بسياري از مردم معتقدند در بعضي چشمها اثر مخصوصي است كه وقتي با اعجاب به چيزي بنگرند، ممكن است در آن تحولاتي منفي و مخرّب ايجاد كند. گر چه اين مسئله از نظر عقلي امر محالي نيست، ولي توجيه علمي معتبري تا كنون براي آن ذكر نشده . البته روايت " العين حق" گر چه در كتب درجه يك حديثي نيامده ولي در كلمات قصار امير مؤمنان در نهج البلاغه و در بعض كتب روايي ديگر هم آمده (1) و روايات ديگري به اين مضمون كه همه مي تواند به اين معنا حمل شود كه چشم زخم زدن افراد حسود حق است زيرا وقتي زيبايي و نعمت و خوبي ديگري را ببينند ، نمي توانند تحمل كنند و حسد و كينه و عداوتشان آنان را به توطئه چيني وامي دارد كه چه بسا تا ريشه كني فرد پيش مي روند و اين حقيقتي است انكار ناپذير و به همين جهت هم دعا و تعويذ و استعاذه براي اين موارد به وفور وارد شده است اما اين روايات دلالت صريح و قطعي بر تاثير خود چشم و نيروي فوق العاده و ضربه زننده در بعض چشم ها ندارند.
در روايتي آمده: جبرئيل "رقيه" و تعويذي براي رسول خدا آورد كه اين جمله بود: "بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ عَيْنِ حَاسِدٍ اللَّهُ يَشْفِيك"= به نام خدا تو را در پناه خدا قرار مي دهم از شر هر چشم حسود تا خدا از آن شفا و امنت بدهد. (2)
رسول خدا فرمود : استعينوا علي اموركم بالكتمان فان كل ذي نعمه محسود (3)با كتمان و پوشاندن نعمت هايتان (از آدم هاي بي ظرفيت و كم ظرفيت) كارتان را پيش بريد زيرا هر نعمت داري مورد حسادت است.
حضرت يعقوب به تعليم خدايي مي دانست وقتي افراد بخصوص آدميان كم ظرفيت 11 برادر قوي هيكل و خوش فرم و...را با هم ببينند ، حسادتشان گل مي كند و آنها را چشم زخم مي زنند و براي از بين بردن وحدت و اجتماع آنها توطئه مي نمايند و... از اين رو فرزندان را سفارش كرد كه به گونه اي عمل كنند كه از اين مهلكه در امان باشند.
محسود بودن فرد نعمت دار و مورد توطئه و حقد قرار گرفتن او ، در روايات تصريح شده و به پناه بردن به خدا و تلاوت سوره هاي "معوذتين"(قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس) و ذكر هاي "لا حول و لا قوه الا بالله" و دعاهايي ديگر توصيه شده است(4).
نوشتن اين اذكار و سوره ها و همراه داشتن آنها نيز مؤثر است (5)
در بعض روايات اهل سنت آمده كه افرادي مي خواستند پيامبر را چشم كنند و از كساني كه به چشم كردن معروف بودند براي اين مقصود كمك بگيرند كه آيه " و ان يكاد ..." نازل شد و پيامبر را امان داد (6).
با توجه به اين روايات و روايات گذشته ، چه چشم زخم به معناي مشهور (تأثير مرموز چشم ها)وجود داشته باشد و چشم هايي بتوانند چنين ضررهايي بزنند يا نه ، معنايش چشم هاي حسود باشد كه به توطئه چيني مي پردازند ، در هر دو حال نوشتن اين آيه و همراه داشتن آن براي در امان ماندن از چشم زخم معمول شده است و اگر با اعتقاد به قرآن و توسل به آن باشد ، خوب مي باشد .
پي نوشت ها:
1.سيد رضي ، نهج البلاغه ، اول ، قم ، هجرت ، 1414 ق ، ص 546 ؛ طبرسي ، مكارم الأخلاق ، چهارم ، شريف رضي ، 1370 ش ، ص 386 ؛ ابن سابور زيّات ، طب الأئمة ، دوم ، قم ، امير ، 1411 ق ، ص 121.
2. علامه مجلسي ، بحار الانوار ، هشتم ، بيروت ، الوفا ، 1403 ق ، ج60، ص: 7
3. ابن شعبه حراني ، تحف العقول ، دوم ، قم ، انتشارات اسلامي ، 1404 ق ، ص 48.
4. علامه مجلسي، همان ، ج6 ، ص 18 - 26.
5. همان ، ج 60 ، ص 26.
6.بيضاوي ، أنوار التنزيل و أسرار التأويل ، اول ، بيروت ف دار احياء التراث ، 1418 ق ، ج 5 ، ص 238.
