حرف زدن و برقرای ارتباط

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر گرامي، علائمي كه شما در نامه خود گزارش كرده اي احتمال دارد مربوط به اختلالي به نام هراس اجتماعي(social phobia) خفيف باشد، البته براي تشخيص دقيق مي توانيد به يك مشاور رواندرمانگر مراجعه نماييد. پرسشگر گرامي مساله اي كه شما مطرح كرديد موضوعي است كه خيلي از جوانان با آن روبه رو هستند. ترس از ديده شدن در جمع و بروز اضطراب در موقعيت هاي اجتماعي مي تواند باعث محدود شدن روابط و به تبع آن از دست دادن موقعيت هاي اجتماعي شود، اين مساله اگر بررسي و اصلاح نشود امكان دارد شديد تر شده و به موقعيت ها و جمع هاي بيش تري تعميم پيدا كند و در آينده مشكلات جدي بر سر راه پيشرفت هاي مادي و معنوي شما ايجاد نمايد. اما بهر حال من در اين جا تكنيكهايي را به شما توصيه مي كنم كه مي توانيد با تمرين و ممارست آنها بر مشكل فوق غلبه نماييد.
1- به ديگران كمك كنيد، منتظر نشويد كه ازشما كمك بخواهند. براي غلبه بر استرس تان بايد به دنبال كمك كردن به اين و آن بدويد. اين يك دستورالعمل است، مثلا وقتي همسايه ي تان از بازار برمي گردد و دستش پر است و زنبيل دارد از دستش مي افتد، درنگ نكنيد با سلامي گرم و خوش و بش كردن، زود وارد عمل شويد،… پيرزني زورش نمي رسد كه به تنهايي لوازمي كه خريده حمل كند، سريع براي كمك اقدام كنيد، مگر نمي خواستيد تمرين هاي ضد خجالت تان را شروع كنيد؟ چه بهتر از اين؟ با اين تير، خيلي بيشتر از يكي دو نشان را خواهيد زد. مطمئن باشيد. خرجش فقط دو كلمه است: كمك نمي خواهيد؟ (البته لبخند و ارتباط چشمي را هم هنگام اداي اين دو كلمه فراموش نكنيد). نمي دانيد چقدر موثر است!
2- دل تان مي خواهد وقتي وارد يك جمع مي شويد، با شما چطور برخورد كنند؟ دوست داريد با لبخند به استقبال تان بيايند؟ به شما توجه كنند؟ به حرف هايتان صميمانه گوش كنند و صميمانه با شما هم كلام شوند؟ و چيزهايي از اين قبيل؟ بسيار خوب، خجالتي هاي جمع را پيدا كنيد و با آن ها همان طوري رفتار كنيد كه دل تان مي خواهد با شما رفتار شود. با سوال هاي صميمانه تان، آن ها را به صحبت كردن وادار كنيد و جواب هايشان را با رغبت بشنويد. اين كار، هم براي معاشرتي تر شدن آن ها مفيد است، هم براي خودتان يك تمرين تمام عيار مجلس آرايي است. شروع كنيد و ببينيد كه چقدر روي خودتان تاثير مي گذارد!
3- وقتي به يك محفل رودربايستي دار، مثلا به يك مهماني رسمي، دعوت مي شويد، وقت تان را طوري تنظيم كنيد كه زود برسيد. اين نكته در عين سادگي، بسيار مهم است. حداقل فايده اش اين است كه با سنگيني فضاي جلسه، زودتر آشنا مي شويد و كم كم ترس تان از آن جمع مي ريزد. امتحان كنيد! وقتي يك جمع خلوت در حضور شما آرام آرام شلوغ مي شود، حس خجالت تان خيلي كم تر است نسبت به وقتي كه ناگهان به يك مجلس شلوغ وارد مي شويد. معمولا آن هايي كه ديرتر به چنين محافلي وارد مي شوند، استرس بيشتري را پشت سر مي گذارند و آن هايي كه زودتر مي رسند، راحت تر با تازه واردها ارتباط برقرار مي كنند.
4- از هم صحبت خود تعريف كنيد. اين كه ديگر كاري ندارد. هم آسان است، هم فوق العاده موثر. اغلب آدم ها وقتي ازشان تعريف مي كنيد، ذوق مي كنند و بيشترشان آن قدر ذوق مي كنند كه به هيچ قيمتي حاضر نمي شوند هم صحبتي با شما را از دست بدهند. ضمنا هنگام تعريف و تمجيد از اين و آن، به هيچ وجه لازم نيست دروغ بگوييد. اگر كمي دقت كنيد، مطمئنا در هر آدمي بالاخره يك چيزي پيدا مي كنيد كه قابل تعريف باشد. البته تعريف هايتان هم نبايد خيلي بي ربط باشد. مثلا وقتي كسي دارد درباره يك موضوع فلسفي با شما صحبت مي كند، خيلي بي ربط است اگر بگوييد: پيراهن تان چقدر قشنگ است! مثلا بهتر است خودتان را به موضوع مورد بحث، علاقه مند نشان بدهيد و از جالب بودن آن موضوع صحبت كنيد.
5- نقش آفريني كنيد. نقش آفريني، يك اسلحه مخفي است كه حتي مطمئن ترين و بااعتمادبه نفس ترين آدم هايي هم كه شما سراغ داريد، از آن بهره مي گيرند. شما دل تان مي خواهد وقتي به يك جمع وارد مي شويد، چگونه رفتار كنيد؟ مطمئن؟ با لبخند باز؟ صميمانه؟ خوش برخورد؟ و…؟ خب، همه اين ها را مي توانيد در خلوت خودتان و در مقابل آينه تمرين كنيد. همه انسانها ها تا حدي قوه ي بازيگري دارند. شايد بازيگري در جلوي دوربين كار آساني نباشد ولي وقتي در خلوت و در مقابل آينه ايستاده ايد مطمئنا كار آساني است. تمرين هاي مكرر اين چنيني، تاثيرات زيادي برآمادگي ارگانيكي و ذهني شما براي مواجهه با چنين موقعيتهايي خواهد گذاشت.
6- بايد توجه داشته باشيد كه در برخوردهايتان خيلي ايده آل گرا نباشيد، زيرا قرار نيست با هر لطيفه اي كه شما تعريف مي كنيد، همه غش و ريسه بروند. قرار نيست با هر حرفي كه مي زنيد، همه به به و چه چه كنند. براي هيچ كس ديگري هم قرار نيست چنين اتفاقي بيفتد. مطمئن باشيد كه سخنرانان توانا هم استانداردهايشان را اين قدر دست بالا تعريف نمي كنند. وقتي در يك جمع حضور داريد، كسي از شما انتظار ندارد كه فوق العاده باشيد. براي جمع، اين مهم است كه شما با آن ها همراه باشيد، فقط همين. يادتان باشد كه، در ملاقات اول تان با هيچ كس زياد حرف نزنيد و اطلاعات شخصي تان را رو نكنيد. زيرا لزومي براي اينكار وجود ندارد. متاسفانه بعضي ها اين كار را براي پنهان كردن آن حس خجالت دروني شان انجام مي دهند. غافل از اين كه ديگران، اين كار را غالبا اين طور تفسير و تعبير مي كنند كه آنها آدم هاي كم ظرفيت و سرخورده يا آدم هاي گوشه گير و تنهايي هستند.
7-ارتباط چشمي در برقراري يك ارتباط موثر، خيلي مهم است. حتما به چشم طرف مقابل تان نگاه كنيد. چه وقتي داريد صحبت مي كنيد، چه وقتي كه دارند با شما صحبت مي كنند. اين ارتباط چشمي را ترجيحا با يك لبخند ملايم و حالت دوستانه همراه كنيد.
8- از معجزه نفس هاي عميق هم غافل نشويد؛ چون به هنگام حملات استرس واقعا سودمند است. عادت كنيد كه با نفس هاي عميق، آرامش را به وجودتان برگردانيد. اين تمرين را مي توانيد خيلي راحت در حضور جمع، بارها و بارها انجام بدهيد. مطمئن باشيد كه هيچ كس نمي فهمد اين كار شما چه معنايي دارد. باور كنيد كه اصلا كسي حواس اش به شما نيست. پس راحت باشيد.
9- اگر خجالتي باشيد، احتمالا تنهايي را به فعاليت هاي جمعي ترجيح مي دهيد. خب، مي توانيد، از اين فرصت مغتنم استفاده كنيد و چيزي ياد بگيريد. آدم هايي كه تنهايي را دوست دارند، معمولا روحيه شان با هنرآموزي جور است. روي يك هنر متمركز شويد و آن را خوب ياد بگيريد. تلاوت قرآن، نويسندگي، خطاطي، كوزه گري،و.... اعتماد به نفس تان را به وضوح افزايش خواهد داد.
10- براي برقراري ارتباط موثر در مهماني ها و تحت تاثير دادن مخاطبان، داشتن اطلاعات زياد مي تواند كارساز باشد، لذا تا مي توانيد كتاب بخوانيد و اطلاعات جديد و بروز كسب كنيد. روزنامه، مجله، برنامه هاي آموزشي، اينترنت و… به زودي، روزي مي آيد كه بايد حرفي براي گفتن داشته باشيد. خودتان را براي آن روز آماده كنيد. اينكار مي تواند در ارتقاء اعتماد به نفس شما نيز بسيار موثر باشد.
11- به تدريج پيش برويد مثلا ابتدا كار خود را با اظهار نظر به پدر مادر برادر و يا خواهر شروع كنيد و وقتي تسلط به اين موقعيتهاي كوچك پيدا كرديد گستره كار خود را افزايش دهيد و در جمع دوسه نفره از دوستان شروع به صحبت نماييد و بعد در كلاس كنفرانسي را ارائه دهيد و به همين ترتيب پيش برويد. زيرا اگر هدفي كه احتمال شكست در آن را مي دهيد انتخاب كنيد و در آن شكست بخوريد من بيكفايت شما تقويت شده و اعتماد به نفس تان پايين مي ايد.
11- شكست هايتان را مديريت كنيد. وقتي داريد براي كسب مهارت هاي ضد خجالت تلاش مي كنيد، يادتان باشد كه مثل هر تلاش ديگري، ممكن است شكست هايي هم در سر راه تان باشد. ولي قرار نيست شما از ميدان فرار كنيد. تا رسيدن به پيروزي نبايد دست از تلاش برداريد. فراموش نكنيد كه نوابغ هم بارها و بارها در مسير تلاش هايشان شكست خورده اند؛ اما دست از كار نكشيده اند. اين را هم يادتان باشد كه شكست شما ممكن است ناشي از شرايط باشد، نه ناشي از اشتباه شما. مثلا ممكن است شما نتوانيد در ميان بحث دو نفر ديگر وارد شويد و آن ها را همراهي كنيد تنها به اين علت كه بحث آن ها خصوصي بوده و يا ممكن است سر صحبت را با كسي باز كرده باشيد كه او در آن لحظه به گرفتاري ها و مشكلات ديگر زندگي اش فكر مي كرده و اصلا دل و دماغ صحبت كردن نداشته است و… به هر حال، سعي كنيد از هر شكست تان، مثل نابغه ها، درس تازه اي بگيريد و آن درس تازه را در تمرين هاي بعدي به كار ببنديد.
12- هميشه آماده و به روز باشيد. مطلع و گوش به زنگ. كتاب بخوانيد، روزنامه، مجله، اينترنت و… اخبار روز دنيا را پيگيري كنيد. اخبار هنري، فرهنگي، علمي، سياسي و… داشتن اين اطلاعات به شما كمك مي كند كه هميشه حرف هاي شنيدني در آستين داشته باشيد. سوال هاي حاضر و آماده هم غنيمت اند. از اين قبيل سوال ها هميشه همراه داشته باشيد. طرح يك سوال صميمانه و مودبانه معمولا نقطه شروع مناسبي براي ورود به بحث ديگران است و هر قدمي هم كه براي چنين هم كلامي هايي برداريد، مطمئنا قدم بعدي آسان تر و آسان تر مي شود.
13- از سليقه ها و علاقه هاي دوروبري هايتان هم بايد باخبر باشيد. اين طوري راحت تر مي توانيد هم صحبت شان شويد. وقتي مي خواهيد سر صحبت را با يك جماعتي باز كنيد يا وقتي كه مي خواهيد در يك بحث گروهي شركت كنيد، بايد اين را ارزيابي كنيد كه آيا آن ها هم مايل اند حرف هاي شما را بشنوند و اصلا آيا شما خوب به حرف هاي آن ها گوش داده ايد يا نه. بي محابا حرف شان را قطع نكنيد. بهتر است مودبانه و آرام آرام به هر بحثي وارد شويد.
14- خودتان را درست كنيد. با ديگران (لااقل فعلا) كاري نداشته باشيد. نمي توانيد همه را مجبور كنيد همان طوري كه شما دل تان مي خواهد رفتار كنند. نمي توانيد همه را وادار كنيد نسبت به حرف ها و رفتارهاي شما همان طوري واكنش بدهند كه شما دوست داريد. چرا كه اولا همه آدم ها مثل هم نيستند و مثل هم فكر نمي كنند و ثانيا آن چه مهم است، تلاش و تمرين شماست و توجه به اين نكته كه آيا شما داريد كارتان را درست انجام مي دهيد يا نه. انتظار نداشته باشيد وقتي كه در يك مهماني، كنجي نشسته ايد و با هيچ كس حرف نمي زنيد، ديگران بيايند و شما را از پوسته تنهايي بياورند بيرون. خودتان هم بايد كمك كنيد. انجام دادن تمرين هايي كه از آن ها حرف مي زنيم، به عهده خودتان است، نه ديگران. ضمنا حواس تان به اين نكته هم باشد كه سطح توقع تان را از ديگران تصحيح كنيد. در هر مهماني، ممكن است كه بغل دستي شما هم خودش خجالتي باشد، نزديك به ۵۰ درصد آدم ها، كم و بيش، با درجات مختلف، خجالتي اند. پنجاه درصد يعني نصف آدم هاي هر جمع. كم نيست! شما هيچ وقت در اقليت نيستيد.قرار نيست كه يك شبه متحول شويد و ناگهان تبديل بشويد به آدم بذله گو و پرحرفي كه مجلس آرايي مي كند و… اين حتي با تلاش شما هم به سرعت به دست نمي آيد. آدم ها ذات شان با همديگر فرق دارد. اما معاشرتي شدن، يك مهارت است كه با تمرين به دست مي آيد. به مهارت هاي ضدخجالت هم بايد يكي يكي تسلط پيدا كنيد. وقتي انرژي تان را در هر مقطع زماني روي يك يا دو مهارت بخصوص مي گذاريد خيلي زودتر به نتيجه مي رسيد. مثلا پيش دستي در سلام گفتن را بايد تمرين كرد. وقتي به آن تسلط پيدا كرديد، شروع به صحبت با لبخند ر ا تمرين كنيد. ارتباط چشمي، دويدن به دنبال كمك به ديگران، كمك به ساير خجالتي هاي جمع، تعريف هاي به جا و … هم همين طور. به دست آوردن يك مهارت ممكن است يك سال طول بكشد، در حالي كه به دست آوردن يك مهارت ديگر، ممكن است فقط دو روز وقت تان را بگيرد. هر چه سخت تر به دست بياوريد، سخت تر از دست مي دهيد. اين يادتان باشد.
اگر در اين باره به پرسش جديدي برخورد كرديد حتما آن را با ما درميان گذاريد زيرا خدمت به شما افتخار ماست.
موفق باشید.