اوصاف مشترک قرآنی خدا و رسول چه میباشد؟

خداوند سبحان اوصافی را برای خود در قرآن ذکر کرده که همانها را برای نبی اکرم(ص) نیز بیان کرده است؛ مثلاً همان گونه که قرائت قرآن را به خود نسبت داده، میفرماید: اولین جمع آوری کننده و قاری قرآن، خداوند است: «اِن عَلینا جمُعه و قُرانه فَاذا قرأناه فاتبع قرانه» (1)، به پیامبرش هم نسبت داده، میفرماید: «اِقرأ باسم رَبک الذی خلق» (2)، پیامبر اکرم(ص) نیز مسلمانان را به قرائت و حفظ قرآن توصیه فرمود است: «تقَرؤونه صَباحاً ومَساءً» (3). و نیز همان گونه که خداوند خود را تلاوت کننده قرآن معرفی کرده است: «تِلک ایات الله نَتلوها علیک بالحق» (4)، رسول اکرم(ص) را هم تالی قرآن معرفی میکند: «یَتلوا علیهم ایاتنا» (5)، و به آن حضرت دستور میدهد تا آیات الهی را بر مردم تلاوت کند: «و اتلُ ما أُوحی اِلیک مِن کتاب»(6). و همان طور که ترتیل را به خود اسناد میدهد: «و رتلناه ترتیلاً» (7)، رسولش را نیز به آن دستور میدهد: «و رتّل القران ترتیلاً»(8).
خداوند متعال اصل تلاوت قرآن را بر پیامبرش واجب کرده است. قرآن کریم، سخن رسول اکرم(ص) را در این باره چنین نقل میکند: «اِنما أُمرت أَن أَعبد رَب هذه البلدة الذی حَرمَّها وله کل شَیء و آُمرت أَنّ أکون مِن المُسلیمن و أَن أَتلوا القران»(9) ؛ من مأمور شدم تا مسلمان و تالی قرآن باشم.
خدای سبحان در آیه‏آی دیگر ادب تلاوت که ادب لفظی قرآن است را به پیامبرش گوشزد کرده، میفرماید: «و رتّل القران ترتیلا»؛ کلمات قرآن را منظم، منسجم و هماهنگ بخوان، بدون این که حرفهای آن مبهم باشد یا این که بین کلمات فاصله بیندازی تا آنها را از انتظام و انسجام بازداشته و جدا کند، باید نظم ظاهریش مانند انتظام معنوی آن محفوظ بماند.
وصف مشترک دیگر آن است که خداوند همان گونه که قرآن را کلام خود معرفی میکند، آن را کلام و قول رسول نیز دانسته، میفرماید: «اِنه لَقول رَسول کریم»(10). این سخن رسول الهی است، خواه فرشته وحی باشد، خواه رسول گرامی؛ زیرا هر دو، مصداق رسول کریمند و قرآن میتواند کلام هر دو باشد. البته بالاصالة کلام خداست و بالتبع کلام فرشته و پیامبر، زیرا اینان مظاهر خدای مکلّم و متکلمند و کلام خدا از زبان پیامبر و جبرئیل شنیده میشود و آنها از خود در اصل وحی هیچ سخنی ندارند بلکه فقط حاملان کلام حق و وحی الهی هستند و امتیاز این حاملان از حاملان متعارف این است که اینان میدانند چه حمل کرده‏اند و مضمون آن را میفهمند و از محتوای تبلیغ آگاهند.
پی نوشت :
1- قیامت/17-18.
2- علق/1.
3- بحار22/274.
4- بقره/252.
5- قصص/59.
6- کهف/27.
7- فرقان/32.
8- مزّمّل/4.
9- نمل/91-92.
10- تکویر/19.