باعرض سلام واحترام وآرزوی توفیق روزافزون ازخداوند متعال برای شما بزرگواران
آیاحرف شنوی ازوالدین وگوش دادن به فرامین آنهادرتمامی مراحل زندگی واجب است؟آیادرقرآن که اشاره میکند:به والدین خوداحسان ونیکی کنیدمعنی اطاعت ازفرامین آنهارانیز میرساند؟درست که خودم هرجاباوالدینم مشورت کرده ام وبه حرفشان گوش داده ام موفق بوده ام وهرجا اطاعت نکرده ام نتیجه برعکس شده،میدونم که فقط درصورتی که به راه غیرازراه خدا دعوت کنندطبق نظرقرآن نبایدازوالدین اطاعت کرد،امامیخوام بدونم که درچه مواردی صلاحه که هرچند والدین نظرمخالفی دارندباید ازآنها اطاعت نکرد؟یا درمسائل سیروسلوک وقتی انسان به خود ریاضت هایی میدهد بامخالف شدید ونگرانی های آنهاروبه رو میشود،آیاگوش نکردن به حرف والدین دراین مواردمعصیت حساب مبشود؟آیا مخالفت
ازاوامروالدین،مخالفت ازاوامر خداوندتبارک وتعالی محسوب میشود؟ممکن است که انسان درصورت اطاعت نکردن ازوالدین،(حتی میداند که تصمیم خودش درست است ووالدین ازسردلسوزی ویا مسائل مادی ودنیوی به اوامرخودشان پافشاری میکنند)درآینده باشکست روبه روشود؟
خواهشمندم به صورت کامل راهنماییم فرمایید.تشکر
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در آموزه هاي ديني احسان به والدين و حفظ حريم و رعايت تواضع و فروتني در برابر آنان، و نرنجانيدن شان مورد سفارش قرار گرفته است. پيامبر اكرم(ص)فرمودند: مَنْ آذَى وَالِدَيْهِ فَقَدْ آذَانِي، وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اللَّهَ، وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ. (1) هر كسي پدر و مادرش را اذيت كند، مرا اذيت كرده است. هر كس مرا اذيت كند، خدا را اذيت كرده است. و هر كس خدا را اذيت كند، ملعون است. و در حديث ديگري از آن حضرت نقل شده، كه فرمود: خاك بر سر كسي كه پدر و مادرش يا يكي از اين دو زنده باشند و نتواند با خدمت كردن به آنان وارد بهشت شود. (2)
مهم اين است كه فرزندان از جدل و بحث هاي بيهوده كه ممكن است موجب ناراحتي پدر و مادر شود، اجتناب ورزند.
در مورد احسان و اطاعت از پدر و مادر لازم است چند نكته را مورد توجه قرار دهيد.
- يكي احترام و احسان به پدر و مادر و خدمت به آنان و اذيت نكردن و نرانجيدن خاطر آنان است. اين نكته موضوعي است كه هميشه بايد باشد، هيچ چيزي نمي تواند آن را تعطيل كند، حتي اگر آنان فاسق، مشرك، يا دشمن خدا و پيامبر و ائمه عليهم السلام باشند.
دوم اطاعت از پدر و مادر است. در حديث آمده است: فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا تَعْصُوا الْوَالِدَيْنِ فَإِنَّ رِضَاهُمَا رِضَا اللَّهِ وَ سَخَطَهُمَا سَخَطَ اللَّهِ (3) پس تقواي خدا پيشه سازيد و از كيفر نافرماني اش بترسيد، و نسبت به پدر و مادر نافرماني نكنيد، زيرا رضايت و خشنودي آنان، موجب خشنودي خدا است، چنان كه خشم و غضب آنان، خشم و غضب خدا را همراه دارد. بنا بر اين عدم اطاعت از والدين ، به معناي نا فرماني خدا است. ليكن اطاعت از آنان هميشگي و در همه امور نيست، بلكه مشروط به شرايطي است. از جمله آن كه اطاعت از آنان سبب ورود در گناه يا ترك واجب يا باعث ظلم، آزار و تضييع حق ديگران نباشد، و يا سبب اختلال در زندگي و مانند آن نشود. اگر آنان درخواست نابجايى بكنند يا از فرزند بخواهند كه گناهى انجام بدهد يا وظيفة شرعى يا قانونى اش را انجام ندهد، اطاعت از آنان لزومى ندارد. مگر آن كه واجب، از واجبات كفايي باشد، و كساني هستند كه به انجام آن اقدام مي كنند، در اين صورت با مخالفت آنان، لازم است رضايت آنان را بر انجام واجب كفايي مقدم بدارد. مثلا جواني خدمت پيامبر اكرم (ص) رسيد، و عرض كرد: يا رسول اللَّه من مشتاق جهادم، به گونه اي كه نشاط و عشق من در جهاد است. حضرت فرمود: خوب برو در راه خدا جهاد كن، كه اگر كشته شوى، زندهاى و نزد خدا روزى خورى، و اگر در مسير راه و خارج از جبهه جهاد بميرى اجرت با خداست، و اگر برگردى از گناهان پاك مي شوي همانند روزى كه مادرت تو را زاده است.
گفت يا رسول اللَّه ! من پدر و مادر پيرى دارم كه معتقدند با من انس دارند، و دوست ندارند كه من در جنگ و جهاد شركت كنم. رسول خدا (ص) فرمود: برو، با پدر و مادرت باش، بدان سوگند به آن خدايي كه جانم به دست قدرت او است، يك شبانه روز انس آن ها با تو بهتر است از يك سال جهاد در راه خدا.(4)
- اين نكته را نيز توجه داشته باشيد كه عدم وجوب اطاعت در برخي موارد نبايد سبب شود كه برخورد با آنان به گونه اي باشد كه موجب بي احترامي، و آزار آنان گردد ، بلكه بايد سعي شود كه رنجش آنان را فراهم نكند، و حتي المقدور باعث دل شكستگي آنان نشود. تلاش شودآنان را به گونه اي - با زبان عاطفه و احساسات، يا با زبان منطق و استدلال- توجيه كرد، و نگراني آن ها را بر طرف نمود. اگر فرزند مي بيند كه حرف ها و توجيهاتش فايده اي ندارد، و والدين را راضي و خرسند نمي كند، براي قانع كردن پدر و مادرسعي كند مشكل خود را با فردي از اقوام، يا يكي از دوستان نزديك پدر و مادر كه حرفش در آنان نافذ باشد، در ميان بگذارد، تا آن ها را توجيه كند و رضايت يا لا اقل عدم مخالفت شان را جلب نمايد. فرزندان اين نكته را نيز توجه داشته باشند كه« اگر آنان از روي ناراحتي با تندي و پرخاشگري و توهين يا نفرين با شما برخورد كردند، شما به هيچ وجه حق نداريد مقابله به مثل كنيد، بلكه با رأفت و احترام با آنان برخورد نماييد،حتي اگر آنان در نحوه برخوردشان نسبت به شما ظلم روا داشته باشند.» چه آن كه امام صادق(ع) فرمود: «مَنْ نَظَرَ إِلَى وَالِدَيْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا ظَالِمَانِ لَهُ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاة» (5) يعني هر كسي با حالت خشم و غضب به پدر و مادرش نگاه كند نماز و روزه آن شخص قبول نيست حتي اگر پدر و مادرش به او ستم كرده باشند.
- با توجه به توضيحات بالا ، سعي كنيد در رياضت و سير و سلوك و انجام هر كار مستحبي رضايت پدر و مادر را همراه خود داشته باشيد، تا آن چيزي را كه از سير و سلوك و رياضت و انجام كارهاي مستحبي مي خواهيد، خداوند بيشتر از آن را به تو بدهد. چنان كه اويس قرني رسيدن به محضر پيامبر (ص) را جهت اطاعت امر مادر ترك كرد، و رسيد به مقامي كه انبيا و اولياي الهي در بهشت مشتاق زيارت اويس و به استقبال او مي روند. موفق باشيد.
پي نوشت ها:
1. محدث نوري، مستدرك الوسايل، مؤسسه آل البيت، قم 1408 ش، ج 15، ص 193.
2. همان، ص 194.
3. شيخ كليني، الكافي، دار الكتب الاسلاميه، تهران، ش 1365، ج 1، ص 428.
4. همان، ج2، ص 160.
5. محدث نوري، مستدرك الوسايل، مؤسسه آل البيت، قم 1408 ش، ج 5، ص 195.
موفق باشید.
