کسلی

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر گرامي، اسلام از هزارواندي سال پيش و گروهي از روانشناسان كه سرسلسله ي آنها به يكي از روانشناسان بزرگ به نام آدلر باز مي‌گردد با عناوين مختلف موضوعي را با نام سبك زندگي مطرح نموده اند، منظور از سبك زندگي شيوه اي نسبتا ثابت است كه فرد در عرصه‌هاي مختلف زندگي در پيش گرفته است، عرصه هايي مثل خواب، نوع تغذيه، بهداشت، چگونگي ارتباط با خود، خدا و ديگران، ميزان پرداختن به معنويات، نحوه تحصيل و مديريت زمان، و مشابه اينها مولفه هاي سبك زندگي را تشكيل مي‌دهند.
افراد با توجه به باورهاي پايه اي خود كه در روانشناسي از آنها به عنوان روان بنه و يا اسكيما ياد مي شود و در طي ساليان طولاني تجربه و آموخته شده است، براي زندگي خود سبك خاصي را برمي‌گزينند كه اگرآن باورهاي پايه اي اشتباه باشد، سبك زندگي نيز اشتباه و آسيب زا خواهد بود و يكي از نتايج سبك زندگي غلط كسالت، و عدم نشاط لازم در زندگي است. لذا اگر مايل بوديد كه در اين زمينه بحثهاي بيشتري با شما داشته باشيم، به سوالات زير پاسخ داده و نيز برخي از موضوعاتي كه مي‌تواند در جهت تحليل و بررسي سبك زندگي شما مفيد باشد را براي ما ارسال داريد و آن را براي ما ارسال داريد.
1- جنسيت، سن، تجرد و تاهل، تعداد فرزندان در صورت تاهل، تحصيلات، شغل، مذهب، ميزان تقيد به دستورات مذهبي و امور معنوي، قوميت، مليت، محيط زندگي برخي از آمال و آرزوهاي مهم؟
2- اگر بخواهيد تعريفي از مشكل خود بدهيد چگونه آن را تعريف مي كنيد؟
3- توضيح مشكل و ارائه چند مثال عيني از مواردي كه اين حالت براي شما ايجاد مشكل كرده است؟
4- شدت مشكلتان تا چه حدي است يعني:
الف: فراواني آن: رفتار مورد نظر كه شما از آن شكايت داريد فراواني وقوعش در يك بازه ي زماني مشخص چقدر است؟ مثلا در طول يك هفته چند بار اتفاق مي افتد؟
ب- خود شدت مشكل: كه مثلا از پايين ترين حد بروز مشكل كه صفر است تا بالاترين حد آن كه صد است اگر درجه بندي كنيم؛ بنظرتان مشكل شما چه نمره اي از شدت را دارد.
پ- طبق ملاك بالا ميزان شدت مشكل قبلا چقدر بوده؟ آيا شدت آن افزايش و يا كاهش داشته است؟
5- عموميت مشكل:
الف: چه مدتي است كه مشكل ايجاد شده است؟
ب- موقعيت هاي بروز رفتار كدام است و كجاست؟
6- تعيين كننده هاي رفتار يعني محرك رفتار، پاسخ شما، ونتيجه ي رفتار(SRC ) چه چيزهايي هستند،؟(فردي و اجتماعي)
الف- شرايط و موقعيتها و عوامل شدت بخش رفتار (فردي و اجتماعي)
ب‌- شرايط و موقعيتها و عوامل كاهنده ي رفتار(فردي و اجتماعي)
7- به نظر خودتان ريشه و علت مشكلتان در كجاست؟ دوران كودكي و تربيت خانوادگي، عوامل خارجي مانند برخورد بد بچه ها و يا معلمان در مدرسه و...( لطفا تمام علتهايي كه ممكن است كوچكترين نقشي در بروز مشكل داشته باشد را بيان كنيد)
8- پيش آينده هاي اين رفتار مشكل ساز چه چيز هايي هستند؟( شرايط اجتماعي و شرايط فردي وقوع رفتار؛ هنگام بروز رفتار شرايط اجتماعي و شرايط فردي را رصد كرده و به ما بگوييد).
9- پس آيندهاي وقوع رفتار(بروز اين رفتار چه تاثير مشخص و معيني در شما دارد) (فردي و اجتماعي)
10- به نظر خودتان در باره تغيير اين رفتار چه كاري مي شود انجام داد. و راه حل چيست؟
11- برنامه خواب
12- برنامه تغذيه و ميزان استفاده از ميوه جات و سبزيجات
13- نحوه پرداختن به مسائل ديني و معنوي
14- بهداشت
15- نحوه صرف اوقات فراغت
16- و..
با توجه به اينكه سبك تغذيه زير مجموعه سبك زندگي است شما مي توانيد برخي از غذاها و ميوه هايي كه در ايجاد نشاط نقش ويژه دارند استفاده نماييد. يكي از اين مواد امگا 3 است و ديگري ويتامين ث است، 85 گرم از ماهي تن كنسرو شده حاوي حدود 800 ميلي‌گرم امگا3 است. محققان معتقدند، امگا3 باعث رفع كسالت و پيشگيري از اضطراب و بالارفتن روحيه مي‌شود. اسيدهاي چرب موجود در ماهي، توسط متخصصان تغذيه با عنوان درماني موثر براي افسردگي توصيف شده است. خوردن ماهي تن با مقدار كمي نان تاثير بهتري دارد چون كربوهيدرات موجود در نان، سروتونين خون را افزايش داده و باعث بهبود روحيه و دور شدن احساس كسالت مي‌شود. و مصرف ميوه و سبزيجات كه حاوي ويتامين ث هستند مي تواند نقش ويژه اي در رفع كسالت داشته باشد.
در مورد سوال ديگر شما كه زود رنجي است بايد عرض نمايم كه: انسان باشخصيت و عزتمند نسبت به بي احترامي واكنش منطقي نشان مي دهد. اما مشكل وقتي شروع مي شود كه شخص بيش ازحد به رفتارهاي ديگران واكنش نشان دهد. شما بايد تكنيك هاي جرات ورزي راياد بگيريد تابتوانيد بطور منطقي خود را در اين مواقع مديريت نماييد.
چند پيشنهاد براي آن كه راحت تر بتوان با كج خلقي ها كنار آمد:
بدانيد كه تنها نيستيد: اگر چه تغييرات خلقي جوانان يكسان و به يك اندازه نيست، ولي عادي مي
باشد.
نفس خود را حبس كنيد يا تا ده بشماريد و يا چند لحظه كاري انجام دهيد كه شما را آرام كند.
بخصوص اگر احساس عصبانيت و يا تحريك پذيري داريد. سعي كنيد از ديد يك ناظر عاقل به موضوع نگاه كنيد.
با افرادي كه مورد اطمينان تان هستند صحبت كنيد: دوستان با درك اين مسئله كه در احساسات
شان تنها نيستند مي توانند به هم كمك نمايند. صحبت با پدر و مادر نيز مهم مي باشد. آنها مي توانند مثال هايي از تجارب خود بيان نمايند و خوشحال مي شوند اگر جوان به جاي محكم كوبيدن در به هم، احساسات خود را براي آنها بيان نمايد. معلمان و مشاوران نيز گاهي منابع خوبي مي
باشند. پزشك جوانان نيز مي تواند با پرسيدن سؤالاتي از پيشرفت اين بدخلقي جلوگيري كند.
نگه داشتن احساسات در درون خود همه چيز را بدتر مي نمايد.
ورزش: ورزش مرتب توليد «بتاايندورفين» (هورموني كه استرس را كنترل كرده و خلق و خوي
را بهتر مي كند) را زيادتر مي نمايد. دويدن، پياده روي، دوچرخه سواري، تنيس و يا مشت زدن به
يك كيسه بوكس همه مفيد هستند.
خواب كافي داشته باشيد: اگر چه وقت كافي كم مي باشد، ولي استراحت به اندازه، بسيار مهم است.
خستگي مي تواند منجر به غم و غصه و زودرنجي شود.
خلاق باشيد: يعني خود را درگير برنامه هايي نظير تنظيم خاطرات يا روزنامه نگاري، ساختن چيزهايي از چوب، يا يادگيري موسيقي نماييد. نوشتن به شما كمك مي كند تا احساسات و افكار خود را بيان كرده و همه چيز را قابل كنترل تر نماييد. در نوشته هاي خود نگران قواعد، نقطه
گذاري يا املاي كلمات نباشيد. آنچه مهم است آوردن افكار به روي كاغذ مي باشد. اين كار را مي توانيد با نقاشي، مجسمه سازي، موسيقي يا هنرهاي ديگر نيز انجام دهيد. احساسات خود را در هنر خود نشان دهيد.
گريه كنيد: گريه، كار بدي نيست. در حقيقت شخص را آرام مي نمايد. به هر حال اگر مي بينيد كه بيشتر اوقات غمگين هستيد و قادر نيستيد غم و غصه خود را از بين ببريد ممكن است افسرده بوده و نياز به كمك پزشك داشته باشيد. اگر بيشتر اوقات دچار تنش هستيد و عصباني مي باشيد كمك پزشك مي تواند براي شما مؤثر
باشد. اگر نمي توانيد با مسائل روزانه خود كنار بياييد، مشكل را با يك بزرگ تر در ميان بگذاريد و مشورت كنيد.
درادامه مطالبي چنددرمورد جرات وجرات آموزي به شماارائه مي دهم تابتوانيد در مقابل ديگران محكم
بايستيد و اعتماد بنفس خود را حفظ كنيد.
آموزش جرأت
بسياري از افراد در طول زندگي با موقعيت هاي مختلفي برخورد داشته كه نتوانسته اند احساسات و
عواطف خود را ابراز كنند،آنها هميشه از اين مسئله شكايت دارند كه نمي توانند در مقابل ديگران از
حقوق خود دفاع كنند.اين افراد توانايي گفتن" نه" را ندارند. آنها معتقدند كه اگر احساسات و افكار
خود را براي ديگران بيان كنند ديگران به آنها آسيب رسانده و احساس گناه خواهند كرد.
روشهاي گوناگوني براي مقابله با اين مشكل وجود دارد كه يكي از مؤثرترين آنها "جرأت آموزي" است.
تعريف جرأت آموزي:
شيوه اي است كه رفتارهاي مناسب اجتماعي را براي ابراز وجود، بيان احساسات، عواطف، نگرش
ها،خواسته ها و احقاق حق خود بدون تجاوز به حقوق ديگران به افراد آموزش مي دهد. با اين روش فرد
به راحتي مي تواند احساسات و افكار خود را براي ديگران ابراز كند، اعتماد به نفس را در خود افزايش
دهد، ارتباط مناسب و مطلوبي با ديگران برقرار كند، توانايي تصميم گيري را در خود بالا برده و تعارض
و استرس را در خود كاهش دهد.
علل:
بي جرأت بودن همچون ساير رفتارهاي نامطلوب ياد گرفته شده است. از دوران كودكي به ما ياد داده اند.
كه از ابراز احساسات خود چه مثبت و چه منفي در مقابل ديگران جلوگيري كنيم، بيشتر تابع و مطيع
ديگران بوده و در هر شرايطي از كلمه ي "نه"استفاده نكنيم.بر وظايف وبايدهاي اجتماعي تأكيد زياد
داشته باشيم و چنين احساس كنيم كه حقوق ديگران از حقوق ما مهمتر است.چنين عملي خواه ناخواه اعتماد
به نفس را در فرد پائين آورده و در اثر يادگيري چنين عملي،فرد در بزرگسالي در ابراز وجود ناتوان
گشته و دچار اضطراب مي شود. فردي كه در ابراز وجود ناتوان است. اولا در اثر يادگيري اعتقاد پيدا
كرده كه نبايد در مقابل ديگران احساسات و افكار خود را ابراز كرد، دوما به دليل چنين اعتقادي فرد در
طول دوران زندگي بسياري از رفتارهاي كلامي و غيركلامي در ابراز وجود را ياد نگرفته و يا در اين
زمينه ناتوان مي ماند،سوما فرد در هنگام ابراز وجود بدليل چنين ناتواني دچار اضطراب خواهد شد. بنابراين با سه شيوه مي توان جرأت يا ابراز وجود را به فرد آموخت:
الف)كاهش اضطراب: دكتر ژوزف ولپي
رفتار قاطع يا جرأت را ابراز مناسب هر احساسي غير از اضطراب نسبت به فرد مي داند. بعبارت ديگر
در يك موقعيت اجتماعي فرد بايد هر احساسي كه مانع اضطراب فرد مي شود را از خود نشان دهد. براي
كاهش اضطراب سعي كنيد تا آنجا كه ممكن است آرامش خود را حفظ كرده و از روشهاي مقابله اي
همچون "آرامسازي" و "حساسيت زدايي نظامدار" بهره جوئيد.
ب)آموزش مهارتها:
در اين روش سعي كنيد از رفتارهاي كلامي و غير كلامي براي ابراز عواطف و افكار خود سود
جوئيد.بخاطر داشته باشيد كه ابراز احساسات و افكار تنها از طريق گفتار كلامي نيست، بلكه حالتهاي غير
كلامي چون آهنگ صدا، حركات بدني،تماس چشمي و وضعيت چهره نقش مؤثري در اين رابطه ايفا مي
كنند.
ج)بازسازي شناختي:
شايد به جرأت بتوان گفت ريشه ي بسياري از مشكلات افراد ناشي از تفكرات منفي و غير منطقي
آنهاست.فردي كه قدرت ابراز وجود ندارد در واقع دچار چنين تفكراتي است، بطوري كه به توانائيها ارزشها
و استعدادهاي خود به ديده منفي نگريسته و باور دارد كه از همه افراد پائين تر و ناتوان تر است و همين
تفكرات است كه او را به سوي پرتگاه بيماري سوق داده و زمينه ي بروز بسياري از مشكلات را براي او
فراهم مي كند. بنابراين اگر به طور منطقي با مسائل برخورد كرده و افكار نادرست و غيرمنطقي را از
ذهن خود دور كنيد گام مثبتي در اين راستا برداشته ايد. پيشنهادات زير شما را در اين زمينه ياري مي دهد:
1-هميشه نبايد انتظار داشته باشيد كه مورد حمايت و تأييد ديگران قرار گرفته و يا وابسته و متكي بر قوي
تر از خود باشيد. 2- احساسات، عواطف و افكار خود را روشن و واضح ابراز و از طفره رفتن بيان افكار
و احساسات واقعي خود بپرهيزيد. 3- وقتي "نه" گفتن برايتان دشوار است به دشوارتر بودن كارهايي
بينديشيد كه پاسخ "آري" آنها را در پي دارد. بنابراين اگر با مسئله اي موافق نيستيد با آن مخالفت كرده و
كلمه ي "نه" استفاده كنيد. 4- تا آنجا كه ممكن است در صحبتهاي خود بجاي"ما" از ضمير "من" استفاده
كنيد. 5-سعي كنيد به باورها، نيازها و قضاوتها در مورد خود اهميت بيشتري بدهيد تا باورها، نيازها و
قضاوتهاي ديگران راجع به شما 8- در بيان احساسات و افكار خود به ديگران مستقيم و صريح بوده و
مرجع صحبتهاي خود باشيد. 9- در صورت انجام كاري اشتباه ،آنرا پذيرفته و از تكنيك" تأييد منفي"
استفاده كنيد.10- طوري عمل كنيد كه دوست داشتن و احترام به خود شما زياد شود. 11-موارد فوق را در
زندگي روزمره بكار گيريد، اگر عزت نفس شما را بالا برد ،نشان از بالا رفتن ابراز وجود و قاطعيت شماست.
براي كسب اطلاع از سوال سوم كه پاسخ مفصلي را مي طلبد، مي توانيد سري به سايت http://www.andisheqom.com/ سري بزنيد.
موفق باشید.