غیر فقهی

پرسش: غير فقهي
به نام خدا
سلام
درمورد عقيقه كردن، در حال حاضرشرايط طوري نيست كه به كسي كه گوصفند را ذبح ميكند بگويم دعاي ذبح رابخواند. آيا خودم از راه دور ميتوانم بخوانم؟
توان مالي ام در حدي نيست كه گوسفندي با تمام شرايط توصيه شده تهيه كنم. ايرادي دارد؟لازم است حتما به قصاب بگوييم استخوانهاي آن نشكند.؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اگر گوسفندي به عنوان عقيقه ذبح شود كافي است و عمل به استحباب شده است. گرچه واجد تمام شرايط نباشد و دعاي ذبح خوانده نشود. و نشكستن استخوان لازم نيست و اگر شكسته شود اشكال ندارد.
پرسش: سوال دوم:
در جواب كودكي كه مي پرسد روح حيوانات،بعد مرگ چه مي شود چه بگويم؟
همين طور در جواب سوال «چرا خدا ما را آفريده است؟»
با سپاس
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در جواب سوال اول ابتدا توضيحاتي براي شما مي دهيم تا مساله در ابتدا براي خودتان مشخص شود و سپس راهكاري ارائه مي دهيم كه با توجه به اين توضيحات بتوانيد بهترين جواب را به كودك بدهيد:
فلاسفه نفس را به سه قسم: نباتي، حيواني و انساني تقسيم كرده و گفته اند: از ويژگي هاي نفس نباتي، تغذيه و رشد و توليد مثل است. هر گياهي در ابتدا از گياه ديگري به وجود مي آيد (تولد) و سپس رشد و نمو مي كند و سرانجام منشأ توليد گياهان هم نوع خود مي گردد. ويژگي نفس حيواني ادراك جزئيات و حركت ارادي است. ويژگي نفس انساني نيز دارا بودن دوقوه عاقله و عامله است. (1)
مطالعه در برخي از حالات و اعمال حيوانات نشان مي‏دهد، برخي از حيوانات اراده و شعوري برتر از آن چه در غريزه‏شان وجود دارد، برخوردارند . دارا بودن همين شعور و اراده در حيوانات مي‏تواند دليلي بر وجود روح در اين دسته از حيوانات باشد گرچه اگر حيوانات داراي روح باشند به يقين روح آنان با روح انسان از يك سنخ نبوده و نيست.(2)
اما در مورد مكان زندگي حيوانات بعد از مرگ توضيح روشني در منابع ديني داده نشده اما به طور كلي آياتي در قرآن كريم اشاره به حشر حيوانات در عالم ديگر دارد، از جمله:
1 ـ وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطيرُ بِجَناحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْ‏ءٍ ثُمَّ إِلى‏ رَبِّهِمْ يُحْشَرُون ؛(3) هيچ جنبنده اي در زمين و هيچ پرنده اي كه با دو بال خود پرواز مي كند نيست، مگر اين كه امت هايي مانند شما هستند. هيچ چيز را در اين كتاب فرو گذار نكرديم، سپس همگي به سوي پروردگارشان محشور مي شوند.
2 ـ وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَت؛(4) آن گاه كه حيوانات وحشي محشور مي شوند .
وحوش جمع وحش است. وحش حيواني است كه هرگز با انسان ها انس نمي گيرد.
به هر حال ظاهر آيه از اين جهت كه در سياق آيات توصيف كننده قيامت قرار دارد، بيانگر اين است كه حيوانات وحشي هم در روز قيامت مانند انسان ها محشور خواهند شد.
لذا در جواب به كودك، توصيه مي شود كه بگوييد حيوانات هم مي روند پيش خدا. اونها هم مثل ما آدمها اگر حيوانات ديگر را اذيت نكرده باشند و حيووناي خوبي باشند، جاي خوبي دارند. اما اگر حيوان بدي باشند و حيووناي ديگه رو اذيت كرده باشند، خدا اونها رو دعوا و توبيخ مي كنه كه چرا ديگران رو اذيت كردند.
در مورد سوال دوم هم پاسخ سايت پرسمان كودك را به همين پرسش توصيه مي كنيم:
به نظر مي رسد اگر پاسخ اين سوال را با استفاده از چند مثال بدهم، بهتر باشد.
عزيز من! اگر كسي از تو بپرسد كه چرا گُل محمدي يا گل ياس و هر گل ديگري، فضا را خوشبو و معطر مي‌كند، چه پاسخي مي‌دهي؟
اگر كسي بپرسد كه چرا باران، تشنگي گياهان را برطرف مي‌كند و آنها را سيراب مي‌سازد، چه جوابي داري؟
حتما پاسخت به اين سوال‌ها آن است كه گل محمدي و گل ياس خوشبو هستند و طبيعي است كه خود را معطر سازند. خورشيد هم پرنور و درخشنده است و به طور طبيعي، جهان را روشن مي‌كند. باران هم چون باريدن است، خود به خود، گياهان تشنه را سيراب مي‌سازد. عطرافشاني گل‌ها و نورافشاني خورشيد و بارش باران، طبيعت اين پديده‌هاست و اين كارها، جزء وجود آن‌هاست.
حالا ببينم اين مثال‌ها، چه ربطي به سوال تو دارد؟ اين سوال كه هدف خدا از آفرينش انسان چيست، خيلي شبيه آن سه سوال بالا و جوابش هم خيلي شبيه جواب آن‌هاست؛ يعني همانطور كه گل، عطرافشاني مي‌كند و خورشيد نور مي‌دهد و باران سيراب مي‌كند، خدا هم انسان را مي‌آفريند و آن‌ها را از نعمت‌هاي خود بهره‌مند مي‌سازد، اين، از لطف خدا و كرم و بزرگواري اوست و از اين كار سودي نمي‌برد.
خداي بزرگي كه ما او را مي‌پرستيم، كريم و رحيم. اين خداي مهربان، چون مهربان و اهل جود و بخشش است. ما را آفريده تا از نعمت‌هاي او برخوردار شويم. كار خدا شبيه يك ميزبان بسيار بخشنده و كريم است كه سفره‌اي آماده مي‌سازد و ميهماناني را دعوت مي‌كند. خدا هم چون بخشنده و كريم است، ما را به وجود آورده تا سر سفره نعمت‌هايش قرار بگيريم. به قول شاعر:
من نكردم خلق تا سودي كنم بلكه تا بر بندگان جودي كنم.
يعني هدف خدا از آفريدن ما، سود بردن نيست، بلكه هدفش جود و بخشش است.البته در آيه 56 سوره ذاريات، خدا فرموده است: «من جن و انس را براي آن آفريدم كه مرا عبادت كنند.»؛ يعني بر اساس اين آيه، هدف خدا از آفريدن انسان‌ها اين است كه او را عبادت كنند و به بندگي او بپردازند؛ ولي بايد بداني كه خدا به عبادت ما نيازي ندارد و منظور اين آيه اين است كه خدا انسان‌ها را آفريده تا او را عبادت كنند و از اين راه، بهشتي شوند؛ پس هدف نهايي خدا، خوشبختي ماست كه اين خوشبختي از راه عبادت او به دست مي‌آيد؛ يعني اين آيه هم مي‌خواهد بگويد آفريدن انسان‌ها، به خاطر كَرَم كردن به آن‌ها بوده است نه اين كه خدا از اين كار سودي ببرد.(5)
پي نوشت ها:
1. ملا صدرا اسفار اربعه، نشر دار الاحيا التراث العربي بيروت، بي تا، ج 8، ص 257.
2 . محمدشجاعي، معاد يا بازگشت‏به سوي خدا، نشر امير كبير تهران 1367 ج 1، ص 52- 64.
3. انعام (6)آيه 38.
4. تكوير (81) آية 5.
5. رك: http://porsemanekoodak.niniweblog.com

موفق باشید.