با سلام،علت حرام بودن بازی های پاستور و نرد و... با کامپیوتر و موبایل چیست؟
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مبنا و دليل حرام بودن انواع بازي ها دو چيز است:
1- ابزار قمار بودن،
2- برد و باخت ( قمار كردن)
بر اساس مبناي دوم هر بازي، چه فكري و چه غير فكري اگر با برد و باخت همراه باشد، حرام بوده و بازي با آن مشكل دارد. يعني مساله حرمت قمار ربطي به آلات خاص قمار ندارد و در حرمت در درجه اول نوع انجام كاري كه در آن برد و باخت و سود و زيان مالي براي دو طرف فرض شود، حرام است، چه اين كار با ابزار و وسيله اي معين انجام شود و چه بدون هيچ ابزار خاصي و حتي با انجام كار ساده اي چون شكستن تخم مرغ و يا بازي هاي متداول مانند فوتبال و واليبال و ... .
اما چنان كه گفتيم حرمت مرتبط با قمار تنها منحصر در خود قمار كردن نيست، بلكه اگر ثابت شود كه يك وسيله بازي، جزء وسايل قمار است، يعني از اوّل كه اين وسيله ايجاد شد، براي قمار بوده يا الان به عنوان وسيله قمار شناخته مي شود، بازي با آن حرام است، چه با برد و باخت باشد و چه نباشد. علت اين حكم رواياتي است كه در اين موارد ذكر شده است. البته گر پاسور روزي واقعا از آلت قمار بودن بيفتد و عرفاً آلت قمار محسوب نشود و اين امر به اثبات برسد، بازي با آن بدون برد و باخت اشكال ندارد (1) اين همان دليلي است كه باعث شده شطرنج كه در گذشته به نظر همه مراجع بازي با آن حرام بود، دچار تغيير حكم شود و حكم جواز مشروط بر آن صادر گردد، چنان كه برخي از مراجع گفته اند: اگر شطرنج وسيله قمار نباشد يا از قمار بودن خارج شود و به عنوان بازي فكري باشد و شرط برد و باخت در آن نيز نشود، اشكالي ندارد.(2)
اما اين حكم - حرمت بازي با آلات قمار- از نظر عقلي نيز مي تواند دلايل متعددي داشته باشد؛ از جمله اينكه:
چيزي كه وسيله قمار باشد و اكثرا با آن قمار مي كنند، حتي اگر قمار با آن نشود، باعث اشاعه اين بازي است و اشاعه بازي با وسيله قمار جايز نيست؛ يعني بازي بدون پول با اين ابزارها قبح استفاده از ابزار قمار را كه بايد به شدت از آن ها پرهيز كرد، از بين مي برد. به نوعي انجام قمار با اين وسيله ها متداول و شايع مي شود و كسي واهمه اي از انجام آن نخواهد داشت.
احتمال ديگر در مورد فلسفه حرمت بازي با ابزار قمار مانند پاسور بدون شرط بندي و تحقق قمار آن است كه اين حرمت چه بسا به اين علت است كه سرگرمي با آلات قمار به تدريج انسان را به قمار مي كشاند، براي اين كه انسان از آلودگي به گناه قمار دور بماند و آثار نامطلوب در روحش پيدا نشود، فرموده اند كه از سرگرمي به آلات قمار هم پرهيز كنيد. همان گونه كه حضرت علي (ع) درباره فكر گناه فرمود: «كسى كه در مورد گناهان زياد فكر كند، گناهان او را به سوى خود مى كشند». (3)
البته همه اين ها احتمالات مساله است و دليل اصلي حرمت بازي با ابزار و آلات قمار حتي بدون شرط بندي، همان منابع اصلي فقهي است كه فقها بر اساس آن حكم مي دهند. اما چنان كه ذكر شد در شكل گيري يك حكم نظر و ديدگاه عرف هم دخالت دارد و نتيجه گيري در مورد حرمت و حليت يك امر به چندين نكته متفاوت بر مي گردد.
مثلا در همين مساله كه آيا بازي با الات قمار به صورت كامپيوتري يا با موبايل هم حرام است يا خير در بين مراجع چند ديگاه وجود دارد كه منشا اين اختلافات هم به نوع تشخيص نظر عرف به مساله بر مي گردد؛ عده اي از مراجع و بر اساس تشخيص عرفي و ملاحظه ادله حرمت قمار معتقدند كه در حرمت يك بازي نوع و شكل انجام آن موضوعيت ندارد و در صدق عرفي بازي با يك آلت حرام تفاوتي بين بازي با ورق عادي يا با كامپيوتر و موبايل نيست و در هر حال اين امر حرام است. (4)
عده اي ديگر از مراجع در اين مساله به نظر قطعي و فتوا نرسيده اند در نتيجه اين عمل را به احتياط واجب جايز ندانسته اند (5) و عده اي ديگر از مراجع هم بازي هاي مانند پاسور با كامپيوتر را در صورتي كه بردو باخت در ميان نباشد و تنها به صرف سرگرمي باشد جايز اعلام نموده اند. (6)
پي نوشت ها:
1. آيت الله خامنه اي، اجوبه الاستفتاءات، نشر بين الملل، 1389ش، سؤال 1115-1121.
2. امام خميني، استفتائات، موسسه تنظيم و نشر آثار امام(ره)، 1385ش،ج 2، ص 10، سؤال 20 و21.
3. سيف الدين آمدي، غررالحكم، انتشارات دفتر تبليغات، قم، 1366ش، ج5، ص321.
4. آيت الله خامنه اي، استفتائات،(رساله اجوبه الإستفتاء) سؤال 1125.
5. سؤال تلفني (7741415-0251) از دفتر آيت الله سيستاني.
6. نظر آيه الله مكارم شيرازي : http://makarem.ir/websites/farsi/estefta/?it=889&mit=
موفق و موید باشید
