احترام به پدر و مادر

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در چند آيه قرآن سفارش به احترام و احسان به پدر و مادر شده است با تعبير: «وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»(1)يا «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ»(2) در تمام اين موارد لفظ والدين مطلق آمده و هر پدر و مادري را شامل مي شود چه مسلمان باشند و چه كافر و...
اما در دو جاي قرآن خداوند فرموده اگر پدر و مادر تو را به شرك به خدا دعوت كردند آنها را در اين مورد اطاعت نكن. خداوند در اين مورد مي فرمايد: «وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى‏ أَنْ تُشْرِكَ بي‏ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ »(3)؛ و اگر پدر و مادر تو را بر شرك به خدا كه آن را به حق نمى‏دانى وادار كنند در اين صورت ديگر آنها را اطاعت مكن و ليك در دنيا با آنها به حسن خلق مصاحبت كن و از راه آن كس كه به درگاه من رجوع و انابه‏اش بسيار است پيروى كن، كه (پس از مرگ) رجوع شما به سوى من است و من شما را به پاداش اعمالتان آگه خواهم ساخت.
همانطور كه در اين آيه شريفه تصريح شده فقط نبايد از آنها پيروي كرد در مورد دعوتشان به شرك، ولي در عين حال احترام و احسان به آنها همچنان واجب است. در اين آيه بعد از نهي از اطاعتشان مي فرمايد: «وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفاً » يعني هر چند آنها تو را به شرك دعوت كرده اند تو نبايد بپذيري ولي بايد در دنيا با نيكويي و احترام با آنها رفتار كني.
در روايتي از پيامبر اكرم(ص) نقل شده كه پدر و مادر هر چند كافر باشند، احترامشان واجب است: «ثلاث ليس لأحد النّاس فيه رخصة: برّ الوالدين مسلما كان أو كافرا و الوفاء بالعهد لمسلم أو كافر و الأمانة إلى مسلم كان أو كافر»(4)؛ سه چيز است كه هيچ كس به ترك آن مجاز نيست، نيكى با پدر و مادر مسلمان باشند يا كافر، وفاى به عهد براى مسلمان يا كافر و رد امانت مسلمان يا كافر.
پي نوشت ها:
1. بقره(2)آيه83؛ نساء(4)آيه36؛ انعام(6)آيه151؛ اسراء(17)آيه23.
2. احقاف(46)آيه15؛ لقمان(31)آيه14؛ عنكبوت(29)آيه8.
3. لقمان(31)آيه15 و شبيه به همين آيه در سوره عنكبوت آيه 8 آمده است.
4. پاينده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، انتشارات دنياي دانش، ص416.
موفق باشید.