با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اين كه حيوانات در قيامت محشور مي شوند يا نه و اين كه سگ اصحاب كهف وارد بهشت مي شود يا نه، بين علماء اهل فن اختلاف است، گروهي قائلند قيامت مخصوص جنّ و انس است و حيوانات در قيامت محشور نخواهند شد. ليكن مشهور بين بزرگان و مفسران اين است كه حيوانات هم مثل انسان ها در قيامت مبعوث خواهند شد. و به اندازة درك و شعورشان جزاء داده خواهند شد و از ظاهر بعضي آيات و روايات اين مطلب فهميده مي شود.
و صريح ترين آيه كه اين منظور را مي رساند، در سورة انعام مي باشد: «وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ؛ (1) هيچ جنبده اي در زمين و هيچ پرنده اي كه با دو بال خود پرواز مي كند نيست مگر اين كه امت هايي همانند شما هستند، ما هيچ چيز را در اين كتاب فروگذار نكرديم، سپس تمام آنها به سوي خداوند در رستاخيز جمع مي شوند».
دابّه به معناي همة جنبندگان روي زمين است و طائر به هرگونه پرنده اي گفته مي شود و به عقيدة بيشتر مفسران ضمير «هم» در عبارت «ثم الي ربهم» به انواع و اصناف جنبندگان و پرندگان بر مي گردد و به اين ترتيب قرآن براي همة موجودات جنبنده قائل به رستاخيز شده است و شامل تمام موجودات زنده است.(2)
در روايات متعددي هم به رستاخيز حيوانات اشاره شده است از جمله:
- از ابوذر نقل شده است كه مي گويد، ما خدمت پيامبر (ص) بوديم كه در پيش روي ما دو بُز به يكديگر شاخ زدند، پيامبر اكرم (ص)فرمود: مي دانيد چرا اين ها به يكديگر شاخ زدند؟ حاضران عرض كردند: خير! پيامبر (ص)فرمود: ليكن خداوند مي داند و به زودي در ميان آنها داوري خواهد كرد.(3)
- در حديث ديگري از پيامبر (ص) نقل شده است كه فرمود: «استفرهوا ضحاياكم فاِنّها مَطاياكم علي الصراط» ؛( 4) به حيوانات قرباني (حيواناتي كه در راه خداوند ذبح كرده مي شوند) نيكي و احسان كنيد. زيرا آنها وسيله عبور شما از صراط هستند.
- قال الصادق (ع): «اَيُّ بعير حج عليه ثلاث حجج يجعل من نعم الجَنّة: (5) امام صادق (ع) فرمود: كسي كه با شتري سه بار حج شرفياب شود مركبش بهشتي خواهد بود.)
-قال الصادق (ع): فلا يدخل الجنة من البهائم إلا ثلاثة، حمار بلعم بن باعوراء و ذئب يوسف و كلب أصحاب الكهف: (6) امام صادق (ع) فرمود كه از حيوانات وارد بهشت نمي شود مگر سه نفر: الاغ بلعم باعورا و گرگ كه متهم شد حضرت يوسف را خورده و سگ اصحاب كهف است.
بر فرض صحة اسناد اين روايات و اعتبار آنها، در مي يابيم كه بعضي از حيوانات كه عمل ويژه اي در راه خدا از آنها سرزده و يا توسط صاحب خود، در راه خدا بكار گرفته شده اند وارد بهشت مي شوند نه همة حيوانات از جمله سگ اصحاب كهف.
در پايان ذكر اين نكته درخور توجه است:
از مطالبي كه از ظاهر آيات و روايات فهميده مي شود اين است كه اجمالاً مي توان وجود رستاخيز را براي حيوانات اثبات كرد.
و از آنجا كه قيامت و احوالات آن از دسترس حس و تجربة ما خارج است. لذا اظهارنظر كردن در مورد جزئيات قيامت خارج از درك و عقل انسان هاست و براي اين منظور بايد تسليم وحي شد و از اظهارنظر كردن بي مورد و احياناً خرافي اجتناب كرد، تا در اخذ معارف ديني دچار لغزش و انحراف نشويم.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه تاليف مكارم شيرازي، ج 20، ص 437 و ج 5، ص 224 و ج26، ص 174.
2. بداية المعارف، تأليف سيد محسن خرازي، ج2، ص285.
3. معاد، تأليف علي عراقچي همداني، درس بيست و ششم.
پي نوشت:
1. انعام( 6) آية 38
2. مكارم شيرازي ناصر، تفسير نمونه، انتشارات دارالكتب الاسلاميه، چاپ دوازدهم، 1368 ش، ج5، ص 221.
3. علامه طبرسي، مجمع البيان، انتشارات دارالمعرفة، چاپ دوم، ج (3ـ4)، ص 461.
4. شيخ حرّ عاملي، وسائل الشيعه، انتشارات آل البيت، چاپ اول،ج 14، ص 209.
5. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، انتشارات دارالكتب، ج 2، ص 191، ح 872.
6. قمى على بن ابراهيم، تفسير قمي، ناشر دار الكتاب، قم، 1367 ش، نوبت چهارم، ج2، ص 32.
موفق باشید.
