من پدربزرگم به تازگی فوت کردن و این اولین باری بود که من مرده و شرایط دفنو میدیدم..خیلی راجع به شب اول قبر و فرشتگان نکیر و منکر خوندم و خیلی سوالات مختلف تو ذهنمه..
اینکه فرد مرده و روح از بدن جدا شده و کلی خاک هم روی فرد ریخته میشه، چه جوری فشار قبرو حس میکنه؟
فرشته های پرسش کجا میان و چگونه با گرزشون تو سر فرد میزنن در شنیدن جواب نادرست؟
چه جوری فرد این دردو حس میکنه؟
با صدقه و کار نیک واسه مردهچه جوری تنگنای قبر برداشته میشه؟ یعنی چی؟ مگه جسم هنوز دردو حس میکنه؟
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در ابتدا ببينيم مفهوم فشار قبر چيست؟
مقصود از فشار قبر اين نيست كه در اين قبور خاكي محسوس - كه جزئي از عالم ماده است - فشاري بر بدن مادي انسان‌ها وارد مي‌شود. بلكه مقصود از قبر دربسياري از روايات عالم برزخ است و مقصود از«فشار» عذاب خاصي است كه انسان درآن عالم متناسب با كنشهاي خود ميبيند. فشار و عذاب قبر جسماني و روحاني است، ولي جسم و بدن برزخي عذاب و فشار ميبيند. نه بدن مادي؛ زيرا روح انسان در عالم برزخ، با بدن برزخي (كه متناسب با آن عالم است) و قالب مثالي، همراه است.
بسياري از بزرگان اهل حكمت و معرفت در تحليل اين مسئله تصريح كرده‌اند كه واژة قبر كاربرد متعدد دارد. يك معناي قبر گودال خاكي است كه بدن انسان بعد از مرگ در آن قرار مي‌گيرد و آداب فقهي خاصي دارد.
معناي ديگر قبر عالم برزخ است كه روح انسان بعد از مرگ با بدن مثالي در آن جا به سر تا روز قيامت برپا شود. در اين باره روايتي هم نقل شده مثلاً از امام صادق(ع) دربارة عالم برزخ پرسيده شد، حضرت فرمود: «مراد از برزخ قبر است» در روايتي آمده:
«القبر إمّا روضه من رياض الجنه أو حفره من حفر النيران؛(2) گور انسان باغي از باغ‌هاي بهشت است يا گودالي از گودال‌هاي دوزخ.
قبر خاكي زمينه چنين چيزي كه در روايت آمده ندارد، پس معلوم مي‌شود مراد از قبر در اين گونه روايات عالم برزخ است و قبر به معناي برزخ است كه نمونه‌‌اي از قيامت است، باغي بهشتي و يا حفره‌اي جهنمي به حساب مي‌آيد(3) قبر به مفهوم گودال خاكي نمي‌تواند باغ بهشتي باشد، به خصوص كه انسان در داخل گودال خاكي جسد بي روح است و باغ بهشتي بودن آن برايش نفعي ندارد.
طبق اين رويكرد معلوم مي‌شود كه ورود فرشتگاني به نام نكير و منكر و پرسش و پاسخ‌ها آنان با مردگان و اموري از اين دست در عالم برزخ خواهد بود و انسان با بدن مثالي در برزخ مورد رأفت و يا كيفر آن دو فرشته قرار خواهد گرفت.
بنابر اين اگر كسي تا آخر در قبر معناي گودال خاكي دفن نشد و روي زمين بدن او ماند و پوسيد، باز تمام مسايل براي او پيش مي‌آيد، يعني عذاب قبر دارد، سؤال و جواب‌هاي قبر براي او خواهد بود. در نتيجه همه امور ياد شده در پرسش در قبر برزخي صورت مي گيرد و نه در قبر خاكي تا در محذورات ياد شده پيش آيد.
پي‌نوشت‌ها:
1. مجلسي، بحار الانوار، نشر دار الاحيا التراث العربي بيروت، 1413 ق، ج 6، ص 223.
2. همان، ج 1، ص 205.
3. امام خميني، چهل حديث، نشر مؤسسه آثار امام، 1366ش، ص 460.
موفق باشید.
