نفرین

پرسش: نفرين
با سلام و وقت بخير
من دچار مشكلي شده ام مادرم بدون اطلاع من پيش يك دعا نويس رفته و مشكل من را به ايشان گفته است و ايشان گفته اند من از قبرستاني رد شده ام و بسم الله الرحمن الرحيم نگفته ام و يك مرده به من نفرين كرده است در اين خصوص چند سوال برايم پيش آمده است:
1. مگر از كنار هر قبرستاني رد شديم واجب است ذكري گفته شود؟ اصلا امكان دارد يك مرده براي يك زنده نفرين كند؟ اصلا حرف چنين آدمهاي قابل قبول است؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر گرامي! به شبهاتي كه در ضمن اين سوال مطرح كرده ايد، به صورت جداگانه پاسخ مي دهيم:
1- امكان نفرين مردگان بر زندگان:
از برخي از روايات مي توان برداشت نمود كه دعا و نفرين برخي از افراد و لو بعد از مرگ و پايان حيات دنيوي هم امكان دارد، چنانكه در حديثي امام باقر(ع) مي فرمايد:«إِنَّ الرَّجُلَ يَكُونُ بَارّاً بِوَالِدَيْهِ وَ هُمَا حَيَّانِ فَإِذَا لَمْ يَسْتَغْفِرْ لَهُمَا كُتِبَ عَاقّاً لَهُمَا وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَكُونُ عَاقّاً لَهُمَا فِي حَيَاتِهِمَا فَإِذَا مَاتَا أَكْثَرَ الِاسْتِغْفَارَ لَهُمَا فَكُتِبَ بَارّاً»(1) بعضي افراد وقتي والدين شان زنده بودند به آنها احترام مي گذاشتند. اما چون بعد از مرگ به ياد آنها نيستند و براي آنها طلب مغفرت نمي كنند عاق والدين مي شوند.
برخي افراد در زمان حيات والدين عاق والدين هستند. اما بعد از مرگ والدين به سبب طلب مغفرتي كه براي ايشان انجام مي دهند جزء نيكوكاران محسوب مي شوند.
در برخي از منابع اهل سنت نيز آمده كه:«إن أعمالكم تعرض على أقاربكم و عشائركم من الأموات فإن كان خيرا استبشروا به و إن كان غير ذلك قالوا اللهم لا تمتهم حتى تهديهم كما هديتنا»(2) أعمال و رفتار شما بر نزديكان و فاميل هاي مرده شما عرضه مي شود اگر اعمال شما خير باشد شاد مي شوند و اگر غير از آن باشد مي گويند خدايا آنها را مميران تا هدايتشان كني همانطور كه ما را هدايت كردي.
اموات در عالم برزخ، زنده هستند و حيات برزخي دارند؛ اگر از بندگان صالح و مقرب خدا باشند، مي‏توانند در آن عالم، دعا و شفاعت كند و يا احيانا بر كسي نفرين و يا لعن كنند، زيرا نفرين هم نوعي دعا و درخواست از خداوند متعال است و اگر شخصي صلاحيت دعا كردن را در عالم قبر و قيامت داشته باشد دعاي وي به اجابت مي رسد. چنانكه خداوند متعال فرموده است:«ادْعُوني‏ أَسْتَجِبْ لَكُم»(3) مرا بخوانيد تا دعاى شما را اجابت كنم، و اين دعا و درخواست در اين آيه و روايات تفسير كننده آيه، مقيد به حيات دنيوي نشده است.
وجود اين مسأله دليل نمي شود كه شما بدون هيچ دليلي مورد نفرين مدفونين قبرستان شويد!
2- آداب زيارت اهل قبور:
يكي از مسائلي كه مورد بحث و نظر است مسئله زيارت قبور است كه در اين باب مسائل و آداب و احكام فراواني ذكر شده است كه به نمونه هايي اشاره مي كنيم:
الف: مستحب است در نزد قبر ميت، خواندن سوره حمد و ناس و فلق و توحيد و آيه الكرسي هر كدام سه مرتبه و سوره قدر هفت مرتبه.
ب: از رسول خدا(ص) چنين نقل شده است:«هر كه بر قبرستان عبور كند و 11 مرتبه سوره توحيد را بخواند و ثوابش را به اموات آن قبرستان هديه كند به تعداد آن مردگان اجر و پاداش مي يابد.»
ج: در روايات معتبر آمده است كه اگر كسي به نزد قبر برادر مومن خود برود و رو به قبله دستش را بر روي قبر بگذارد و 11 مرتبه سوره قدر را بخواند از ترس بزرگ روز قيامت در امان خواهد بود. و در روايت ديگر ديگر آمده كه خداوند او و صاحب قبر هر دو را بيامرزد.(4)
پس با توجه به اين روايات و توصيه ها، مستحب است اين آداب رعايت شود، اما واجبي به دوش نداريد.
3- نگاهي به دعانويس هاي امروزي:
با توجه به تحقيقاتي كه انجام داديم، در جايي مسألۀ نگفتن بسم الله و منجر شدن به نفرين مردگان، بيان نشده است، و براي افراد واجب نيست كه حتماً ذكر خاصي يا هر ذكري بگويند. ضمناً به دعانويساني كه از اعتبار ساقط هستند و متأسفانه تعدادشان هم زياد است، توجه نكنيد اين سخن هايي كه شنيديد هيچ اعتباري ندارد خود را نگران نكنيد و با خواندن آيت الكرسي و چهارقل، مشكلات احتمالي را از بين ببريد.
اگر تمايل داريد مشكل خود را با ما در ميان بگذاريد تا راهنمايي تان كنيم.
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء ، سال 1404 هـ ق، ج‏79، ص 65.
2. ابن كثير دمشقي، تفسير القرآن العظيم، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419ق. ج 4، ص 183.
3. غافر(40) آيه 60.
4. براي آگاهي بيشتر ر.ك: مفاتيح الجنان، مرحوم حاج شيخ عباس قمي، قسمت قبور زيارت مؤمنين؛ اصول كافي، ج 3 باب 13 از ابواب المزار.
پرسش: 2. من براي يك نفر يك نفريني كرده ام الان پشيمانم عذاب وجدان دارم آيا مي شود نفرينم را پس بگيرم؟ اصلا نفرين كردن گناه داره يا نه؟ راه برگشت داره يا نه؟

2. من براي يكنفر يك نفريني كرده ام. الان پشيمانم عذاب وجدان دارم آيا مي شود نفرينم را پس بگيرم؟ اصلا نفرين كردن گناه داره يا نه؟ راه برگشت داره يا نه؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسش گر گرامي هر جايي نفرين كارگر نيست، نفرين دو شرط دارد در صورتي كه هر دو شرطش باشد، تاثير دارد:
اول: بر حق باشد. شخصي كه به ديگران نفرين مي كند، اگر به ناحق باشد، تأثيري در زندگي فرد نفرين شده ندارد، حتي اگر نفرين به حق باشد، تا خداوند مصلحت نداند، اثر نخواهد كرد. طبق برخي روايات، نفرين را خداوند آن گونه كه صلاح مي داند، اجابت مي كند، نه آن طور كه نفرين كننده دلش مي خواهد، چون گاهي ممكن است به خاطر يك مسئله جزئي و كوچك، شديدترين نفرين عليه كسي صورت گيرد.
بديهي است خداي عادل و عالم و حكيم، به اندازة آنچه حق است، نفرين را اجابت مي كند، نه بيشتر(1)
دوم: نفرين ناشي از خشم نباشد و در حالت طبيعي انجام شده باشد.
پس نفريني كه انسان، سزاوار و مستحق آن نباشد، اثر نمي كند و از طرف خداوند اجابت نمي شود، بلكه فقط نفرين هايي در مورد انسان مؤثر است كه مستحق آن باشد. و معلوم نيست كسي كه او را نفرين كرده ايد در حق شما كاري به نا حق انجام داده باشد.
البته اگر نفرين تان بر حق نبوده، براي اين كار تان لازم است استغفار و توبه و طلب بخشش داشته باشيد.
پي نوشت:
1. ثقةالاسلام كليني، اصول كافي، نشر فرهنگ اهل بيت، تهران، بيتا، ج4، كتاب دعا، ص 287.
2. سيد جلال الدين مجتبوى‏، علم اخلاق اسلامى( ترجمه جامع السعادات)، ج2، ص353، حكمت‏، تهران‏، چاپ چهارم‏،1377 ش‏.
پرسش: 3. آيا خدا نفرين هر آدمي را قبول مي كنه ؟ دعاي شر هر آدمي دامن انسان را مي گيره ؟ خدا چنين اجازه به انسان داده؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
بايد توجه داشت كه نفرين كردن نيز نوعي دعا به حساب مي آيد البته دعا عليه كسي، نه دعا به نفع كسي. در آداب دعا و شرايطي كه براي اجابت دعا مطرح شده نيز دو نكته وجود دارد و لازم است به آن توجه كنيم. يكي اينكه دعا يا نفرين ما بايد به حق باشد. بعنوان مثال كسي براي دزدي كردن دعا كند كه بتواند دزديش را با موفقيت انجام دهد. دعاي چنين كسي اجابت نخواهد شد. يا اگر عليه كسي به ناحق نفرين كند نفرينش گيرا نخواهد بود. پس به حق بودن دعا يا نفرين بايد مورد توجه ما باشد.
نكته دوم اينكه خيلي از دعاهاي به حق ما نيز به هدف اجابت نميرسد وآن هم به اين دليل است كه مصلحت ما در مستجاب شدن آن نبوده است. البته اين دعاها در دفتر حساب و كتاب خدا گم نمي شود و در مصالح ما مورد استفاده قرار خواهد گرفت. نفرينهاي ما نيز اگر به حق باشند گاهي اجابت نميشوند به همان دليل كه ذكر شد.
اگر ما به وظيفه ي ديني و عقلاني خود عمل كرده باشيم و در اين راه، كسي ما را نفرين كند مطمئنا مستجاب نخواهد شد چرا كه من براي اطاعت فرمان خدا اين كار را كرده ام. و همان خدا نيز قرار است كه اين نفرين را عليه من قبول يا رد كند. پس نبايد نگران باشم.
اما اگر به ناحق كاري را عليه كسي انجام داده ام يا حقي را از كسي پايمال كرده ام و آن شخص، مرا نفرين كرده است بايد براي اينكه خداي ناكرده نفرينش اجابت نشود، از او حلاليت طلبيد و خود را از معرض آن نفرين دور كرد. چرا كه اگر دل كسي شكسته باشد و نفرين كند خيلي زود اجابت مي شود. خداوند مي فرمايد: أنا عند المنكسرة قلوبهم؛ من نزد دل شكسته ها هستم.(1)
پي نوشت ها:
1. شهيد ثاني، منيه المريد، دفتر تبليغات، چاپ اول 1409، ص123.

موفق باشید.