بازی پاسور حرام است و چرا ؟

پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباط تان با این مرکز؛
مبنا و دلیل حرام بودن انواع بازی ها دو چیز است:
1- ابزار قمار بودن،
2- برد و باخت ( قمار کردن)
بر اساس مبنای دوم هر بازي ، چه فكري و چه غير فكري اگر با برد و باخت همراه باشد، حرام بوده و بازي با آن مشكل دارد. یعنی مساله حرمت قمار ربطی به آلات خاص قمار ندارد و در حرمت در درجه اول نوع انجام کاری که در آن برد و باخت و سود و زیان مالی برای دو طرف فرض شود، حرام است، چه این کار با ابزار و وسیله ای معین انجام شود و چه بدون هیچ ابزار خاصی و حتی با انجام کار ساده ای چون شکستن تخم مرغ و یا بازی های متداول مانند فوتبال و والیبال و ... .
اما چنان که گفتیم حرمت مرتبط با قمار تنها منحصر در خود قمار کردن نیست، بلکه اگر ثابت شود که وسیله بازی، جزء وسایل قمار است، یعنی از اوّل که این وسیله ایجاد شد، برای قمار بوده و الان نیز به عنوان وسیله قمار شناخته می شود، بازی با آن حرام است، چه با برد و باخت باشد و چه نباشد. علت این حکم روایاتی است که در این موارد ذکر شده است. اما اين حكم از نظر عقلی نیز می تواند دلایل متعددي داشته باشد ؛ از جمله اینکه :
چیزی که وسیله قمار باشد و اکثرا با آن قمار می کنند، حتی اگر قمار با آن نشود، باعث اشاعه این بازی است و اشاعه بازی با وسیله قمار جایز نیست. بنا بر این اگر پاسور وسیله قمار شمرده شود،- چنان که همین گونه است - بازی با آن در هر صورت حرام است ،چه پولی در میان باشد و چه نباشد .اگر پاسور روزی واقعا از آلت قمار بودن بیفتد و عرفا آلت قمار محسوب نشود و مکلف این را احراز کند، بازی با آن بدون برد و باخت اشکال ندارد.(1) اين همان دليلي است كه باعث شده شطرنج كه در گذشته به نظر همه مراجع بازي با آن حرام بود ، دچار تغيير حكم شود و حكم جواز مشروط بر آن صادر گردد ، چنان كه برخی از مراجع گفته اند: اگر شطرنج وسیله قمار نباشد یا از قمار بودن خارج شود و به عنوان بازی فکری باشد و شرط برد و باخت در آن نیز نشود، اشکالی ندارد.(2)
در مورد فلسفه حرمت بازی با مانند پاسور بدون تحقق قمار ( فرض برد و باخت و منفعت بردن فرد برنده) می توان گفت این حرمت چه بسا به این علت است که سرگرمی با آلات قمار به تدریج انسان را به قمار می کشاند. برای این که انسان از آلودگی به گناه قمار دور بماند و آثار نامطلوب در روحش پیدا نشود، فرموده اند که از سرگرمی به آلات قمار هم پرهیز کنید. همان گونه که حضرت علی (ع) درباره فکر گناه فرمود: کسى که در مورد گناهان زیاد فکر کند، گناهان او را به سوى خود مى کشند» (3) نیز فرمود: «خوض النّاس فى شى‏ءٍ مقدّمة الکائن؛(4) فرو رفتن و تفکّر در مورد چیزى، سرآغاز وجود و پیدایش آن چیز است».
حضرت عیسی مسیح به پیروان خود فرمود: «موسى بن عمران به شما دستور داد زنا نکنید، اما من به شما سفارش مى کنم فکر زنا را هم نکنید، زیرا کسى که به زنا بیاندیشد، مانند کسى است که در اتاق زیبا و رنگ آمیزى شده‏اى، آتش روشن کند. در این صورت هر چند ممکن است خانه در آتش نسوزد، لکن دست کم دود آن را سیاه و خراب مى کند». (5)
از طرف دیگر احتمال می رود منشا حکم آن باشد که بازی بدون پول با این ابزارها به نوعی موجب تبلیغ و ترویج آن ها در جامعه می شود. قبح استفاده از ابزار قمار را که باید به شدت از آن ها پرهیز کرد، از بین می برد. به نوعی انجام قمار با این وسیله ها متداول و شایع می شود و کسی واهمه ای از انجام آن نخواهد داشت .

پی نوشت ها:
1. آیت الله خامنه ای، اجوبه الاستفتاءات، نشر بين الملل، 1389ش، سؤال1115-1121.
2. امام خمینی، ‌استفتائات، موسسه تنظيم و نشر آثار امام(ره)، ‌1385ش،ج 2، ص 10، ‌سؤال 20 و21؛
3.آمدي، غررالحکم، انتشارات دفتر تبليغات، قم، 1366ش، ج5، ص321.
4. همان،ج3، ص451.
5. مجلسي، بحار الانوار، موسسه الوفاء، بيروت،1404ه. ق، ج 14، ص331 .