با سلام آیا ذبح حضرت اسماعیل (ع) توسط حضرت ابراهیم (ع) یک دستور صریح و محکم الهی بود یا یک پیشنهاد از طرف خداوند؟
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
از آيات قرآن استفاده مي شود كه خداوند متعال براي امتحان و آزمايش حضرت ابراهيم به او دستور داد تا فرزندش اسماعيل را ذبح كند و اين يك پيشنهاد نبود. خداوند در قرآن مي فرمايد:«فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قالَ يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى فِي الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى قالَ يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُني إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرينَ»(1)؛ و چون [پسر] به حد كار و كوشش با وى- پدر- رسيد، گفت: اى پسركم، من در خواب مىبينم كه تو را گلو مىبرم، بنگر تا رأى تو چيست؟ گفت: اى پدر من، آنچه فرمان يافتهاى بكن، كه اگر خداى خواهد مرا از شكيبايان خواهى يافت.
در تفاسير آمده كه حضرت اسماعيل در آن وقت 13 ساله بود كه ابراهيم خواب عجيب و شگفتانگيزى مىبيند كه بيانگر شروع يك آزمايش بزرگ ديگر در مورد اين پيامبر عظيم الشان است، در خواب مىبيند كه از سوى خداوند به او دستور داده شد تا فرزند يگانهاش را با دست خود قربانى كند و سر ببرد. ابراهيم وحشتزده از خواب بيدار شد، مىدانست كه خواب پيامبران واقعيت دارد و از وسوسههاى شيطانى دور است، اما با اين حال دو شب ديگر همان خواب تكرار شد كه تاكيدى بود بر لزوم اين امر و فوريت آن.(2)
از ظاهر آيه شريفه و چند بار خواب ديدن حضرت ابراهيم استفاده مي شود كه حضرت ابراهيم مامور به ذبح فرزندش بود. اما از سؤالات مهم ديگرى كه در اين بحث براى مفسران مطرح است اين است كه آيا ابراهيم راستى مامور به ذبح فرزند بود، يا به مقدمات آن دستور داشت؟ بايد گفت كه ميان اوامر امتحانى و غير امتحانى فرق است، امرى كه به ابراهيم شد يك امر امتحانى بود، در اوامر امتحانى اراده جدى تعلق به اصل عمل نگرفته است، بلكه هدف آن است كه روشن شود شخص مورد آزمايش تا چه اندازه آمادگى اطاعت فرمان دارد؟ و اين در جايى است كه شخص مورد آزمايش از اسرار پشت پرده آگاه نيست.
و اگر مىبينيم خداوند بعد از اين ماجرا به ابراهيم مىگويد: «قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيا» خوابى را كه ديده بودى تحقق بخشيدى، به خاطر آن است كه آنچه در توان داشت در زمينه ذبح فرزند دلبند انجام داد، و آمادگى روحى خود را در اين زمينه از هر جهت به ثبوت رسانيد و از عهده اين آزمايش به خوبى برآمد.(3)
پي نوشت ها:
1. صافات(37)آيه102.
2. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، انتشارات اسلاميه، ج19، ص111.
3. همان، ص 121.
موفق باشید.
