چرا سنی ها حضرت علی (ع) را به عنوان اولین مسلمان قبول ندارند؟

پرسش: چرا سنی ها حضرت علی (ع) را به عنوان اولین مسلمان قبول ندارند؟ شرح پنج دلیل بر اینکه چرا سنی ها مولا علی (ع) را به عنوان اولین مسلمان قبول ندارند؟

پاسخ:
#### پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز
از روایات استفاده می‌شود که میان مردان، اولین کسی که اسلام آورد، علی(ع) بود؛ ولی اولین فردی که اسلام را پذیرفت، حضرت خدیجه، همسر بزرگوار رسول خدا می‌باشد.
عزالدین ابی‌الحسن علی بن محمد جزری، معروف به «ابن اثیر» از مورخان بزرگ اهل سنت در باره این که اولین فردی که اسلام آورد، از ابن عباس نقل می‌کند: «أوّل مَنْ أسلَم علیّ»؛ «اولین فردی که اسلام آورد علی بود».
همچنین وی نقل می‌کند که پیامبر روز دوشنبه مبعوث به رسالت شد و یک روز بعد، در روز سه‌شنبه علی(ع) اسلام آورد. (1)
«ابن اثیر» از زید بن ارقم نیز نقل می‌کند که علی(ع) اولین کسی بود که اسلام آورد. (2)
ابو ایوب انصاری، از پیامبر نقل می‌کند که فرشتگان مدت هفت سال بر من و علی(ع) درود و صلوات فرستادند. علت آن این بود که به جز علی(ع) از مردان، کسی با من نماز به جا نیاورد. (3)
بریده، نقل می‌کند که حضرت خدیجه، اولین فردی بود که اسلام آورد و بعد از وی، علی(ع) اسلام آورد. (4)
ابوذر، مقداد، جابر، خباب، ابوسعید خدری و گروهی دیگر نقل می‌کنند که بعد از حضرت خدیجه، اولین کسی که اسلام آورد، علی(ع) بود. (5)
شايد متعصبان اهل سنت اصل پيشگامي در اسلام را از امام علي نتوانند نفي كنند و يا در مقام آن نبوده باشند؛ اما عمده دليلي كه مانع شده ايمان امام علي(ع) را به عنوان اولين مسلمان بپذيرند و آن را فضيلت بدانند، خردسالي او هنگام اسلام آوردن است و يا اين كه اسلام كسي كه در خانه رسول الله بزگ شده، اسلام از روي معرفت و شناخت نيست؛ بلكه از روي جبر محيط است.
در اين باره توجه شما را به مناظره مأمون با اسحاق جلب مي نماييم:
مأمون در دوران خلافت خود، بنا به مصالح سیاسی و یا شاید از روی عقیده، به تشیع خود و قبول برتری حضرت علی - علیه السلام - تظاهر می کرد. روزی در یک انجمن علمی که چهل تن از دانشمندان عصر خود و از آن جمله اسحاق را گرد آورده بود، رو به آنان کرد و گفت:
روزی که پیامبر خدا مبعوث به رسالت شد، بهترین عمل چه بود؟
اسحاق در پاسخ گفت: ایمان به خدا و رسالت پیامبر او.
مأمون مجدداً پرسید: آیا سبقت به اسلام بهترین عمل نبود؟
اسحاق گفت: بله. در قرآن مجید می خوانیم: «و السابقون السابقون * اولئک المقربون» و مقصود از سبقت در آیه، همان پیشقدمی در پذیرش اسلام است.
مأمون باز پرسید: آیا کسی بر علی در پذیرش اسلام سبقت جسته است؟ یا این که علی نخستین کس از مردان است که به پیامبر ایمان آورده است؟
اسحاق گفت: علی، نخستین فردی است که به پیامبر ایمان آورد؛ اما روزی که او ایمان آورد، کودکی بیش نبود و نمی توان برای چنین اسلامی ارزش قائل شد! اما ابوبکر، اگرچه بعدها ایمان آورد، ولی روزی که به صف خداپرستان پیوست، فرد کاملی بود و به همین جهت، ایمان و اعتقاد او در آن سن، ارزش دیگری داشت!
مأمون پرسید: علی چگونه ایمان آورد؟ آیا پیامبر او را به اسلام دعوت کرد یا این که از طرف خدا به او الهام شد که آیین توحید و روش اسلام را بپذیرد؟ هرگز نمی توان گفت که اسلام حضرت علی - علیه السلام - از طریق الهام از جانب خدا بوده است؛ زیرا لازمه این فرض این است که ایمان وی بر ایمان پیامبر برتری داشته باشد؛ به دلیل این که گرویدن پیامبر به توسط جبرئیل و راهنمایی او بوده است، نه این که از جانب خدا به وی الهام شده باشد.
حال، چنانچه ایمان حضرت علی - علیه السلام - در پرتو دعوت پیامبر بوده، آیا پیامبر از پیش خود این کار را انجام داده یا به دستور خدا بوده است؟ هرگز نمی توان گفت که پیامبر اکرم - صلی الله علیه وآله - حضرت علی - علیه السلام - را بدون امر و اذن خدا به اسلام دعوت کرده است و قطعاً باید گفت که دعوت حضرت علی - علیه السلام - به اسلام از جانب پیامبر به فرمان خدا بوده است. آیا خدای حکیم دستور می دهد که پیامبرش کودک غیر مستعدی را که ایمان و عدم ایمان او یکسان است، دعوت به اسلام کند؟ بنابراین، باید گفت که شعور و درک امام در دوران کودکی به حدی بوده که ایمان وی، با ایمان بزرگسالان برابری می کرده است. (1)

پي نوشت ها:
1. عز الدين بن الأثير أبو الحسن على بن محمد الجزرى(م 630)، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، ج 3، ص 589، بيروت، دار الفكر، 1409/1989.
2. همان.
3، 4 و 5. همان، ص590 و 591.
6. عقدالفرید، ج 3، ص 43. پس از اسحاق، جاحظ در کتاب «العثمانیة» این اشکال را تعقیب کرده است و ابوجعفر اسکافی درکتاب «نقض العثمانیة» به طور گسترده پیرامون اشکال به بحث و پاسخ پرداخته است. تمام این گفتگوها را ابن ابی الحدید در شرح خود بر نهج البلاغه جلد 13 صفحه 215 تا 295 نشر مؤسسة إسماعيليان للطباعة والنشر والتوزيع، آورده است.