اقتصاد مقاومتی

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مقام معظم رهبري در سال‌هاي اخير بارها بر مساله «اقتصاد» و «جنگ اقتصادي» كه دشمنان در راستاي مقابله با پيشرفت‌هاي جمهوري اسلامي ايران در پيش گرفته‌اند، تاكيد ويا آوري نمود، كه يكي از راه‌هاي عبور از مقطع سرنوشت‌ساز كنوني جدي‌گرفتن اقتصاد مقاومتي است. (1)
به طور كلي در برخورد با بحران ها چندين تكنيك ويژه وجود دارد. عده اي سعي در انكار بحران ها دارند، عده اي پس از ايجاد بحران به دنبال مقابله با آن هستند و عده اي نيز با آينده پژوهي سعي مي كنند تا يك قدم پيش از بحران باشند.
آينده نگري و آينده پژوهي علمي دقيق و جامع است كه نقش بسيار مهمي در تصميم گيري هاي كلان مديريتي دارد.برخلاف پيشگويي كه مبتني بر خرافات است آينده پژوهي مشتمل بر مجموعه تلاش هاي علمي است كه بااستفاده از تجزيه و تحليل منابع، الگوها و عوامل تغيير و يا ثبات، به تجسم آينده هاي بالقوه و برنامه ريزي براي آنها مي پردازد. آينده پژوهي منعكس مي كند كه چگونه از دل تغييرات (يا تغيير نكردن) «امروز»، واقعيت «فردا» تولد مي يابد.
اقتصاد مقاومتي نيز به نوعي از دل آينده پژوهي بيرون مي آيد. با توجه به وضعيت امروز و آينده جهان كه به شدت در حال تغيير و تحول است تشكيل يك سازه اقتصادي پويا كه براي مقابله با هرگونه بحراني چندين نسخه از پيش طراحي شده است الزامي و ضروري مي نمايد. ضمن آنكه شرايط و ويژگي هاي خاص جمهوري اسلامي ايران و اهداف بلند انقلاب اسلامي ضرورت دستيابي به چنين مدل ويژه اي از اقتصاد را تقويت مي كند.
اما راه حل بهينه براي كشور ما مدلي اقتصادي است كه بتواند كشور ما را در شرايط جنگ و مبارزه به پيش ببرد. شرايطي كه بر خلاف ساير كشورها براي ما شرايط گذرا نيست و حالت دائمي دارد. در اين مدل اقتصادي به تحريمها به عنوان فرصتهايي نگريسته مي شود كه مي تواند از اين فرصتها براي كارا نمودن و اصلاح نقاط ضعف سيستمهاي اقتصادي كشور استفاده شود.
به طور كلي پيشنهاد دهنده تشكيل يك اقتصاد مقاومتي رهبر معظم انقلاب اسلامي بود. پيش از اين در دايره المعارف واژگان اقتصادي، به منظور حمايت از اقتصاد و توليد ملي از واژه Protectionism يا «اقتصاد حمايتي» استفاده مي شد. اما براي نخستين بار رهبر انقلاب، كليد واژه «اقتصاد مقاومتي» را مطرح كرد كه بسيار فراتر از «اقتصاد حمايتي» و دربرگيرنده ابعاد جديدي از اقتصاد ملي با توجه به تحولات جديد بين المللي است. به بيان ديگر، معظم له با توجه به برخي تحولات جديد در حوزه بين الملل، لزوم تغيير بنيادين نظام اقتصادي كشور را از «مقاومت اقتصادي» به «اقتصاد مقاومتي» خواستار شده اند كه بيانگر اشراف كامل ايشان به مسائل بنيادين است.
در طول اين سال ها، جمهوري اسلامي ايران در حوزه اقتصادي با برگزيدن استراتژي «مقاومت اقتصادي» كوشيد تا در سايه خودكفايي در توليد محصولات استراتژيك و دستيابي به فناوري هاي نوين، دور زدن هوشمندانه برخي از تحريم ها و گسترش مناسبات سياسي و اقتصادي خود با كشورهاي همسايه و مسلمان، به بي اثر ساختن تروريسم مالي غرب بپردازد كه با موفقيت هاي خوبي نيز روبه رو شد.اما با تغيير استراتژي غرب در وضع تحريم ها و به زعم مقامات غربي «هدفمند كردن تحريم ها»، بايد اذعان كرد كه جنگ اقتصادي از طريق وضع تحريم هاي اقتصادي، به محور اصلي برخورد غرب با جمهوري اسلامي ايران تبديل شده است. نظام سلطه تاكنون در اجراي تحريم ها براي جلوگيري و كندسازي روند توسعه كشور كه يكي از لوازم اساسي آن، تامين مالي و قسمت ديگرش تكنولوژي است، سعي كرده كه در اين دو محور براي نظام مانع تراشي كند و آن را با مشكلات عديده رو به رو سازد. تجربه سي و دو ساله تحريم ها مويد اين نكته است كه در هر زمان و مقطع كه به شكل صحيحي، سياستگذاري شده و منابع به صورت بهينه به اقتصاد كشور تزريق شده است، توانسته ايم اثرات تحريم ها را خنثي كنيم. رهبر معظم انقلاب با درايت و اشراف كامل به اين موضوع، پس از آنكه در سالهاي گذشته، شاخص هاي تعيين كننده اقتصادي را در اسناد بالادستي نظام از جمله برنامه هاي توسعه اي، سند چشم انداز و سياست هاي اصل 44 مشخص فرمودند، در اين مقطع خواستار گذر از مرحله «مقاومت اقتصادي» و ايجاد يك «اقتصاد مقاومتي» در كشور و تبديل آن به خط مشي اساسي كشور شدند. (2)
در اين جابرخي از سخنان رهبري را مي آوريم كه خود ايشان به ضرورت، اهداف وشيوه هاي اين امر اشاره نموده است :
اقتصاد مقاومتي واقعي
ما بايد يك اقتصاد مقاومتي واقعي در كشور به وجود بياوريم. امروز كارآفريني معنايش اين است. دوستان درست گفتند كه ما تحريم‌ها را دور مي‌زنيم؛ بنده هم يقين دارم. ملت ايران و مسئولين كشور تحريم‌ها را دور مي‌زنند، تحريم‌كنندگان را ناكام مي‌كنند؛ مثل موارد ديگري كه در سال‌هاي گذشته در زمينه‌هاي سياسي بود كه يك اشتباهي كردند، يك حركتي انجام دادند، بعد خودشان مجبور شدند برگردند، يكي‌يكي عذرخواهي كنند.
مقاومت مدبرانه
يك واقعيت ديگر هم اين است كه اگر كشور در مقابل فشارهاي دشمن (ازجمله در مقابل همين تحريم‌ها و از اين چيزها) مقاومت مدبرانه بكند، نه فقط اين حربه كُند خواهد شد بلكه در آينده هم امكان تكرار چنين چيزهايي ديگر وجود نخواهد داشت؛ چون اين يك گذرگاه است، اين يك برهه است؛ كشور از اين برهه عبور خواهد كرد.
الزامات اقتصاد مقاومتي
مسئله‌ اقتصاد مهم است؛ اقتصاد مقاومتي مهم است. البته اقتصاد مقاومتي الزاماتي دارد. مردمي كردن اقتصاد، جزو الزامات اقتصاد مقاومتي است. اين سياست‌هاي اصل۴۴ كه اعلام شد، مي‌تواند يك تحول به وجود بياورد و اين كار بايد انجام بگيرد. البته كارهايي انجام گرفته و تلاش‌هاي بيشتري بايد بشود. بخش خصوصي را بايد توانمند كرد؛ هم به فعاليت اقتصادي تشويق بشوند، هم سيستم بانكي كشور، دستگاه‌هاي دولتي كشور و دستگاه‌هايي كه مي‌توانند كمك كنند (مثل قوه مقننه و قوه قضاييه) كمك كنند كه مردم وارد ميدان اقتصاد شوند.
كاهش وابستگي به نفت
كاهش وابستگي به نفت يكي ديگر از الزامات اقتصاد مقاومتي است. اين وابستگي، ميراث شوم صد ساله ماست. ما اگر بتوانيم از همين فرصت كه امروز وجود دارد، استفاده كنيم و تلاش كنيم نفت را با فعاليت‌هاي اقتصادي درآمدزاي ديگري جايگزين كنيم، بزرگ‌ترين حركت مهم را در زمينه اقتصاد انجام داده‌ايم.
مديريت مصرف
مسئله‌ مديريت مصرف، يكي از اركان اقتصاد مقاومتي است؛ يعني مصرف متعادل و پرهيز از اسراف و تبذير. هم دستگاه‌هاي دولتي، هم دستگاه‌هاي غير دولتي، هم آحاد مردم و خانواده‌ها بايد به اين مسئله توجه كنند؛ كه اين واقعا جهاد است. امروز پرهيز از اسراف و ملاحظه‌ تعادل در مصرف، بلاشك در مقابل دشمن يك حركت جهادي است؛ انسان مي‌تواند ادعا كند كه اين اجر جهاد في‌سبيل‌الله‌ را دارد. يك بعد ديگر اين مسئله‌ تعادل در مصرف و مديريت مصرف اين است كه ما از توليد داخلي استفاده كنيم؛ اين را همه دستگاه‌هاي دولتي توجه داشته باشند (دستگاه‌هاي حاكميتي، مربوط به قواي سه‌گانه) سعي كنند هيچ توليد غيرايراني را مصرف نكنند؛ همت را بر اين بگمارند. آحاد مردم هم مصرف توليد داخلي را بر مصرف كالاهايي با مارك‌هاي معروف خارجي (كه بعضي فقط براي نام و نشان، براي پز دادن، براي خودنمايي كردن، در زمينه‌هاي مختلف دنبال مارك‌هاي خارجي مي‌روند) ترجيح بدهند. خود مردم راه مصرف كالاهاي خارجي را ببندند.
استفاده حداكثري از زمان و منابع
از زمان بايد حداكثر استفاده بشود. طرح‌هايي كه سال‌هاي متمادي طول مي‌كشيد، امروز خوشبختانه با فاصله كمتري انسان مي‌بيند كه فلان كارخانه در ظرف دو سال، در ظرف هجده‌ماه به بهره‌برداري رسيد. بايد اين را در كشور تقويت كرد. حركت بر اساس برنامه، يكي از كارهاي اساسي است.
اقتصاد مقاومتي شعار نيست
هم دانشگاه‌‌‌ها، هم دستگاه‌‌‌هاي دولتي، هم آحاد مردمي كه خوشبختانه توانايي و استعداد اين كار را دارند، چه از لحاظ علمي، چه از لحاظ توانايي‌‌‌هاي مالي، بايد تلاش كنند مسئوليت زمان خود و مقطع تاريخي حساس خود را بشناسند و به آن عمل كنند. اينكه ما عرض كرديم «اقتصاد مقاومتي»، اين يك شعار نيست؛ اين يك واقعيت است. كشور دارد پيشرفت مي‌كند. ما افق‌هاي بسيار بلند و نويدبخشي را در مقابل خودمان مشاهده مي‌كنيم.(3)
پي نوشت:
1 .http://isna.ir/fa/news.9105100609%88%D8%A7%D9%86%D9%8A-%
2. روزنامه رسالت، شماره 7547 به تاريخ 1/3/91، ص 17.
3. ttp://hamshahrionline.ir/details
موفق باشید.