مي گيرم كه محوطه درخت خرمايم را كه به ثمر نشسته براي او صدقه قرار دادم.(8)
براي اطلاع بيشتر با بخش تلفني مركز (096400) تماس بگيريد.

پي نوشت ها:
1. شهيدمطهرى، مجموعه ‏آثار، تهران، انتشارات صدرا، 1378ش، ج ‏1، ص 38.
2. علامه المجلسي، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، بيروت، 1404 ه.ق، ج 81، ص 198.
3. بقره(2) آيه 142.
4. يونس (10)، آيه 49.
5. بقره (2)، آيه 155.
6. محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، دارالحديث، ماده صدقه، شماره 10342.
7. ابراهيم (14)آيه 41.
8. فلسفى‏،محمد تقى، الحديت - روايات تربيتى‏، دفتر نشر فرهنگ اسلامى‏، تهران‏، 1368 ش‏،‌ ج2، ‌ص 228 .

موفق باشید.