احساس میکنم در نماز خضور قلب ندارم و با علاقه ی زیاد نماز نمی خوانم و حواسم پرت میشود. لطفا کتابهایی به من معرف کنید تا با خواندن آنها با میل و علاقه نماز بخوانم و کمی بتوانم حقیقت نماز را درک کنم.

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
عوامل مختلفي در به دست آوردن حضور قلب مؤثر است. مهم ترين آن ها عبارت اند از:
1. شناخت و آگاهي:
هر مقدار معرفت و شناخت انسان به حق تعالي و صفات و اسماي حُسنايش بيش تر باشد، عشق و محبتش نسبت به خدا و شوق خلوت نمودن و سخن گفتنش با خدا نيز بيش تر خواهد بود. شناخت و معرفت پروردگار سبب مي شود كه انسان خداوند را ناظر و حاضر ببيند و در برابرش خاضع و خاشع باشد. چه زيبا اين حقيقت را امير مؤمنان(ع) در دعاي صباح بيان مي فرمايد:
«مَنْ ذَا يَعْرِفُ قَدْرَكَ فَلَا يَخَافُكَ وَ مَنْ ذَا يَعْلَمُ مَا أَنْتَ فَلَا يَهَابُك»؛ (1) «چه كسي تو را شناخت و به عظمت تو پِي برد، در پيشگاه تو خاشع و خاضع نشد و از تو ترس و خوف نداشت؟ چه كسي دانست كه تو كي هستي و در برابر هيبت و عظمت تو سر تسليم فرود نياورد؟»
2. اهميت دادن به نماز:
ميزان حضور قلب در نماز، به ميزان همت آدمي و ميزان شناخت و آگاهي نماز گزار و اهميت و ارزشي بستگي دارد كه براي نماز معتقد است؛ زيرا قلب تابع همت و شوقي است كه از معرفت بر مي خيزد. پس اگر همت و شوق به نماز و شوق به سخن گفتن و راز و نياز كردن با معشوق و محبوب باشد، قلبت هم نزد نماز حاضر خواهد بود. هر اندازه كه همت و شوق انسان بيش تر باشد، قلبش هم بيش تر نزد نماز خواهد بود. هر اندازه كه توجه و شوق انسان بيش تر باشد، غفلتش از غير نماز بيش تر خواهد بود.
3. فهم معاني نماز:
هر چه ميزان درك و فهم نماز گزار از معاني ظاهري و باطني نماز بيش تر باشد و هر اندازه بتواند به لطايف و بطون نماز بيش تر پِي ببرد، حضور قلب و درك لذت از نماز او افزون تر مي شود.
4. آمادگي قبل از نماز و رعايت برخي مستحبات:
كسي كه مي خواهد در نماز حضور قلب داشته باشد، لازم است به مقدمات نماز توجه داشته باشد، وضو را به صورت كامل انجام دهد، اذان و اقامه بگويد و قبل از نماز لحظاتي را با خدا خلوت كند. امام صادق (ع) مي فرمايد:
«هنگامي كه به قصد نماز به جانب قبله ايستادي، دنيا و آنچه در آن است و مردم و احوال آن ها را فراموش كن. قلبت را از هر چيزي كه تو را از ياد خدا باز مي دارد، فارغ ساز. با چشم باطن، عظمت و جلال خدا را مشاهده كن.
به ياد آور توقف خودت را در برابر خدا، در روز قيامت، روزي كه اعمالي را كه انسان ها از پيش فرستاده اند، آشكار مي شود». (2)نمازگزار حال كسي را داشته باشد كه مخبر صادقي به او گفته است كه اين آخرين نماز تو است. جناب عزرائيل منتظر تو است تا بعد از نماز جانت را بگيرد.
5. رعايت آدابي مانند نماز را در اول وقت خواندن، مسواك زدن، ‌انگشتر به دست راست كردن، ‌عطر زدن و... كه باعث آمادگي و تميزي و پاكي انسان مي شود. اين كارها موجب بهره برداري هر چه بيش تر از بركات معنوي نماز مي شود.
6. رفع موانع:
موانع تا نگردانى ز خود دور درون خانه دل نايدت نور
الف) هرزگى و پراكندگى قوه خيال:
يكى از بزرگ ترين عوامل حواس پرتى در نماز،‌ «هرزگى و پراكندگى قوه خيال» است. اگر قبل از نماز چند دقيقه اى به وسيله ذكر خدا و مناجات و خواندن نمازهاى مستحبى و تلاوت قرآن،خود را آماده نماز كنيم،‌ ذهن از حواس پرتى و پراكندگى و از توجه به كثرت،به سوى وحدت(خدا) معطوف مى شود.
ب) گناه:
گناهان، به ويژه خوردن غذاهاي شبهه ناك و حرام و يا تصرف در اموالي كه از طريق غير مشروع به دست مي آيد، از موانع حضور قلب است. كسى كه به مردم خيانت مي كند، يا به كلاه برداري، رشوه خواري، اختلاس، ‌تهمت، غيبت و غيره فكر مى كند، براى او قلبى نمانده است تا خدا در آن جلوه كند. هر چه هست، غير خدا است.
دل ز دل بردار اگر بايست دلبر داشتن دلبر و دل داشتن نَبْوَد طريق عاشقان
گناه، لذت مناجات را از انسان مى گيرد و با گرفتن لذت شيرينى عبادت، حضور قلب هم خواهد رفت.
امام صادق(ع) مى فرمايد: «خداوند به داوود پيامبر فرمود: كم ترين كارى كه من با كساني كه دانسته گناه مي كنند انجام مي دهم، اين است كه شيرينى عبادت و مناجاتم را از قلبشان مى گيرم». (3)
ديگر از موانع حضور قلب عبارت اند از: پرخوري، جلوگيري از ادرار، نماز با كسالت و خستگي، نماز خواندن در محل رفت و آمد و پر سر و صدا، نگاه به اطراف و ...
معرفي كتاب: اسرار الصلاه يا معراج عشق/با مقدمه : آيه الله حسن حسن زاده آملي؛مولف : مهدي سمندري/انتشارات بوستان كتاب قم.
اسرار الصلاة؛ ميرزا جواد ملكي تبريزي-صلاة الخاشعين؛ شهيد دستغيب.
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسي، بحار الانوار، ج 84، ص 339، مؤسسه الوفاء، بيروت، 1404 ه ق.
2. همان، ص 23.
3. ثقه الاسلام كليني، الكافي، ‌ج 1، ص 46، دار الكتب الاسلاميه، طهران، 1365 ه ش.

موفق باشید.