عبارت " انما يريد الله ليذهب عنکم الرجس اهل البيت و يطهرکم تطهيرا"در بين آياتي آمده که مربوط به همسران رسول خداست ، يعني هم مخاطب آيات قبل و هم آيات بعد همسران است ، ولي مخاطب اين عبارت به دلايل متعدد همسران نيست، از جمله:
1- آيات قبل همه با صيغه جمع مونث مخاطب يا غايب آمده ،مثلا:"ان کنتن" ،"تردن"،"تعالين"، "امتعکن"و...؛ ولي به ناگاه در اين عبارت ضمير عوض شده و ضمير جمع مذکر مي آيد: "عنکم"،"يطهرکم"؛اين نشان مي دهد که مخاطب اين عبارت زنان نيستند.
2-آيات قبل و بعد خطاب به زنان پيامبر است و بر اين تصريح شده است. در ابتداي آيات آمده :"يا ايها النبي قل لازواجک ... "و باز در آيات بعد تصريح مي کند : "يا نساء النبي من ...يا نساء النبي لستن... " ولي به ناگاه در اين عبارت مخاطب را با عنوان "اهل البيت" ياد مي کند و اين هم نشان مي دهد مخاطب غير از مخاطب قبلي است.
3-اين عبارت دلالت بر اراده خاص خدا بر طهارت و عصمت اهل بيت دارد ، زيرا اراده عمومي خدا بر پاکي همه انسان ها است . ارسال کتب و مبعوث کردن پيامبران براي محقق ساختن آن اراده عمومي است . خداوند در سوره مائده بعد از بيان احکام وضو و غسل و تيمم مي فرمايد :
«ما يريد الله ليجعل عليکم من حرج و لکن يريد ليطهرکم و ليتم نعمته عليکم»(1)
در اين جا سخن از اراده اختصاصي است چون با "انما" آورده که دلالت بر انحصار دارد. پس غير از اراده عمومي است و به همين جهت دلالت بر عصمت دارد اما هيچ کس ادعا نکرده زنان پيامبر معصوم بوده اند، بلکه همه بر معصوم نبودن آنان اتفاق دارند ، به خصوص که قرآن بر گناهکار بودن بعضي صراحت دارد. در سوره تحريم راجع به بعضي زنان پيامبر آمده:
" ان تتوبا الي الله فقد صغت قلوبکما و ان تظاهرا عليه فان الله هو موليه و ..."(2)
در سوره احزاب آمده :"ان الله اعد للمحسنات منکن اجرا عظيما"(3)
در همين سوره آنان به خانه نشيني بعد از پيامبر و دوري از سردمداري جريانات سياسي امر شدند :
"و قرن في بيوتکن"(4) اما بعضي از آنان از اين فرمان صريح سر پيچي کردند .پس معلوم مي شود زنان قطعا منظور نبوده اند.
4-"اهل بيت " که مخاطب آيه تطهير است، يک عنوان است که مصداق هاي مختلفي مي تواند داشته باشد . اهل خانه يک فرد مي تواند خودش ، زن يا زنانش، فرزندان، پدر و مادرش که با او زندگي مي کنند و کسان ديگري که تحت تکفل او هستند ، باشند. قرآن ساره ، همسر حضرت ابراهيم را جزو اهل بيت ايشان مي شمارد . ملائکه خطاب به ساره مي گويند:
"رحمت الله و برکاته عليکم اهل البيت"(5) .
علاوه اينکه ما شيعيان، علي را که داماد و پسر عمو ي پيامبر است و زهرا را که جزو دختران پيامبر است و حسن و حسين را که دختر زاده هاي پيامبرند، جزو اهل بيت مي شماريم ، حال آن که پيامبر دامادها و دخترها و دختر زاده هاي ديگر هم داشته است .
پس بايد گفت مصداق اهل بيت افراد فراواني مي تواند باشد، ولي در اين جا اهل بيت با وصف عصمت آمده و بسياري از اينان معصوم نبوده اند . نمي دانيم کدامين معصوم بوده اند. پس در اين جا براي شناسايي مصداق ها راهي جز مراجعه به شخص پيامبر نداريم.
5 - حديث رسول خدا که تنها راه شناسايي مصداق هاي اهل بيت است ، به ما اعلام مي کند اهل بيت فقط امام علي ، امام حسن، امام حسين و حضرت زهرا عليهم السلام بودند که اصحاب پنجگانه کسا را تشکيل دادند . ديگران هر چند از جانب پيامبر به خير و صلاح معرفي شدند، ولي از اهل بيت به شمار نيامدند . بنا بر روايات متعدد پيامبر بارها با پيچاندن عبا به دور خود و اين چهار نفر اعلام کرد اين افراد اهل بيت هستند و جز اين ها نيست . به همين جهت دو تن از همسران در دو بار که رسول خدا اهل بيت خود را زير عبا جمع و آن ها را معرفي و براي آن ها دعا مي کرد، خواستند به زير عبا و در جمع اهل بيت وارد شوند، ولي رسول خدا ضمن تاييد آن ها اجازه ورود آن ها به زمره اهل بيت را نداد ، همچنان که در مباهله پيامبر جز اين چهار کس را با خود نبرد.
بنا بر اين آيه تطهير دلالت بر عصمت اهل بيت دارد. اهل بيت گر چه مي تواند مصداق هاي مختلف داشته باشد، ولي اهل بيت معصوم را فقط خدا و پيامبر مي شناشد. جز معرفي پيامبر، هيچ راهي براي شناسايي آنان وجود ندارد. مي توانيم با دلايلي بفهميم که بعضي جزو اهل بيت نيستند ، زيرا گناه آشکار کرده اند، ولي نمي توانيم بدانيم چه کساني جزو اهل بيت هستند، چون عصمت امري دروني است و جز خدا کسي بدان علم ندارد . پس راه شناسايي اهل بيت معصوم فقط مراجعه به پيامبر است و پيامبر هم زنانش را جزو اهل بيت نشمرده است.
پي نوشت ها:
1. مائده(5)آيه6.
2. تحريم(66)آيه4.
3. احزاب(33)آيه 29.
4. همان،آيه33.
5. هود(11)آيه 73.
