چراغ برات

پرسشگر محترم با سلام و تشكر از ارتباطتان با اين مركز
درابتدا باید اشاره شود که این مسله خاستگاه دینی ندارد و از رسومات مردم خراسان است؛ ولی می توان گفت که از نگاه دینی برخی کار های این مراسم منع و محذوری ندارد؛ مثلا: پخت انواع نان های سنتی، مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن در بین مردم، به ویژه کودکان. و یا حضور بر سر قبور خویشاوندان، خواندن فاتحه و پخش انواع شیرینی، شکلات، میوه و نان های سنتی و یاد و خاطره عزیزان خود را گرامی داشتن. و یا پهن کردن فرش، خیرات، پخش انواع خوراکی و خواندن روضه یاد و خاطره تازه گذشته را گرامی داشتن توسط خانواده هایی که به تازگی افرادی را از دست داده اند و قرائت قرآن و فاتحه و، هدیه‌ای آن از سوی مردم به روح درگذشتگان. و یا این که در این مراسم جوانان و نوجوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند، مراجعه کرده و اشعاری را در یادآوری روز برات قرائت ‌کنند. و اهالی خانه نیز از آنچه در خانه موجود است، مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو به آن ها می‌دهند و بدین وسیله از آن ها تشکر می‌کنند. این گونه کارها از نظر دینی پسندیده و بی محذور است.
ولی برخی تصورات و کارهای دیگر که انجام می شود، جزء خرافات است؛ مثلا این که در روستاها رسم بر این است که شب نیمه شعبان تمام چراغ های خانه باید روشن باشد. اعتقاد روستاییان بر این است که در این شب ارواح مردگان آن خانه به محل زندگی خود می‌ایند و اگر چراغ خانه روشن باشد، برای اهالی خانه دعای خیر کرده و در غیر این صورت آنان را نفرین می‌کنند.
و یا این که چراغ برات به این صورت روشن می شد که به شماره هر یک از افراد خانواده سیخ باریکی را می گیرند و بر یک سر آن تا نزدیک نیمه پنبه می پیچیدند و چنین سیخ پنبه پیچیدنهایی را مولی یا مولیک می گویند. آن گاه همه آن ها را دسته کرده بر ساقه آن ها فتیله ای از پنبه می پیچیدند تا چون دسته گُلی به هم بسته شود. پس آن طرف را که پنبه پیچیده شده بود، در روغن کره خوراکی فرو می بردند و روشن می کنند. پایین سیخ ها را که به هم بسته شده بود با مشت گِلی بر بالای در اتاق نشیمن البته از طرف بیرون می چسباندند. این دسته مولیک همچنان بر بالای در می سوزد تا تمامی اهل خانه از زیر آن به داخل اتاق روند و بیرون ایند و همزمان کف دست خود را بر آتش گرفته و با خواندن صلوات بر صورت کشند. در این مراسم بزرگان خانه، کودکانی را که قدشان نمی رسد، از زمین بلند کنند تا کف دستشان را بر آتش چراغ برات بگیرند و بر چهره بکشند و متبرک بشوند. در مشهد و اطراف آن، چراغ برات در گذشته ها در سه روز، یاد شده در پرسش خاموش نمی شد. این گونه امور خرافات است.