اعتقادی

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ابتدا بايد ديد منظور از قبر در مفاهيم ديني ما چيست تا مراد از فشار يا سوال قبر نيز روشن گردد؛ مقصود از قبر در بسياري از روايات عالم برزخ است، نه مكان خاصي كه فرد در آن دفن مي گردد؛ امام صادق (ع) مي فرمايند: مقصود از برزخ قبر انسان است از لحظه مرگ تا روز رستاخيز.(1)
ما معمولاً بين محل دفن يا مقبره اموات با قبر حقيقي يا همان عالم برزخ دچار خطا مي شويم ، در حالي كه هر فردي كه از دنيا مي رود، در لحظه اول به قبر خود، يعني به جايگاه خود در عالم برزخ وارد مي شود كه به تعبير روايات يا باغي از باغ هاي بهشت و يا چاهي از از چاه هاي جهنم است. (2)
البته چه بسا بين دفن بدن فرد در محل خاص دفن يا مقبره اش با كم و كيف استقرار او در برزخ ارتباطاتي باشد اما در هر حال منظور از قبر اين گودال خاكي فرد نيست؛ در نتيجه مقصود از فشار قبر اين نيست كه در قبور خاكي محسوس - كه جزئي از عالم ماده است - فشاري بر بدن مادي انسان‌ها وارد مي‏شود. مقصود از«فشار قبر» اولين عذاب هايي است كه انسان درآن عالم متناسب با رفتارهاي دنيايي خود مي‏بيند.
بر اين اساس مقصود از«فشار» عذاب خاصى است كه انسان در آن عالم متناسب با رفتار‏هاى خود مى‏بيند و روشن است كه اين فشار بر بدن مادي و خاكي وارد نمي شود تا بدن متلاشي يا بدني كه اصلاً‌ دفن نمي شود‌، فشار قبر نداشته باشد. در روايات هم اشاره شده حتي افرادي كه در بالاي دار سال ها مي مانند و يا در درياها غرق مي شوند، فشار قبر دارند.
از امام صادق(ع) پرسيدند: در باره فرد به دار آويخته، آيا عذاب و فشار قبر به او مي رسد؟ حضرت فرمود: پروردگار زمين ، پروردگار هوا نيز است يا خدائى كه زمين به فرمان اوست، هوا نيز به فرمان اوست، پس خداوند به هوا وحى مي فرمايد و هوا او را فشارى مي دهد، سخت‏تر و شديدتر از قبر.(3)
البته اين تعبير تا حدودي عرفي و براي فهم مخاطب است. اما حقيقت امر آن است كه فشار و عذاب قبر جسماني و روحاني است، ولي جسم و بدن برزخي است كه عذاب و فشار مي‏بيند، نه بدن مادي؛ زيرا روح انسان در عالم برزخ، با بدن برزخي (كه متناسب با آن عالم است) و قالب مثالي، همراه است. عذاب و فشارها ارتباطي با بدن مادي و دنيايي ما كه ممكن است در حين مرگ يا مدتي پس از آن نابود شود ندارد.
با اين بيان روشن مي شود شب اول قبر نيز براي هر فرد همان شب اول مرگ وي و انتقالش به عالم برزخ است و هرآنچه براي يك فرد داراي جسم مي تواند رخ دهد براي فردي كه جسمش در هنگام مرگ نابود شده نيز متصور است؛ به علاوه با اين بيان ماهيت سوال شب اول قبر نيز روشن مي شود كه اين سوالات ارتباطي با كم و كيف وضعيت جسم دنيايي فرد ندارد ؛ زيرا اين سوال از روح فرد در عالم برزخ مي شود و اين حقيقت وجودي فرد است كه پاسخگوي اين سوالات اساسي است نه جسم دنيايي او .
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت، 1404 ه ق، ج 6، ص 116.
2. همان، ص 159.
3. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، ترجمه غفاري، نشر صدوق، تهران ، 1367 ش، ج 1، ص 280.
موفق باشید.