ضمن عرض سلام.
این حقیر در خانواده ای مذهبی بزرگ شده و خود نیز با توجه به نوع تحصیلات و کارم دارای عقاید و تفکرات مذهبی میباشم و تا جایی که میتوانم پایبند به اصول دینی و مذهبی هستم .چند سال قبل و در حین تحصیلات دانشگاهی و حوزوی به بیماری وسواس دچار شدم که شروع آن وسواس در طهارت و نجاست بود که با راهنمایی های مرجع تقلیدم(آیت الله خامنه ای حفظه الله) و اجرای احکام شرعی آن تا حد بسیار زیادی توانستم بهبود پیدا کنم و در خودم این انگیزه را میبینم که به طور کامل بتوانم بهبودی حاصل کنم ولی به مرور یکسری افکار شک برانگیز و وسواس گونه دیگری برایم پیدا شد که مربوط به زندگی روزمره و رفتار و تعاملات اجتماعی ام است که چون تکلیف شرعی خود را در مواجهه با این شکیات نمیدانم هرچه هم که در یک قسمت(عمل به احکام وسواس در طهارت و نجاست) تلاش میکنم باز شیطان از راه دیگر (شکیات غیر طهارت و نجاست)وارد شده و دچار افکار وسواسی میشوم و باز به خانه اول برمیگردم ولی مطمئنم که اگر تکلیف شرعی خود را در موارد اخیر بدانم بتوانم نجات پیدا کنم.
و این حقیر این نکته را بگویم که در رساله های عملیه وسواس را معمولا منحصر به طهارت و نجاست و برخی فروع ان در قسمت تکالیف شرعی فردی مثل وضو و غسل و نماز کرده اند در حالی که یک شخص میتواند در زمینه های دیگری هم دچار وسواس فکری و عملی شود که مستقیم و غیر مستقیم ممکن است از لحاظ شرعی برایش تکلیف آور باشد مانند شک در ادای حق الناس و ..
اکنون میخواهم چند نمونه از این موارد شک برانگیز را برایتان بازگو کنم و خواهش دارم که تکلیف شرعی مرا در مورد این سوالات بیان نمایید.
مورد اول در باب شکیاتی است که در زندگی روزمره ام اتفاق میافتد:
- مثلا از آنجا که حساسیت شدیدی به حق الناس دارم و اینکه خدای ناکرده مال شبهه ناکی وارد زندگی ام نشود هرگاه که برای خرید به مغازه یا فروشگاهی میروم دچار شک میشوم که آیا به فروشنده پول و وجه کالا را پرداخت کرده ام یا خیر که بیشتر اوقات حتی از وسواس طهارت و نجاست بیشتر مرا آزار داده و دچار پریشان حالی میشوم تا جایی که خرید روزمره برایم امری مشقت اور شده البته گاهی شده که ذهنیتی کمی در پرداخت وجه به فروشنده پیدا میکنم ولی چون شک دارم باز مرا ازار میدهد که مبادا دچار حق الناس شوم . یا اگر شیئی و یا کالایی حتی از خودم هم باشد از من به طور اتفاقی جدا شود دچار شک میشوم که از من است یا خیر یا شک میکنم که اگر پولی را به دیگران قرض داده ام ایا آن را پرداخت کرده ام یا خیر یا پولی را که از دیگران طلب داشته ام شک میکنم که گرفته ام یا خیر یا مقدار آن چقدر بوده است و یا حتی اگر مبلغ پولی از دستم بیافتد و در همان لحظه دچار شک شوم به سختی میتوانم قبول کنم که متعلق به خودم است و...مثلا دو بار برایم اتفاق افتاده که متوجه شدم چیزی از جیبم افتاد نگاه کردم دیدم انگشتری است ولی در همان لحظه دچار شک شدم که نکند از من نباشد از یک طرف آن را برداشتم و از طرف دیگر چون شک دارم که نکند از من نباشد هنوز ان را به دستم نکرده ام و هنوز هم نمی دانم در این باره چه کنم و انواع و اقسام این چنین شک هایی که لحظه به لحظه و ساعت به ساعت در زندگی ام جاری است و یکسره هم نمیتوانم به سراغ فروشنده بروم و از او بخواهم که آیا به ایشان پول داده ام یا خیر...یا فکرم را مشغول کنم که در هر مورد واقعیت ماجرا چه بوده چون گاهی اصلا چیزی به ذهنم نمی اید یا اگر می آید با شک همراه است به شکلی که گاهی اوقات حاضرم همان وسواس در طهارت و نجاست داشته باشم ولی این افکار به سراغم نیاید فقط و فقط بخاطر اینکه در طهارت و نجاست حکم آن را میدانم و اگر ندانستم سوال میکنم و به آن عمل میکنم ولی در این موارد حکم فقهی و تکلیف شرعی خود را نمی دانم که اگر آن را بدانم و بدان عمل کنم شاید بتوانم با لطف خداون متعال از شر این بیماری نجات پیدا کنم .
لذا از شما خواهشمندم که جواب صریح و کاملی به من بدهید که در مواجهه با این شکیات که توضیحاتی درمورد آن خدمت شما عرض کردم چه کنم و تکلیف شرعی مرا بیان کنید.
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
وظيفه شرعي شما در مورد شك هايي كه در مسائل مختلف پيدا مي كنيد. همان وظيفه اي است كه در مورد وسواس در طهارت و نجاست داشته ايد، به عبارت ديگر شايد در رساله هاي توضيح المسائل، حكم وسواس را فقط در طهارت و نجاست ذكر كرد ه باشند. اما در حقيقت فرقي بين انواع وسواس وجود ندارد، و حكم همه آنها يكي است. در اين جور موارد، مثلا در مورد حق الناس هم بايد به شك و وسوسه هايي كه به ذهنتان مي آيند بي اعتنايي كنيد. پيدا كردن تكليف شرعي اتان در اين موارد هم كاري ندارد، فقط كافي است كه با دفتر مرجع تقليدتان تماس بگيريد، يا از آنها استفتاء كتبي كنيد. هم چنين مي توانيد با ما (مركز ملي پاسخگويي به سوالات ديني) مكاتبه كنيد، تا قسمت احكام اين مركز، به شما پاسخ بدهد، يا اينكه با شماره 096400 با قسمت احكام مركز تماس بگيريد.
در مورد شك كردن در هنگام خريد، دقت داشته باشيد كه اگر شما به مغازه اي برويد و جنسي را بخريد و پول آن را ندهيد صاحب مغازه تا پول آن را ندهيد به شما اجازه خروج نخواهد داد، لذا وقتي كه جنسي را خريده ايد و بيرون آمده ايد نشانه اين است كه پولش را داده ايد. بنابراين در اين جور موارد هم مثل همان موارد طهارت و نجاست، بايد به اين جور ترديدها بي اعتنا باشيد. به صورت كلي در همه موارد وسواس، تكليف و وظيفه شرعي شما اين است كه به وسوسه ها و ترديدهاي ذهني اتان به هيچ عنوان اعتنا نكنيد.
نكته اي كه بايد به آن دقت كنيد اين است كه وسواس، جزء اختلالات اضطرابي طبقه بندي مي شود، يعني پايه و ريشه آن، اضطراب است. به نظر مي رسد كه وسواس شما خيلي گسترده نيست، اما اضطرابي كه در شما وجود دارد باعث مي شود كه هر دفعه اين وسواس، خودش را در قالبي جديد بروز دهد، لذا بايد به دنبال درمان اضطرابتان باشيد. براي از بين بردن اضطراب، مي توانيد به يك روان شناس، و در صورت نياز، به يك روانپزشك مراجعه كنيد و مقداري دارو هم استفاده كنيد. هم چنين براي تخفيف اضطرابتان مي توانيد از روش تنفس صحيح و تمرينات ريلكسيشن استفاده كنيد، كه در كتابها و سايتهاي مختلف وجود دارند و به راحتي مي توانيد به اين مطالب دست پيدا كنيد. با خريد نوار و يا كتاب تن آرامي (ريكلسيشن) تمارين تن آرامي را روزي يكي دوبار انجام دهيد. اين گونه كتابها را مي توانيد از طريق اينترنت خريداري كنيد. به عنوان مثال بخش وسواس كتاب دو جلدي رفتار درماني شناختي ترجمه حبيب الله قاسم زاده يا كتاب وقتي اضطراب حمله مي كند ،نوشته ديويد برنز ترجمه مهدي قرچه داغي را تهيه و مطالعه كنيد.
شما نبايد در مقابل اين وسوسه ها و فكرهاي وسواسي، حساسيت نشان بدهيد و مثلا ناراحت بشويد، وقتي كه حساسيتي در مقابل اين افكار نشان ندهيد به تدريج اين افكار، ديگر به ذهنتان نخواهند آمد. همه افراد اين حالت ها را دارند و گاهي اين افكار به ذهنشان مي آيند، اما چون حساسيت به خرج نمي دهند و به آنها اعتنايي نمي كنند، اين افكار در ذهنشان باقي نمي مانند و تكرار نمي شوند. از افكار نگران كننده نترسيد و در مورد آنها حساسيت نشان ندهيد و به آنها اعتنايي نكنيد، آنها فقط فكر هستند و اگر حساس نباشيد هيچ ضرري ندارند، و به تدريج از بين مي روند.
درباره حق الناس مطمئن باشيد كه افكارتان درست نيست و حقي از ديگران بر گردن شما نيست، فقط حساسيت شما باعث شده است كه به اين صورت آشفته شويد، اگر به حرف كارشناسان فقهي در اين موارد عمل كنيد هيچ تكليف ديگري نداريد. حكم اين مسائل هم دقيقا مثل همان طهارت و نجاست است و فرقي نمي كند.
يك نكته بسيار مثبت و مهم در مورد شما وجود دارد و آن اين است كه شما اراده خوبي در درمان وسواستان داريد، همين كه توانسته ايد به وسواس طهارت و نجاست، تا حدود زيادي بي اعتنا باشيد و مشكل را حل كنيد نشانه اين است كه به راحتي مي توانيد به اين وسواس هم غلبه كنيد. اگر باز هم در اين موارد، سوالات شرعي داشتيد از همان طريقه هايي كه در بالا به شما گفته شد اقدام به سوال كنيد، و حتما براي درمان اضطرابتان به يك روان شناس مراجعه كنيد.
موفق باشید.
