ارتباط با اموات

پرسش: ارتباط با اموات
با سلام
1-خداوند به افرادي كه فوت مي شوند حداقل يك روز در هفته اين اجازه را داده است كه به خانواده خود سر بزنند و از احوال آنان با خبر شوند جه طور مي شود كه براي كساني كه عزيزي را از دست داده اند و نگران و دلتنگ اويند مقدر نشده است كه گاهي اورا ملاقات كرده و رفع دلتنگي از انان شود چه طور خداوند اشك دختر يتيم را كه دلتنگ پدر است مي بيند ولي از او رفع دلتنگي نمي كند .
2- چه طور مي توان فهميد آيا خيراتي كه براي اموات فرستاده مي شود به آن ها مي رسد و فايده اي برايشان دارد يا خير؟
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در باره فراز اول پرسش بايد گفت: گرچه در روايات در اين خصوص مطلبي خاص بيان نشده، ولي توجه به چند نكته در اين باب در حل مشكل كار ساز خواهد بود. اولا به طور طبيعي انسان ها نمي توانند با اموات با شرايط خاصي كه در عالم برزخ دارند ديدار كنند. زيرا بعد از مرگ، اموات وارد عالم برزخ مي شوند كه مشرف بر عالم دنيا است و ما دسترسي مستقيم به آن عالم نداريم.
ثانيا اين گونه ارتباطات ماهيت دنيا و برزخ را زير سوال مي برد. زيرا بنا اين است كه ما عالم ديگر را بر اساس عقل و ادراك و تلاش فكري خود و از طريق هدايت پيامبران بشناسيم و بپذيريم و اگر بنا باشد هر كس بتواند با عالم ديگر ارتباط داشته باشد، ايمان به عالم غيب ارزش چنداني نخواهد داشت.
به طور كلي اطلاع از امور برزخ براي كسي غير از انبيا و اوليا (ع) ميسور نيست و خداي ستار العيوب اجازه نمي دهد كه از اسرار بندگان او كسي آگاه شود. (1) هرچند به شكل جزئي و در عالم خواب اين ارتباط تا حدودي ممكن و مقدور خواهد بود.
در خصوص خيرات باز ماندگان بايد گفت اين امور اگر به شكل صحيح و از روي اخلاص انجام شود اثرهاي بسيار مفيد و راهگشايي مي تواند داشته باشد و راه شناخت آن هم اين است كه بدانيم عمل را خالص و براي خدا و از شيوه درست انجام داده ايم.
رسول خدا(ص) فرمود:«حضرت عيسي(ع) از كنار قبري عبور كرد، ديد كه صاحب قبر را عذاب مي كنند، سپس در سال آينده از كنار همان قبر عبور نمود، ديد كه خبري از عذاب نيست، گفت: بار پروردگارا! سال قبل كه از اين جا عبور كردم، ديدم صاحب قبر معذّب است و در اين سال ديدم عذاب از او برداشته شده، خدا خطاب به عيسي فرمود: اي روح الله! از اين مرد فرزندي به مقام بلوغ رسيده، فرزند صالح و نيكو كرداري است، راهي را براي مردم استوار و هموار نمود و يتيمي را مسكن و مأوي داد، پس من به بركت عمل فرزندش از گناه او درگذشتم(2)
بعضى از صحابه از حضرت رسول(ص) نقل كرده اند كه حضرت فرمود: هديه بفرستيد براى مردگان خود. . . صدقه و دعا(3)
هم چنين در روايات، به دعا و طلب رحمت و قرائت قرآن براي برادران و خواهران ديني فوت شده، بسيار سفارش شده است.
امام صادق (ع)فرمود: ميت به خاطر طلب رحمت و استغفار بازماندگان خوشحال مى شود، همان گونه كه افراد زنده با هدايا خوشحال مى شوند. (4)
پيامبر فرمود: سخت ترين شب ها، شب اوّل قبر است. مى توانيد با پرداخت صدقه، به مردگان خوبي كنيد. اگر مالى براى صدقه نداشته باشيد، لااقل دو ركعت نماز بخوانيد و به روح او هديه كنيد كه خداوند از آن لحظه هزار فرشته به سوى قبرش مى فرستد كه با هر فرشته اى لباسى است و قبر او را از تنگى و فشار مى رهانند و وسعت مى بخشند. (5)
از امام صادق سوال شد: آيا به ميت بعد از مرگش چيزي مي رسد؟ حضرت فرمود: حج و صدقه و روزه اي كه به نيابت از او بگيرند. (6)
از اين روايات معلوم مي شود كه كوچك ترين كار خير بازماندگان براي اموات، مفيد و ثمر بخش است. به همين جهت در آموزه هاي ديني تأكيد شده است كه براي اموات كارهاي خير انجام و براي آنان در ايام بزرگ دعا شود و به نيّت آنان صدقه، اطعام و ختم قراَن صورت گيرد. چه اين كه همه اين امور نيز بر اساس آموزه اي خود قرآن كريم است. پس معلوم مي شود كه اين امور براي مردگان كه خود توفيق عمل بدان را نداشته مفيد و موثر است.
نكته قابل ذكر اولويت بندي خيرات است. اگر شخصي كه فوت كرده است حق الناسي دارد يا حق اللهي از قبيل نماز و روزه و. . . بر گردن اوست اينها را بايد ادا نمود و خواندن قرآن جبران اينها نيست.
دلتنگي فرزند براي پدر امري طبيعي و لازمه محبت و عواطف پدر و فرزندي است و نمي توان آن را تخطئه كرد؛ اما بايد دانست كه اگر اين احساسات به همراه صبر و رضا باشد و نگاه انسان به علم دنيا و آخرت مومنانه و درست باشد، به زودي اين دلتنگي به آرامش بدل خواهد شد و هرچند به طور طبيعي انسان در پي از دست دادن عزيزان خود، مدتي نا آرام است ولي باز آن كه او را به حال عادي بر مي گراند و به لطف او فرد مصيبت ديده زندگي عادي خودرا باز مي يابد خدا است.
پي‌نوشت‌ها:
1. قيصري داودشرح فصوص الحكم نشر بيدار قم، چاپ سنگي، بي تا، ص33.
2. حر عاملي، وسايل الشيعه، نشر دار الحجت، بيروت 1412 ق، ج 6، ص293. و نيز : حسيني طهراني، معاد شناسي، نشر حكمت، قم 1403ق. ج3، ص 225.
3. شيخ عباس قمي، مفاتيح‏الجنان، نشر دفتر فرهنگ اسلامي تهران، 1370 ش، ص 568 _ ص 571.
4. فيض كاشاني المحجة البيضاء، نشر جامعه مدرسين قم 1370 ش، ج 8، ص 292.
5. اسماعيل معزي ملايري جامع احاديث شيعه نشر دار العلميه، 1360ش، ج7، ص439.
6. مجلسي، بحار الانوار، نشر دار الاحيا التراث العربي، بيروت 1103 ق، ج6، ص294.
پرسش: 3-آيا رفتن برسر مزار اموات ادابي دارد ؟ اين كه مي گويند اگر پايين قبر سمت چپ بايستيد آن فرد شما را مي بيند يا متوجه حضور شما مي شود صحيح است؟ از دعاهايي كه برسر مزار خوانده مي شود و در مفاتيح است مطلع هستم نحوه ي حضور بر سر قبر را مي خواهم بدانم.
3-آيا رفتن برسر مزار اموات آدابي دارد ؟ اين كه مي گويند اگر پايين قبر سمت چپ بايستيد آن فرد شما را مي بيند يا متوجه حضور شما مي شود صحيح است؟ از دعاهايي كه برسر مزار خوانده مي شود و در مفاتيح است مطلع هستم نحوه ي حضور بر سر قبر را مي خواهم بدانم.
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در روايات اسلامي، به رواياتي كه دال بر مطلبي كه نوشته ايد باشد، نيافتيم. آن چه در روايات است رو به قبله بودن، دست گذاشتن روى قبر، و يا ريختن آب روى قبر است.
حضرت رضا(ع)فرمودند:
كسى كه قبر برادر مؤمنش را زيارت كند پس رو به قبله كرده و دستش را روى قبر گذارد و سوره «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» را هفت مرتبه بخواند از فزع اكبر سالم بماند.(1)
از حضرت نبىّ اكرم(ص) نقل شده است كه آن حضرت امر فرموده‏اند كه قبور را آب بپاشند. (2) در روايتي از سرّ پاشيدن آب روى قبر پرسيدند. حضرت فرمودند: تا مادامى كه خاك قبر تازه و مرطوب است عذاب از صاحب قبر برداشته مى‏شود.(3)
پي نوشت ها:
1. ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه.ش، ج3، ص 229.
2. شيخ صدوق، علل‏الشرايع، قم، مكتبة‏الداورى، 1385ه، ج 1، ص 307.
3. همان.

موفق باشید.