بختک

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مركز
در پاسخ به سؤال شما مطالبی را در قالب نکات زیر تقدیم می داریم:
1. بختك يا فلج خواب(sleep paralysis) به حالت ناتواني در انجام حركات ارادي حين خواب گفته مي شـود.
بختك يا فلج خواب يـك تـجربـه ي دلــهره آور و هراس انگيز مي بـاشد که اغـلب اوقات هنگام بيدارشـدن از خـواب و يـا در مـوارد اندك در لحظه ي به خـواب رفتن رخ مي دهد.
معمولاً فلج خواب از چند ثانيه تا چـند دقيـقه بـه طـول مي انجامد. 25 تا 30 درصد جـمعيت جهان حـداقل يكبار در طول زندگي خود اخـتـلال فلج خـواب را تـجـربه كرده اند. فلج خواب مي‌تواند در هر سني روي دهد.
2. علايم فلج خواب عبارتنداز:
1- ناتواني در حركت دادن تنه، دستها و پاها و صحبت كردن (فرد از فرط ترس مي‌خواهد فرياد بكشد و براي بيدار شدن تقلا مي‌‌كند، اما گويي تلاش وي بي نتيجه است).
2- فلج تمام و يا بخشي از عضلات اسكلتي بدن.
3- احساس خفگي و نزديك بودن زمان مرگ (گويي موجودي روي قفسه سينه ي شما قرار گرفته است).
4- وحشت زدگي و اضطراب.
5- توهمات خواب (hypnagogic hallucinations): به توهمات شنيداري، ديداري و لمسي رويا مانند اطلاق مي‌شود. احساس حضور يك انسان ديگر در اتاق، احساس فشردگي در قفسه سينه، ديدن سايه افراد، ديدن منبع نوراني، شنيدن صداي افراد، شنيدن صداي قدم‌هايي كه نزديك مي‌شوند، ديدن شبح، تجربه خروج از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنيدن صداي باز و بسته شدن درها.
3. معمولاً دانشمندان عوامل ژنتيكي، اضطراب و استرس، اختلال هراس و اختلال در نظم خواب را در پيدايش و ايجاد فلج خواب دخيل مي دانند.
برخی از مردم به خاطر ناآگاهی و ندانستن دلیل علمی بختک، تصورات غلطی نسبت به فلج خواب و يا بختك دارند، آنها می پندارند که بختک به خاطر آزار و اذيت جن، شيطان، ديو و يا موجودات فرازميني، و يا اشتباه گرفتن آن با تجربه خروج از بدن، پدید می آید. امروزه با پیشرفت علوم، پدیده بختك يا فلج خواب توجیه علمی و منطقی پیدا کرده است.
4. مكانيسم ايجاد فلج خواب به این ترتیب است که در طي خواب در مرحله حركات سريع چشم (REM) ، يعني مرحله اي كه رويا بيني در آن روي مي‌دهد، مغز انتقال سيگنال هاي عصبي به سوي عضلات اسكلتي (به استثناي عضله ديافراگم و عضلات چشم) را مسدود و متوقف مي سازد، تا شما روياهاي خود را برون ريزي نكنيد (يعني مثلا وقتي خواب مي بيند در حال دويدن هستيد، از رختخواب بلند نشويد و شروع به دويدن نكنيد). هنگامي كه شما قصد داريد از خواب بيدار شويد، مغز مجدداً كنترل عضلات را به دست مي‌گيرد. اما گاهي اوقات قبل از اينكه مغز كنترل عضلات اسكلتي را به دست گيرد و عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هشياري خود را باز مي يابيد. كه نتيجه آن احساس هراس آور فلج بودن بدنتان خواهد بود. نقطه ي مقابل اين عارضه زماني است كه برخي افراد هنگام رويا ديدن دستها و پاهاي خود را تكان مي دهند و يا در موارد شديد تر دچار خوابگردي مي شوند.
5. چيزهايي که احتمال تكرار فلج خواب را افزايش مي دهند:
1- كساني كه بطور طاق باز و رو به پشت مي خوابند بيشتر به فلج خواب دچار مي شوند.
2- برنامه خواب نامنظم و محروميت از خواب.
3- افزايش استرس و اضطراب.
4- تغييرات ناگهاني در سبك و يا محيط زندگي.
5- مصرف قرصهاي خواب آور و آنتي هيستامين ها.
6. چگونه هنگام تجربه بختک و فلج خواب، خود را از اين وضعيت هراس آور خلاصي بخشيم:
1- سعي كنيد انگشتان دست و يا پاي خود را تكان دهيد.
2- چشمان خود را به شدت تكان دهيد، به دنبال آن پلك ها و سر خود را.
3- سعي كنيد وضعيت خروج از بدن را در خودتان القاء كنيد.
7. درمان فلج خواب:
فلج خواب يك اختلال خواب بي خطر است. تنها با رعايت اصول بهداشت خواب، خودداري از طاق باز خوابيدن و كاهش استرس ها و هراس ها مي توان تكرار آن را به حداقل رساند. افرادي كه هفته اي يكبار به فلج خواب دچار مي‌شوند لازم است تحت درمان دارويي (مصرف ضد افسردگي ها) قرار گيرند.
از نظر علمي هر گاه فردي رو به بالا بخوابد و دست چپ آن فرد روي قلبش باشد چون رگ دست چپ داراي ارتعاش است باعث تحريك بطن چپ قلب شده و آن فرد به بختك ( يا فلج خوابي ) مبتلا مي گردد و هيچ ضرري براي بدن ندارد. معمولاً با شنيدن صدا و لمس بدن از طرف شخص ديگر باعث بر طرف شدن بختك مي گردد.