آیا آزر بت تراش پدر حضرت ابراهیم(علیه السلام)بوده است؟

آزر پدر حقیقى حضرت ابراهیم(ع)نبوده است و كلمه ى «اب»{پدر}، كه در قرآن كریم درباره آزر اطلاق شده «و اذ قال ابراهیم لابیه آزر» دلالت ندارد كه آزر پدر حقیقى و نَسَبى حضرت ابراهیم(ع)بوده است; زیرا در زبان عرب با آنكه کلمه «اب» به معناى پدر و جدّ است، گاه با قرینه به معناى «عمو»ست. از همین رو، در قرآن كریم آمده است: هنگامى كه یعقوب در حال احتضار بود از فرزندانش پرسید: شما بعد از من چه مى پرستید؟ گفتند: «نعبد الهك و اله آبائك ابراهیم و اسمعیل و اسحق;خداى تو را مى پرستیم كه همان خداى پدران تو ابراهیم و اسماعیل و اسحق است».
در این آیه، كلمه «آباء» كه جمع «اب» است، هم بر «جدّ» ایشان(حضرت ابراهیم) و هم بر عمویشان كه حضرت اسماعیل بوده اطلاق شده است; ، زیرا یعقوب فرزند اسحق و برادرزاده اسماعیل است.
براى آگاهى بیشتر در این چند آیه كه درباره ى آزر آمده دقّت فرمایید.

حضرت ابراهیم(ع) در اوایل بعثتش به آزر و مى گوید: «بتهایى را به عنوان خدایان براى خودت انتخاب كرده اى؟ تو و پیروانت همه گمراهید»(1).
آزر وعده خداپرستى به ابراهیم(ع) داد. ابراهیم(ع) گفت: «لاستغفرن لك»(2); حالا كه وعده دادى دست از بت پرستى بردارى، من هم براى تو استغفار خواهم كرد. پس از آنكه حضرت ابراهیم(ع) دید آزر به وعده اش عمل نكرده، خداپرست نشد و به دشمنى با خدا پرداخت از او دورى جست و كناره گرفت: «فلمّا تبیّن له انّه عدوّ للّه تبرّأمنه»(3).
در جاى دیگر قرآن از قول حضرت ابراهیم (ع) مى خوانیم: «خدایا مرا و والدین مرا و مؤمنین را بیامرز، روزى كه حساب برپا مى شود».(4) این آیه حالات و آخرین گفته هاى ابراهیم(ع) را در پایان عمرش، پس از اتمام بناى خانه كعبه، بازگو مى كند.
در آیه قبل دیدید كه ابراهیم(ع) به طور كلّى از آزر بیزارى جست و رابطه خود با او را به كل قطع كرد. آیه اخیر پایان عمر ابراهیم(ع) را مجسم مى كند. وى مى گوید: «خدایا مرا و والدین مرا بیامرز.» بنابراین از در كنار هم نهادن آن دو آیه كه یكى مربوط به «آزر» و در اوایل بعثت ابراهیم (ع) است و دیگرى مربوط به والدین ابراهیم (ع) و در اواخر عمر اوست به خوبى روشن مى شود كه آزر غیر از پدر حقیقى حضرت ابراهیم (ع) است.و یكى از لطایف آیه شریف این است كه تعبیر «والدین» را به كار برده «ربنا اغفرلى و لوالدى» به خلاف كلمه «ادب» واژه «والدین» بر غیر پدر و مادر حقیقى اطلاق نمى شود. پدر حضرت ابراهیم (ع) «تارخ» نام داشته است.
ـــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
1 - سوره انعام، آیه 74.
2 - سوره ممتحنه، آیه 4.
3 - سوره توبه، آیه 114.
4 - سوره ابراهیم، آیه 41.