پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مركز
علمای اخلاق برای تقویت ایمان راهکارهای زیادی ذکر کرده اند . مهم ترین آن ها عبارتند از :
اولین گام : تقویت شناخت و معرفت
اولین گام در مسیر تقویت ایمان و حرکت به سوی خدا و تقرّب و نزدیکی به او، تقویت شناخت و معرفت به خدا است.
هم چنین معرفت به انبیا و ائمه (ع) و کارگزاران خدا یعنی یعنی تقویت شناخت و اعتقاد به فرشتگان به عنوان کارگزاران خداوند در نظام هستی و نزول وحی و نبوت همه انبیا از حضرت آدم (ع) تا حضرت خاتم النّبیّین (ص) است . لازمه اعتقاد به مبدآ و وحی و انبیا اعتقاد به عالم برزخ و قیامت و حساب و کتاب، حشر و نشر و بهشت و جهنم است . بنا بر این جهت تقویت ايمان در همه جهات آن، تقویت شناخت و بالا بردن سطح آگاهی و اطلاعات در مورد عالم بعد از مرگ نیز ضروری است .
اگر تحقیق و تلاش انسان جهت دستیابی به معرفت و شناخت از آفاق و انفس به قصد حقیقت‌جویی باشد، به مقتضای آیه: «الّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا؛(1) آن ها که در راه ما (با خلوص نیت) جهاد کنند، قطعاً به راه‌های خود، هدایت شان خواهیم کرد» مشمول عنایت ویژه حق مطلق، قرار می‌گیرد. در مسیر دستیابی به معرفت و شناخت خداوند که حق مطلق است، و تقویت ایمان هدایت می‌شود.
گام دوم : توبه
تقویت علم و آگاهی نه تنها در ذات خویش نور هدایت و ایمان را به همراه دارد،بلکه این گونه معرفت، حقیقت و ماهیتی جز نور روشن‌گر و ایمان امنیت آفرین ندارد. نور معرفت و آفتاب ایمان وقتی درون دل را روشن ساخت و انسان را به حقیقت هستی و هستی آفرین آشنا نمود و انسان در آن موقعیت توانست خود را بشناسد، تحوّل درونی و انقلاب فکری و عقیدتی در او پدید می‌آید که اصطلاحاً به آن توبه می‌گویند.
البته توبه مراتب دارد. برخی ها از ترک واجبات و گناهان کبیره باید توبه کنند . توبه بعضی ها از گناهان صغیره ، تلف کردن عمر و یا خرج کردن مال در امور کم اهمیت و مانند آن است . توبه عده ای به خاطر ترک برخی مستحبات و ترک اولی ها یا ارتکاب برخی مکروهات و مانند آن است . انسان در هر مرتبه معرفتی و ایمانی قرار داشته باشد ، برای تقویت ایمانش و حرکت به مرتبه بالاتر نیازمند دو چیز است :
اول معرفت و شناخت بیش تر،
دوم توبه از برخی از غفلت ها و جهل ها و عواملی که مانع حرکت او به درجه بالاتر باشد.
جهت اطلاعات بیش تر به کتاب چهل حدیث امام خمینی و معراج السعاده مولا احمد نراقی یا کتاب علم اخلاق اسلامی که ترجمه جامع السعادات مهدی نراقی است و توسط سید جلال الدین مجتبوی ترجمه شده رجوع شود.
بنابراین،بعد از معرفت و آگاهی ، توبه اولین مرحله از مراحل سیر به سوی خدا و نزدیکی به او است. بدون توبه حقیقی ایمان حقیقی در قلب ثبات و استقرار پیدا نمی‌کند.
گام سوم : عمل صالح
لازمه شناخت و معرفت و توبه حقیقی ،پشیمانی و ناراحتی سوز آور و حسرت و اندوه جانکاه از تقصیرات و کوتاهی ها و قصورات گذشته ، عزم و تصمیم جدی بر انجام اعمال صالحی است که پیش تر انجام نمی داده و جبران گذشته ها است . انجام واجبات و اطاعت از اوامر الهی از مهم ترین فاکتورهایی است که باعث تقویت ایمان می شود. هر چه ایمان قوی تر شود ، عمل صالح از کمیت و کیفیت برتری برخوردار می گردد ، چنان که هر چه عمل صالح از جهت کم و کیف فزونی یابد ، بر قوت ایمان نیز افزوده می شود . پیامبر فرمود: «اصلُ الدین الوَرَع و رأسه الطاعه؛(2) ریشه و اساس دین و دینداری ورع و اجتناب از گناهان، و سر آن اطاعت از خداست».
ایمان بدون عمل صالح معنا ندارد.
امام صادق (ع)فرمود:«الإیمان لا یکون إلاّ بعمل؛(3) ایمان چیزی جز عمل نیست».
در حدیث دیگری که از حضرت نقل شده آمده :« ایمان آن است که طاعت خدا شود و گناهی محقق نگردد». (4) از حضرت آیت الله بهجت رضوان الله علیه سؤال کردند : راه رسیدن به کمال چیست، فرمودند : راه رسیدن به کمال دو چیز است ، یکی بندگی خدا و انجام واجبات ؛ دیگر اجتناب از گناه و نافرمانی او .(5)
از استاد عارفان بالله ، مرحوم ملا حسینقلی همدانی دستور عملی برای سیر و سلوک و اصلاح نفس ( تقویت ایمان ) خواستند ، فرمود : تمام کتاب ها و آیات و روایات را که بررسی کردم ،چیزی بیش تر و بالاتر از این نیافتم که « گناه نکنیم » . (6)
پی‌نوشت‌ها:
1. عنکبوت (29) آیه 69.
2. المحدث النوري، مستدرك الوسائل، مؤسسه آل البيت، قم، 1408 ه.ق ، ج11 ، ص270
3. ثقه الاسلام كليني، الكافي، دار الكتب الاسلاميه، طهران، ه.ش ، ج 3 ص 55.
4. همان.
5. حسین احسانی فر ، اخلاق و تربیت ، زمینه سازان ظهور امام زمان (عج) ، 1389، ص 197.
6. همان ، ص 198.
