با سلام. به طور کلی من توی انجام کارهایم بسیار کند رفتار می کنم. از درس خواندن در دوران تحصیلم گرفته تا حال که سعی در عوض کردن خودم دارم.مثلا با خودم عهد می بندم که از امروز حتما قرآن حتی اگر شده روزی یک صفحه بخوانم ولی اینقدر وقت کم می آورم که نمیدونم چگونه روزم شب شد و هیچ کار مفیدی نکردم. خواهش می کنم راهنماییم کنید
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اهمال كاري يكي از آسيب هاي اخلاقي و انساني است كه كوتاهي و ضعف همت از آثار و نتايج آن به شمار مي رود. افراد اهمال كار كه در واقع دچار يك آسيب شده اند و به عادت ناپسند تعلل ورزيدن، سبك گرفتن و سهل انگاري در كارها و وظايف محوله خو كرده اند، معمولا از همت پاييني برخوردارند. اين عادت كه نزد بيش تر مردم رايج است، يكي از آسيب هاي شايع زندگي هاي امروزي محسوب مي شود(1) كه در آموزه ديني از آن نهي شده است. امام صادق عليه السلام مي فرمايد: از سستى و مسامحهكارى اجتناب نما كه اين هر دو، كليد تمام بديها و بدبختىها است.(2)
براي درمان اين مشكل لازم است علل و ريشه هاي آن را بررسي كنيم؛ زيرا اگر بتوانيم ريشه مشكل را بيابيم ،درمان آن آسان خواهد شد. روان شناسان عوامل زيادي براي اين آسيب رواني ذكر كرده اند كه در دو دسته كلي قرار دارد:
1. آسيب ها و ناهنجاري هايي كه مربوط به درون شخص است مانند: خودكم بيني، توقع بيش از حد از خود، پايين بودن سطح تحمل كمال طلبي وسواس گونه، اشتياق به لذت جويي كوتاه مدت، فقدان قاطعيت و عدم اعتماد به نفس.
2. آسيب هايي كه در ارتباط با ديگر اشخاص و يا محيط اطراف فرد خود را نشان مي دهد مانند نارضايتي از وضع موجود، عدم تسلط بر كار، نگرش منفي به كار، نگرش غير واقع بينانه از ديگران، احساس عدم مسئوليت در برابر ديگران، لجبازي با ديگران، اهمال كاري و پرخاشگري انفعالي و برچسب زدن به اين و آن. (3)
خواهر گرامي؛
چنان چه عوامل فوق در افراد اهمال كار به چشم بخورد، افراد بايد به تدريج سعي در رفع آن ها در خود باشند. ما در اين جا با توجه به اين عوامل به بعضي از راهكارهاي نظري و عملي براي درمان اهمال كاري اشاره مي كنيم و اما قبل از آن به يك نكته مهم در خصوص برنامه ريزي اشاره مي كنيم و آن اينكه :
بي ترديد مهم ترين قدم جهت استفاده بهينه از فرصت ها در انجام كارهاي روزمره، اولويت بندي آن ها است. لزوم اين مساله زماني هويدا و آشكار مي شود كه كارهاي روزانه متعدد باشند. گاه فرصت كافي براي انجام تمام آن ها در يك روز و يا به صورت همزمان ممكن نمي شود. مسلم است كه در اين صورت بايد اموري كه مهم ترند، مقدم و ساير موارد را در ايام هفته تقسيم كنيم.
حال با توجه به اين مهم،در فرض اين كه برنامه اي براساس نياز ها، توانمندي ها و دارايي ها تهيه شد، چه كنيم تا بتوانيم دچار اهمال در اجراي برنامه نشويم؟
در اين زمينه بايد به نكاتي توجه كنيم از جمله:
1- قدرشناسي از فرصت هاي به دست آمده:
گاهي افراد اگر گذر زمان و فرصت هاي پيش آمده را درك نكنند و به ارزش بي بديل وقت توجه نكنند، به راحتي آن را از دست مي دهند. به طور مثال كسب علم و دانش و بالا رفتن از نردبان ترقي هميشه براي انسان ميسر نمي شود. پس اگر شخصي فرصت آن را پيدا كند ولي به اهميت و ارزش واقعي آن آگاه نباشد، ممكن است آن را با تنبلي و بي حالي به راحتي از دست بدهد. زماني حسرت آن را بخورد كه هيچ سودي نداشته باشد كه فرمودند: ضايع كردن فرصت ها نتيجه اي جز غصه ندارد. (4)
مسلما فهم و درك ارزش وقت و فرصت هاي به دست آمده، افراد را از اهمال كاري باز مي دارد.
2- تلاش در ايجاد انگيزه:
بسياري از موارد اهمال كاري به خاطر نداشتن انگيزه كافي است. همين مسأله باعث بي حالي و تنبلي شخص در انجام كارها و وظايف محوله مي شود. اگر انگيزه كافي در ما وجود نداشته باشد، در انجام وظايف واجب هم سستي مي كنيم. بنابراين بر ما لازم است با توجه به نتايج و ثمراتي كه از انجام كارهاي مان به دست مي آوريم، در خود ايجاد انگيزه كنيم.
3- تعيين وقت معين براي هر كار:
افراد بايد براي هر كاري قبل از انجام آن وقت معيني در نظر بگيرند تا در آن وقت و فاصله زماني كار انجام شود. اگر وقت هر كاري از قبل مشخص نشود، ممكن است انسان در انجام آن امروز و فردا كند. مثلا يك كشاورز اگر نداند زمان كاشت، داشت و برداشت محصول محدود است، يا به آن بي توجه باشد، هرگز نمي تواند محصول خوبي به دست آورد.
4- تعيين دقيق تاريخ تحويل:
براي انجام هر كاري لازم است شخص با توجه به امكانات خود تاريخ دقيق پايان كار را مشخص كند.
5- استفاده از فن جزء جزء كردن:
كار خود را به بخش هاي كوچك تر تقسيم كنيد تا بتوانيد بر آن مسلط شده و از عهده انجامش برآييد. به عنوان مثال، هر پنج صفحه مقاله خود را بخشي به حساب آورده، پس از انجام هر بخش، پاداشي مناسب براي خود در نظر بگيريد، سپس به انجام مسايل بخش ها بپردازيد.
6- اولويت بندي كارها:
اشخاص براي خود وظايف گوناگوني را در نظر مي گيرند. هر كس بايد بتواند كارهاي با اهميت تر را با اولويت اول ا نجام دهد. اين تقسيم بندي شما را مقيد خواهد كرد تا به كاري كه فوريت بيش تري دارد بينديشيد. در اين مورد اگر به طور جدي در انجام آن تسريع نكنيد، اهمال كاري شما در ساير امور نيز تأثير خواهد گذاشت.
7- اقدام به كار در حد توان:
گاه انسان به كاري مبادرت مي كند كه از حد توان و طاقت او به مراتب فراتر است. در اين جا شخص با انتخاب غلط، زمينه اهمال كاري خود را فراهم ساخته است. بنابراين هر كس اول بايد توان خويش را در انجام كارها درست برآورد كند و سپس كاري در خور و مناسب با توانش بپذيرد.
8- تغيير محيط:
گاهي تنبلي و اهمال كاري به خاطر شرايط محيطي خاصي است كه فرد در آن قرار گرفته است. تغيير و تحول در اين شرايط مي تواند تنبلي و بي حالي را از افراد دور كند.
9- استفاده از عهد و پيمان:
گاهي لازم است براي درمان تنبلي با خود عهد ببنديم كه در انجام آن كار كوتاهي نكنيم . در صورت شكستن عهد و پيمان براي خود تنبيهي در نظر بگيريم. در علم اخلاق اين شيوه را مشارطه گويند كه شخص براي اصلاح نفس خويش هر سحرگاه با خود شرط و قراردادي مجدد مي بندد تا كه به سوي كمال سير كند.
پي نوشت ها:
1. آلبرت آليس و ويليام جيمزنال، روان شناسي اهمال كاري، توجه محمد علي فرجاد، تهران، مؤسسه اميد، 1375، ص 9.
2. فلسفى، محمد تقى، الحديت- روايات تربيتى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران، 1368 ش،ج 3، ص 10 .
3. دكتر مرتضي آقا تهراني، مجله معرفت، ش 64 ، ص 40.
4. كلمات امام على بن ابى طالب عليه السلام، نهج البلاغه، انتشارات دار الهجره قم،ص 489 .
موفق باشید.
