برزخ

پرسش: برزخ
سلام من چند تا سوال داشتم لطفا راهنمايي كنيد
1. فشار قبر چيه و از كي شروع ميشه؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مقصود از فشار قبر در معارف ديني ما اين نيست كه در قبور خاكى كه مثلا قطعه اي از آرامگاه است، فشارى بر بدن انسان ها وارد مى‏شود؛ بلكه مقصود از قبر در بسيارى از روايات، عالم برزخ است. امام سجاد(ع) مي‌فرمايند: "به خدا قسم،‌ قبر باغي از باغ هاي بهشت و يا گوشه‌اي از گوشه‌هاي دوزخ است". (1)
بر اين اساس، مقصود از «فشار»، عذاب خاصى است كه انسان در آن عالم متناسب با رفتار‏هاى خود مى‏بيند و فشار بر بدن مادي و خاكي وارد نمي شود. به هر حال اين فشار و عذاب براي كساني كه گرفتار آن باشند، از مراحل اوليه ورود به عالم قبر و برزخ آغاز مي شود.
در مورد فلسفه فشار قبر بايد گفت: سراى آخرت كه اولين مرتبه آن، عالم برزخ است، منشأ تجسم اعمال آدمى است. در آن جهان هر كس با سرمايه اعتقاد و عمل و كردار دنيايى خويش زيست مى‏كند. اعتقادات و اعمال پاك و درست، حقايقى نورانى هستند كه به صورت نعمت و لذت نمايان مي شوند. در مقابل، پندارهاي ناپسند و اعمال نادرست و گناهان، حقايقى ظلمانى هستند كه به صورت عذاب‏ها و فشارهاى دوزخى نمايان مي گردند.
همين كه آدمي از اين جهان رخت بربست، با همان سرمايه‏اى كه اندوخته، زندگى خواهد كرد و در دوزخِ گناهان يا نعمت حسنات وخوبي هاي خود قرار خواهد گرفت.
از طرف ديگر، عذاب قبر (عالم برزخ) براى برخى از مؤمنان كه مبتلا به برخي گناهان شده اند، نعمت است؛ زيرا در عالم برزخ، متناسب با كميت و كيفيت گناه در عذاب اند و هر گاه از آن گناه پاك شدند، در عالم قيامت با پاكي وارد بهشت مي گردند.
آن گونه كه از برخي احاديث استفاده مي‌شود، فشار قبر براي برخي كيفر اعمال محسوب مي‌شود و براي برخي‌، ملايم‌تر و به منزله كفاره گناهان و جبران كوتاهي‌ها است‌. امام صادق (ع) از پيامبر اكرم نقل فرمود‌: فشار قبر براي مؤمن‌، كفاره نعمت‌هايي است كه ضايع كرده است‌. (2)
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت، 1404 ه ق، ج 6، ص 159.
2. همان ، ص 221، ح 16.
پرسش: 2. ايا در برزخ ازدواج به شكل اين دنيا هست يا به هر شكلي .ارتباط خانوادگي وجود داره يعني پدر ومادر وبستگان را مي توان ديد؟. وقتي جان ازبدن خارج ميشه اگه پدر ومادر قبلا مرده باشند يا اقوامش به سراغش ميرن تا تنها نباشه
2. ايا در برزخ ازدواج به شكل اين دنيا هست يا به هر شكلي .ارتباط خانوادگي وجود داره يعني پدر ومادر وبستگان را مي توان ديد؟. وقتي جان ازبدن خارج ميشه اگه پدر ومادر قبلا مرده باشند يا اقوامش به سراغش ميرن تا تنها نباشه

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در روايات در خصوص مسله ازدواج در عالم برزخ چيزي بيان نشده است ولي به طور كلي مي توان گفت عالم برزخ از نظر آسايش و رنج نمونه و جلوه‌اي از عالم آخرت و قيامت است. از اين رو در روايتي آمده: «القبر اما روضه من رياض الجنه او حفره من حفر النيران؛(1) قبر (برزخ)انسان يا باغي از باغ‌هاي بهشت است، و يا چاهي از چاه‌هاي دوزخ»، طبق اين روايت شايد برزخي از امور نظير آنچه در بهشت نصيب انسان مي شود جلوه ي از آن در برزخ نيز نصيب انسان شود ولي به طور روشن جزئيات آن مشخص نشده است.
در باره فراز دوم پرسش بايد گفت:
بر اساس روايات انسان ها، اعم از مومن و كافر بعد از مرگ و در حيات برزخي يكديگر و از جمله بستگان خود را ديدار خواهند كرد. در اين باره روايات متعددي نقل شده كه به دو نمونه از آن اشاره مي‌شود:
1- در حضور امام صادق (ع) سخن از ارواح مومنان به ميان آمد، حضرت فرمود: «ارواح المومنين يلتقون؛ ارواح مومنان در برزخ با هم ملاقات و ديدار مي‌كنند».
آنگاه شخصي با تعجب و شگفتي از حضرت پرسيد: آيا ملاقات مي‌كنند؟ فرمود: «نعم و يتسائلون و يتعارفون حتي اذا رايته قلت: فلان؛ (2) بلي، و با يك ديگر گفتگو مي‌نمايند و همديگر را مي‌شناسند. وقتي كسي را ديدي ،مي‌گويي فلاني است».
2- در روايت ديگر درباره ديدار همه انسان‌ها با هم مسلكانش سخن گفته است، راوي مي‌گويد: به امام صادق (ع) عرض كردم: ارواح مومنان كجاست؟ حضرت فرمود:
«ارواح المومنين في حجرات في الجنه، ياكلون من طعامها و يشربون من شرابها و يتزاورون فيها؛ ارواح مومنين در منازل بهشت‌‌اند. از طعام‌هاي آن مي‌خورند. از نوشيدني‌هاي آن مي‌نوشند. همديگر را مي‌بينند و زيارت مي‌نمايند». راوي بعد از ارواح كفار پرسيد، فرمود: «في النار ياكلون من طعامها و يشربون من شرابها و يتزاورون فيها؛ (3) ارواح كفار در آتش‌اند. از غذاي و نوشيدني آن استفاده مي‌كنند . همديگر را مي‌بينند و با هم ملاقات و ديدار دارند».
در اين روايت غير از ديدار مومنان، از ديدار ارواح كفار در برزخ با همديگر نيز خبر داده شده،تصريح شده كه مومنان در بهشت برزخي و كفار در آتش برزخي همديگر را ملاقات مي‌كنند.
در ارتباط با اين گونه روايات ،تحليل دقيق برخي از علماي بزرگ معاصر شنيدني است:
روح مومن با ارواح مومنان در عالم برزخ ملاقات و ارتباط و انس و الفت دارد، چه با آنان كه در حيات دنيوي انس و ارتباط با آن ها داشته (نظير بستگان) و چه با غير آن ها از روح مومنان ديگر. همه اين ارتباط‌ ها و ملاقات‌ها و انس‌ها هم بر اساس سنخيت و انجذاب الهي است. در حقيقت ظهور برزخي همان انس‌ها و محبت‌هاست كه در دنيا بر اساس سنخيت و انجذاب الهي وجود داشته است. هر فرد مومن به هر مومن ديگر به حساب ايمان وي انجذاب خاص داشته و در صورت امكان با او در ارتباط بوده ، در صورت عدم امكان شراره آن بر دلها (ى ناپاك پر از حرص دنياى كافران) شعله‏ور است.
در مقابل ملاقات ارواح كفار با يك ديگر در برزخ هم ظهور برزخي انس‌ها و ارتباط‌هاي ناپاك و آتشي و در جهت كفر و ضلال است، به همين جهت ملاقات‌هاي برزخي آنان ظهور برزخي انس‌ها و ارتباط‌ هاي دنيوي بوده و باطن آن ها است كه در برزخ به مقتضاي آن نظام ظاهر مي‌گردد. اين ملاقات‌ها مايه رنجش و عذاب بيش تر آنان مي‌شود. (4)
در نتيجه در فرض مشترك بودن افراد در ايمان و حضور در بهشت برزخي امكان ملاقات بين اين مومنان وجود دارد و رخ دادن اين ملاقات اصلا بعيد نيست.
پي‌نوشت‌ها:
1- مجلسي . بحار الانوار، نشر دار الاحيا التراث العربي بيروت. 1403 ق . ج 6، ص250.
2. برقي ، محاسن برقي، ص 178 ، نشر دار الاحيا التراث العربي، بيروت، 1408 ق.
3. همان، ص 178 .
4. محمد شجاعي، معاد يا بازگشت به خدا،شر شركت سهامي انتشار، 1362 ش. ص 349 و 350.
پرسش: 3. فشارقبر چقدرطول ميكشه؟ بعد ازسوال وجواب به مكان خاصي فرستاده ميشه؟ در برزخ ميشه دوستي پيدا كرد يا همه تنهان
3. فشارقبر چقدرطول ميكشه؟ بعد ازسوال وجواب به مكان خاصي فرستاده ميشه؟ در برزخ ميشه دوستي پيدا كرد يا همه تنهان
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
درباره فراز اول پرسش بايد گفت در روايات در خصوص مقدار زماني فشار قبر چيزي بيان نشده است لذا بايد توجه داشت عوالمي مانند عالم برزخ براي ما تنها از دريچه نقل و كلام مرتبطين با وحي مانند انبيا و امامان (ع) قابل دسترسي و شناخت است. عملاً عقل و استدلالات برهاني و تجربي چندان كارايي براي ادراك ويژگي هاي اين امور ندارند؛ به همين خاطر نبايد توقع داشته باشيم كه همه جزييات و زواياي عالم برزخ و حيات آن براي ما روشن باشد.
در باره فراز دوم پرسش بايد گفت انسان از هنگام مرگ تا بر پاي قيامت در قبر وعالم برزخ است و به جاي ديگر منتقيل نمي شود لذا حكيم مفسر علامه طباطبايي گفته شده، است:
« انسان پس از مرگ از جهت اعتقاداتي كه داشته و اعمال نيك و بدي كه در دنيا انجام داده، بازپرسي خصوصي مي‌شود. پس از محاسبه اجمالي طبق نتيجه‌اي كه گرفته شد، به يك زندگي شيرين و گوارا يا تلخ و ناگوار محكوم گرديده، با همان زندگي در انتظار روز رستاخيز عمومي به سر مي‌برد. حال انسان در زندگي برزخي بسيار شبيه است به حال كسي كه براي رسيدگي اعمالي كه از او سر زده، به يك سازمان قضايي احضار شود و مورد بازجويي و بازپرسي قرار گرفته، به تنظيم و تكميل پرونده‌اش بپردازند، آن گاه در انتظار محاكمه در بازداشت به سر برد.
روح انسان در برزخ، به صورتي كه در دنيا زندگي مي‌كرد، به سر مي‌برد. اگر از نيكان است، از سعادت و نعمت و جوار پاكان و مقربان درگاه خدا برخوردار مي‌شود اما اگر از بدان است، در نقمت و عذاب و همنشيني شياطين و پيشوايان گمراه برخوردار مي‌گردد.(1)
طبق اين بيان پاسخ فراز سوم نيز روشن مي شود وان اين كه انسان همانند دنيا دوستانش متناسب عمل نيك ويا بد او خواهد بود. در روايات آمده كه روح مؤمنان و صالح در برزخ با هم ملاقات و ديدارهاي دارند، كه به تعداد از اين روايات اشاره مي‌شود:
راوي مي‌گويد: خدمت امام صادق(ع) رسيدم و عرض كردم:‌ برادر من در بغداد است و نگرانم كه در همان جا بميرد، فرمود:
«باك نداشته باشيد، هر جا كه خواهد بميرد، چون هيچ مؤمني در شرق و يا در غرب زمين باقي نمي‌ماند مگر آن كه خداوند روح او را در وادي السلام با ارواح مؤمنين ديگر قرار مي‌دهد»، عرض كردم: وادي السلام كجاست؟ فرمود:‌«در پشت كوفه، و مثل اين كه منظرة اجتماع ارواح را مي‌بينم كه حلقه حلقه نشسته‌‌اند و با يكديگر گفتگو دارند». (2)
امير مؤمنان(ع) روزي در وادي السلام توقف كرد و گويا با كساني گفتگو مي‌كرد، راوي مي‌گويد: از حضرت علت توقف را پرسيدم، گفت: «با اموات مؤمن سخن مي‌گفتم». عرض شد: آيا آنها با هم نيز گفتگو و اُنس دارند و يك جا هستند؟ حضرت فرمود:
«اگر پردة در جلوي ديدگان تو نباشد، آنها را خواهيد ديد كه حلقه و حلقه نشسته و با عمامه خود يا چيزي ديگري پشت و ساقه‌هاي پاي خود را به هم بسته و بدين طريق نشسته و گفتگو دارند».
عرض شد: آيا آنها اجسام هستند يا ارواح؟ فرمود: « ارواح هستند. هيچ مؤمني در سرزميني از دنيا نمي‌رود مگر آن كه به روح او گفته مي‌شود كه به وادي السلام ملحق شود. وادي السلام بقعه‌اي از بهشت عدن است». (3)
در روايت ديگر آمده كه اگر پرده از چشم‌هاي مردم كنار برود، خواهند ديد كه ارواح مؤمنين در وادي السلام حلقه‌وار به گرد خود نشسته و با يكديگر به سخن و گفت و شنود مشغول‌اند. (4)
از اين گونه روايات به دست مي‌آيد كه اگر افراد ياد شده در پرسش همه اهل ايمان و تقوا باشند، در عالم برزخ در كنار هم خواهند بود و اين همنشيني چيزي فراتر از دوستي هاي عادي دنيايي است .
پي نوشت ها:
1. علامه طبا طبايي . شيعه در اسلام،نشر دار الكتب الاسلاميه، تهران ـ‌ش ص 100 ـ 101.
2. محمدحسين طهراني، معادشناسي، نشر حكمت، 1403ق. ج 3، ص 323.
3. همان، ص 235.
4. همان، ص 236.

موفق باشید.