مقام امامان

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ابتداء توجه داشته باشيد پيامبران و امامان(ع) با توبه خود چند هدف مشخص را دنبال مي كرده اند:
1ـ تعليم و تربيت: عده اي از بزرگان از جمله ملا مهدي نراقي معتقدند پيامبر و امام با توبه و استغفار، طريق بازگشت به خدا را به مردم آموخته اند.(1) يعني ادب بندگي و روش توبه و آداب آن، موضوعي است كه مي توان از كلام و عمل معصومان فرا گرفت.
2ـ بازگشت به خدا: بعضي از بزرگان مانند مرحوم خواجه نصير الدين طوسي، توبه پيامبر(ص) و امامان(ع) را توبه از التفات به غير خدا و اشتغال به امور دنيا دانسته اند.(2)
در واقع پيامبر(ص) و ائمه(ع) تنها براي آموزش ديگران توبه نمي كردند، بلكه واقعاً با توبه، به دنبال بازگشت به خدا بودند، اما نه بازگشت از گناه، بلكه آن بزرگواران چون توجه به امور مادي را (كه لازمة ضروري زندگي مادي است) دور از شأن و بندگي و مقام عصمت خود و گناه تلقي مي كردند، از اين امور اجتناب ناپذير توبه مي نمودند. افعالي كه براي ديگران مباح يا مكروه شمرده مي شود، براي آنان گناه ناميده مي شود و جمله معروف"حسنات الابرار سيئات المقرّبين؛ اعمال نيك خوبان، گناه مقربان خدا محسوب مي شود" ناظر به همين حقيقت است.
امام سجاد(ع) در مناجات خود مي گويد: وَ أَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ لَذَّهٍ بِغَيْرِ ذِكْرِكَ وَ مِنْ كُلِّ رَاحَهٍ بِغَيْرِ أُنْسِكَ‏ وَ مِنْ كُلِّ سُرُورٍ بِغَيْرِ قُرْبِكَ وَ مِنْ كُلِّ شُغْلٍ بِغَيْرِ طَاعَتِكَ‏ ؛ خدايا، آمرزش مي خواهم از هر راحتي و آسودگي كه جز از طريق انس با تو حاصل آيد، از هر سرور و شادي كه به جز از راه قرب به تو حاصل شود؛ از هر كاري به جز طاعت تو درخواست مغفرت مي كنم".(3)
بر اين اساس ائمه (ع) به عصمت و جايگاه خود در بهشت واقف بوده و هيچگاه ترس و گريه آنها در جهت انجام گناه خويش نبوده است و در بسياري از موارد مطابق همان علم، به جايگاه بالاي خود در بهشت از جمله مقام شفاعت اشاره كرده اند و خداوند نيز به دليل كمال بندگي ، شفاعت آنها را مي پذيرد.
در نتيجه اينكه شخص نهايت ادب را به خرج داده و در برابر امور غير گناه نيز استغفار مي كند، دليل بر ترس از گناه نبوده و از مقام بالاي وي از جمله شفاعت نمي كاهد و اتفاقاً همين ترس و توجه محض به ساحت الهي، قرب به حضرت حق و دست يابي به مقامات بلندي چون مقام شفاعت را براي آنها محقق مي كند.
در مورد سوال و در مجموع عذاب قبر نيز توجه داشته باشيد در روايات اشاره شده است كه برخي افراد مانند شهداء و...از عذاب قبر معافند(4) و طبيعي است ائمه نيز كه مقام آنها بسيار بالاتر از شهداء عادي است، از اين امور استثناء شده اند. چون نه گناهى دارند كه از باب كفاره و لطف عذاب شوند و نه هيچ عاملى براى اين گونه عذاب ها در مورد آنها صادق است. لذا براي عذاب و فشار قبر براى انبياء و امامان معصوم(ع) يا سوال در قبر و....از آنها، در جايى تصريح نشده است و چه بسا گريه و اشاره آنها به قبر و سوالات قبر، به جهت همان تعليم و تربيتي باشد كه بيان شده است.
نتيجه آنكه ائمه از جايگاه بالائي برخوردار بوده كه خود به آن علم دارند. اما در عين حال به اين نكته نيز توجه دارند كه رسيدن به آن مقام والا، در سايه در سايه همين گريه، ترس ذاتي از قدرت و علم خداوند و توجه كامل به ذات الهي محقق مي شود كه اين اعمال در نهايت به مقامات بلندي مانند شفاعت و...منتهي مي شود.
پي نوشت ها:
1. نراقي، ملا محمد مهدي، جامع السعادات، چ سماعيليان،بي تا، ج 3، ص 81.
2. سبحاني،جعفر، منشور جاويد، چ موسسه تعليماتي و تحقيقاتي امام صادق (ع)،قم بي تا، ج 8، ص 228، با تلخيص.
3. شيخ عباس قمي، مفاتيح الجنان،مناجات خمس عشر،مناجات ذاكرين.
4. كليني، الكافي، چ دارالكتب الاسلاميه، تهران 1365ه ش، ج 5، ص 54.
موفق باشید.