پرسشگر گرامی با سلام سپاس از ارتباط تان با این مرکز.
بدترین انسان ها نزد خدا کسانی اند که به کفر و بی ایمانی روی آورده ،از همین مسیر، حق را زیر پا قرار داده ، هر کار زشتی را انجام می دهند .
در آیات متعددی از قرآن، نام بدترین موجودات آمده است . در تعبیری، اینان همان انسان های کافر و یا از حق روی گردانی اند که به عنوان بدترین جنبندگان معرفی شده اند:
«إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ؛(1)
قطعا بدترین جانوران نزد خدا کران و لالانی اند که اصلا تعقل نمی کنند».
و «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ؛(2)
بدترین جانوران نزد خدا آنانی اند که کافر شدند (و بر اثر لجاجت بر کفر خود)ایمان هم نخواهند آورد».
خوب است به بیان بعضی از مفسران در تفسیر آیات مذکور و نیز آیات مورد بحث توجه کنیم:
1."إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نارِ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ".
"أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ" ( بدترين مخلوقات) تعبير تكاندهندهاى است كه نشان مىدهد در ميان تمام جنبندگان و غير جنبندگان ،موجودى مطرودتر از كسانى كه بعد از وضوح حق و اتمام حجت، راه راست را رها كرده ،در ضلالت گام مىنهند، يافت نمىشود. اين حقيقت در آيه 22 سوره انفال آمده : إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ؛
بدترين جنبندگان نزد خداوند افرادى هستند كه نه گوش شنوا دارند و نه زبان گويا و نه انديشه بيدار!
در سوره اعراف (آيه 179) آمده كه بعد از ذكر گروه دوزخيان با همين اوصاف مىفرمايد: أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ؛
همچون چهارپايان اند، بلكه گمراهتر، آن ها غافلان اند.
آيه مورد بحث مطلبى فراتر از اين ها نيز دارد چرا كه آن ها را بدترين مخلوقات معرفى كرده، اين در حقيقت به منزله بيان دليلى است براى خلود آن ها در آتش دوزخ.
چرا بدترين مخلوقات نباشند، در حالى كه تمام درهاى سعادت به روي شان گشوده شده و از روى كبر و غرور و عناد و لجاج آگاهانه به مخالفت برخاستند؟(3)
2.در ميان دوابّ،(جنبنده) بدتر از سگ و خوك كه نجس العين هستند نداريم . البته به مراتب كفار و منافقان و غلات و خوارج و نصاب و مرتدين نجس تر از كلب و خوك و خبیث تر از آن ها هستند.(4)
3.إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ؛ بدترين جنبندگان روى زمين نزد حكم الهى، كرانند از شنيدن حق، گنگانند از گفتن حق، آنان كه حق را در نمىيابند، يعنى تدبر نمي كنند تا هدايت شوند.
اين جماعت بدترين حيوانات اند كه از عقل و مقتضيات آن روى بر تافته و به جانب قواى بهيمى و شهوات نفسانى شتافته، به سوء اختيار خود را از ملكات فاضل انسانى باز داشته، به صورت انسانى، ولى به سيرت حيوانى اند. (5)
4.علامه طباطبایی در تفسیر این آیه که خدا بدترین و بهترین مردم را معرفی کرده، نوشته است:
" إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نارِ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ" (سوره بینه آیه 6) یعنی کسانی که از اهل كتاب و مشركان به اين آئين جديد كافر شدند، در آتش جهنم و به طور دائم خواهند بود، اين گونه افراد بدترين خلق خدايند (چون نعمت هدايت بالاترين نعمتهاى الهى است، و كفران آن بدترين كفران ها است) در مقابل بدترین مردم بهترین مردم نیز معرفی شده اند:
" إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ" در اين آيه خيريت را منحصر در مؤمنان كرده، كه اعمال صالح انجام می دهند، هم چنان كه در آيه قبلى شرّيت را منحصر در كفار مىكرد. .(6)
در این آیه، معیار بهترین و بدترین بودن مخلوقات در نظر قرآن به صراحت بیان شده است . ایمان و کفر، دو عیار واقعی سنجش شخصیتی انسان ها است که ایمان موجب تعالی و کفر موجب سقوط است.
در نتیجه بدترین مردم نزد خدا کافران و مشرکان هستند. هر چند در آیات دیگری از قرآن بعضی از انسان ها به دلیل خطاهایی که مرتکب شده و یا می شوند، بدترین خلق معرفی شده اند، ولی با توجه به همان دو معیار که تمام خوبی ها در ایمان و تمام بدی ها در کفر خلاصه می شود ،بقیه مصادیق، چه از نظر خوبی و چه بدی به همان دو محور مربوط می شود و زیر مجموعه آن دو است ،زیرا تمام منشأ خوبی ها ایمان، و منشأ تمام بدی ها کفر است.
پی نوشت ها:
1. انفال (8) آیه 22
2.همان، آیه 55
3.تفسير نمونه، ج27، ص 208
4.أطيب البيان في تفسير القرآن، ج6، ص: 97
5.تفسير اثنا عشري، ج4، ص 315
6.ترجمه الميزان، ج20، ص 578
