چگونه می توان گناه دروغ را جبران کرد؟

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباط تان با اين مرکز
دروغ حرام و از مهم ترين گناهان است . خطرات زيادى براى هر انسانى از نظر مادى و معنوى، فردى و اجتماعى دارد .
انسان اگر به دروغ سخني بگويد و در آن به شخصي نسبت بدي بدهد و وي را متهم كند، براي توبه از آن فقط لازم است از خدا در مورد گناهي كه انجام داده، استغفار و توبه كند . اگر ذهنيتي در ديگران نسبت به شخص مورد اتهام ايجاد كرده، بايد سعي نمايد ذهنيّت منفي ديگران را كه با سخنان او ايجاد شده، برطرف نمايد . در مواردي كه چاره اي جز اعتراف وجود ندارد مثل جايي كه شهادت دروغ داده ، بايد با اعتراف به دروغ ، اشتباه خود را جبران كند.

براى ريشه كن كردن اين صفت رذيله (دروغ گويى) که منشأ گناهان بسياري است ، بايد نخست به سراغ ريشه ها برويم، چرا كه تا ريشه ها قطع نشود، اين نهال شوم همچنان پابرجاست. (1)اگر انگيزه دروغ گويى ضعف ايمان است، بايد پايه هاى ايمان را تقويت كرد، خدا را قادر بر همه چيز دانست، رزق و روزى و موفقيت و عزّت و آبرو را به دست او بدانيم،تا ضعف هايى كه سبب توسل به دروغ مى شود برطرف گردد.
اگر انگيزه آن حسد و بخل و كبر و غرور است، بايد به درمان آن ها پرداخت. اگر ريشه ها تدريجاً قطع شود، چيزى جز صداقت و راستى باقى نخواهد ماند.
از سوى ديگر بايد روى پيامدهاى سوء زيانبار دروغ كه سبب تيره روزى و بدبختى و رسوايى در دنيا و آخرت مى شود انديشيد. هر كس در اين ها درست بينديشد، تأثيري مهم و بازدارنده دارد.
اگر اشخاصى كه مبتلا به اين رذيله اخلاقى هستند، از دوستان ناباب و دروغگو و محيط هايى كه آن ها را به دروغ تشويق مى كند بپرهيزند، سريع تر درمان مى شوند، همان گونه كه پرهيز از افراد آلوده به بيمارى هاى جسمى و محيط هاى آلوده به ميكرب بيمارى ها سبب سرعت بهبود اين بيمارى خواهد شد.
ايجاد شخصيت در افراد، يكى از مؤثرترين طريق درمان دروغ است ،زيرا يكى از عوامل مهم دروغ گويى احساس حقارت و كمبود شخصيت است. دروغگو مى خواهد با لاف زدن آن را جبران كند. اگر احساس كند صاحب استعدادها و نيروهايى است كه با پرورش آن مى تواند به مقامات عالى در جامعه برسد ،نيازى به توسل جستن به دروغ براى ايجاد شخصيت كاذب در خود نمى بيند.
اگر به آن ها توجه داده شود كه راستگويان و صدّيقان در پيشگاه خدا در صف انبيا و شهيدان هستند و رفيق و همنشين آنان در قيامت خواهند بود ، براى ترك دروغ و اقبال به راست گويى تشويق خواهند شد: «وَ مَنْ يُطِعِ اللّهَ وَ الرَّسُولَ فَاُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ اَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصّالِحِينَ وَ حَسُنَ اُولئِكَ رَفِيقاً; كسى كه خدا و پيامبر را اطاعت كند (در روز رستاخيز) همنشين كسانى خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنان تمام كرده ،از پيامبران و صديقان و شهدا و صالحان، و آن ها رفيق هاى خوبى هستند».(2)
گاهي انسان احساس مي كند كه در شرايط و حالات خاصي، يا در هنگام مواجه با مسايل و افراد خاصي به طور خواسته يا ناخواسته دروغ مي گويد، يا احساس مي كند كه حرف زدن زياد در دروغ گويي تأثير دارد و اگر كم تر حرف بزند و اظهار نظر كند و... كم تر دروغ خواهد گفت.
در هر حال شخص به ويژگي ها و شرايط (خانوادگي، محيطي، كاري، حرفه اي و شغلي) و عواملي كه موجب دروغگويي مي شوند، بيش تر آگاهي دارد؛ بنابراين لازم است كه با ريشه ها كه همان عوامل و شرايط هستند برخورد نمايد.
راه جبران گناه دروغ توبه است و توبه آن استغفار و اظهار پشيماني به درگاه الهي است البته اگر از ناحيه دروغ به کسي آسيبي وارد شده اعم از مالي يا اجتماعي بايد جبران شود و در صورت امکان از شخص آسيب ديده، طلب حلاليت شود.

پي نوشت ها :
1. اخلاق در قرآن ،ج 2 ، ص238 .
2. نساء(3)، آيه 69 .