سوالات و شبهات دینی را چگونه پاسخ دهیم؟

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر محترم! دغدغۀ شما در رفع شبهات نوجواناني اين چنين كه متأسفانه در عصر امروز بي پناهند، قابل احترام و ستودني است. اميدواريم به خاطر دلسوزي تان، خداي متعال شما را در همۀ مراحل زندگي موفق بدارد.
- در راستاي پاسخگويي، به نكات زير توجه داشته باشيد:
1- امروزه غالب نوجوانان و جوانان به خاطر مطالعات و رسانه هاي مختلف، به راحتي مطلبي را بدون سند و دليل از كسي قبول نمي كنند. در واقع اين همان خواستۀ اهلبيت(ع) از اصحاب و شيعيان بود كه هر سوال و مشورتي از ما داشتيد، دليلش را هم جويا شويد. امام صادق(ع) در اين زمينه مي فرمايند: «ان المتبع هو الا برهان، نحن أبناء الدليل نميل حيثما يميل»(1) ما فرزندان دليل هستيم و در قضاوت به آن سوي مي رويم كه دلايل هدايتمان مي كنند. انسان بايد تابع برهان‏ باشد نه تابع افراد و اقوال. و همچنين بنابر گفتۀ معصومين(ع):«افراد ملاك حق و حقيقت نيستند!» يعني نمي شود گفت: چون فلاني اين گونه گفته است. پس ديگر بحثي باقي نمي ماند!
البته بايد در برخي موارد به اين عزيزان توجه داد كه در همۀ موارد -خصوصاً مسايل اعتقادي و شرعي- نمي شود به دليل فقط مراجعه كرد، زيرا در بعضي مسايل عقل و سيطرۀ انسان آن قدر بالا نيست كه به تمام مسايل ديني احاطه پيدا كند! اسلام به معناي سرتسليم فرود آوردن مي باشد. البته مسايلي كه ايشان نسبت به آنها شبهه و سوال دارند، جواب علمي دارد و بايد كارشناسان متخصص و عالم اين فن، به پاسخگويي شبهات نوجوانان ما كه غالباً تيز هوش هستند، بپردازند.
2- «چه بخوانيم؟» سوالي است كه دغدغۀ بسياري از نوجوانان و جوانان ماست، آنان خواهان يك سير مطالعاتي در زمينه آشنايي با مباحث اسلامي اند، تا از يك هندسه شناختي در حوزۀ انديشه اسلامي برخوردار گردند.
آنها براي تقويت مسايل ديني و پاسخگويي به شبهات لازم است سير مطالعاتي داشته باشند، زيرا در اين راستا به آگاهي هاي فراواني نياز دارند. ابتدا توصيه مي كنيم كتاب انسان و ايمان شهيد مطهري را مطالعه كنند و سيري در كتاب هاي آن شهيد بزرگوار داشته باشند و از اين طريق اطلاعات ديني خود را توسعه دهند، سپس سعي كند با خودسازي و عمل به آموزه هاي ديني صفت ايمان را در خويش تقويت نمايند.
يكى از بهترين شيوه‏هاى اين برنامه كه امروزه مورد توجّه قرار گرفته، سير مطالعاتى «آسان به مشكل» است. ما سعى نموده‏ايم ضمن دسته‏بندى آثار شهيد مطهرى ‏قدس سره به چند بخش، شيوه فوق را نيز رعايت نموده باشيم:
الف) بخش سيره معصومين و بزرگان شامل كتابهاى: 1- داستان راستان، 2- سيرى در سيره نبوى 3- سيرى در سيره ائمّه اطهار عليهم السلام 4- جاذبه و دافعه على‏(ع) 5- حماسه حسينى، 6- سيرى در نهج البلاغه 7- پيامبر امّى.
ب) بخش گفتارها شامل كتابهاى 8- ده گفتار، 9- پانزده گفتار، 10- بيست گفتار، 11- حكمت‏ها و اندرزها.
پ) بخش انسان‏شناسى شامل كتابهاى: 12- ولاءها و ولايت‏ها 13- امدادهاى غيبى در زندگى بشر 14 - تكامل اجتماعى انسان 15- نبرد حقّ و باطل 16- فطرت.
ت) بخش اخلاقى تربيتى شامل كتابهاى: 17- آزادى معنوى 18- تعليم و تربيت در اسلام 19- انسان كامل 20- عرفان حافظ 21- فلسفه اخلاق.
ث) بخش زنان شامل كتابهاى: 22- نظام حقوق زن در اسلام 23- مسأله حجاب24- پاسخهاى استاد 25- اخلاق جنسي.
ج) بخش سياسى اجتماعى شامل كتابهاى: 26- اسلام و نيازهاى زمان، 27- احياى تفكر اسلامى، 28- جهاد، 29- قيام و انقلاب مهدى‏(ع).
- ‌مطالعۀ كتاب‌هاي‌ ساير دانشمندان‌ هم از اين دايره مستثتا نيستند:
الف- اخلاق‌، سيد عبدالله‌ شبر.
ب- خودسازي‌ (تزكيه‌ و تهذيب‌ نفس‌)، ابراهيم‌ اميني‌.
ج- نقطه‌هاي‌ آغاز در اخلاق‌ عملي،‌ محمد رضا مهدوي‌ كني‌.
د- جهاد با نفس،‌ حسين‌ مظاهري‌.
و- المراقبات‌، ميرزا جواد ملكي‌ تبريزي‌.
ه- سازندگي‌هاي‌ اخلاقي‌ امام‌ حسين‌(ع‌)، صابري‌ همداني.‌
3- خانواده در تفكر اسلامي جايگاهي بسيار رفيع دارد. برخي از امور در خانواده مهم هستند؛ ولي مهم‏تر از تمامي امور كه نمي‏توان جايگاه آن را از نظر اهميت مشخص كرد، تربيت ديني فرزندان است. تربيت ديني در خانواده جوانه مي‌زند و در اجتماع ثمر مي‌دهد.(2) اگر‏ خانواده و مربيان به نماز اهميت دهند، ارزش آن در نظر نوجوانان بيشتر مي‏شود. پس خانه و مدرسه بايد‏ با نگاهي شكوهمندانه به نماز، آن را تكريم نمايند و با رفتاري متناسب با اين مقطع سني و شناخت نيازهاي او، موقعيت را برا رشد او فراهم سازند. خانواده در صورتي كه اهل مطالعه و علم بوده و خود مي تواند پاسخگويي سوالات باشد، با متانت و ارزش گذاري به سوالات. شبهات فرزندان جواب دهد، در غير اين صورت با تهيۀ جزوات و سي دي ها و كتاب هاي عقيدتي اين خلأ را پر كنند.
4- اما در مورد سوال چهارم كه پيشنهاد داده ايد تا او مستقيماً با سايت ما در تماس باشد، خدمتتان عرض كنيم: در صورتي كه ايشان به اينگونه فضاهاي مجازي وارد نشده اند، سعي كنيد از راههاي ديگر به امر پاسخگويي به سوالات ايشان بپردازيد، زيرا از آنجايي كه گفتيد ايشان استعداد بالايي دارد و درس برايش اهميت دارد، مبادا با توصيۀ شما به بهانۀ ورود به سايت پاسخگويي به صورت اتفاقي سر از سايت هاي وقت گير و نامناسب در بياورد! و همين نكته باعث شود كه از جايگاه علمي دور شوند. اما اگر شناخت شما به ايشان كامل است و در جريان كنترل خانواده نسبت به او هستيد، با دادن آدرس سايت مركز ملي پاسخگويي به سوالات ديني، اين موقعيت را براي رسيدن به پاسخ شبهات و سوالات خود معرفي كنيد. البته مي توانيد بخش تلفني مركز با شماره(096400) را معرفي كنيد.
پي نوشت ها:
1. اين گفته، روايتي است كه بين طلبه ها، حقوق دانان و متكلمين مشهور گشته است.
2. براي اطلاعات بيشتر، ر.ك: رفتار والدين با فرزندان، نويسنده: سادات محمد علي، انتشارات انجمن اولياء و مربيان.
موفق باشید.