با عرض سلام و خسته نباشید.چند روز قبل در خبرگزاری فارس نیوز مصاحبه ای را بااستاد سید محمود نبویان خواندم که ایشان فرموده اند که:
« انسان کامل فقط امام زمان(عج) و بقیه ائمه اطهار (ع) هستند و کسی که به امام زمان نزدیک می‌شود، به کمال نزدیک تر می‌شود. چون امام زمان و سایر ائمه علیهم السلام هستند که درباره‌اش فرموده‌اند«بکم فتح الله، بکم یختم، بکم ینزل الغیث، بکم یمسک السماء،» یعنی اگر باران می‌آید به برکت امام زمان است چرا کرات به هم نمی‌خورد؟ چرا کره زمین با ماه برخورد نمی‌کند؟ پاسخ در جامعه کبیره است که می‌فرماید به دلیل وجود با برکت امام زمان است که این اتفاق‌ها نمی‌افتد. این بحث که در جامعه کبیره آمده برهان فلسفی دارد و ما برای آن استدلال داریم، پس هر کسی که به امام زمان نزدیک است به کمال می رسد نه اینکه به نسبت پیشرفت تکنولوژی انسان به کمال نزدیک شود.»
من می خواستم بدانم برهان فلسفی و استدلالی که استاد نبویان برای این گفته ی خود دارند چیست؟اگر ممکن هست بنده را راهنمایی کنید.
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
برهان معروفي در فلسفه با نام برهان واسطه فيض مطرح است كه حكيمان بواسطه آن قائلند فيض از جانب خداوند مستقيم افاضه نشده و در اين ميان واسطه اي وجود دارد .
به عبارت ديگر معتقدند از آن‌جا كه خداوند مراتب عالي توحيد ذاتي و صفاتي دارد، بسيط و بي‌تكثر است؛ نخستين صادرش بيش از يكي نيست و اين، نخستين خليفه و واسطه تداوم فيض او بر ديگران به شمار مي‌آيد؛ زيرا فيض و واسطه، هر دو دايم هستند.
علامه مجلسي در اين باره مي‌فرمايد:از آن‌جا كه به ساحت جبروتي و حريم ملكوتي خداوند راهي نداريم، پس ناچار بايد ميان ما و خداوند، سفيران و حجت‌هايي با جهت‌هاي قدسي و حالات بشري باشند تا به سبب مشابهت جهت قدسي، از خداوند دريافت فيض كنند. (1)
بر اين اساس ما معتقديم نخستين صادر كه صلاحيت واسطه شدن ميان خلق و خالق را داشته باشد، حقيقت محمدي(ص)، نور اهل‌بيت(ع) و در عصر حاضر، امام زمان(عجّل الله) است.
مهم‌ترين دليل در منابع متعدد، براي لزوم واسطه فيض مي توان بيان كرد آن است كه، از قاعده"الواحد لا يصدر عنه إلّا الواحد"برمي‌آيد كه از خداوند يگانه و بسيط، جز يك معلول(يك صادر، يك مخلوق) صادر نمي‌شود و حال آن‌كه عالم هستي پر از كثرات، موجودها و معلول‌هاي گوناگون است؛ جمع ميان اين دو، وجود واسطه را مي‌نمايد.
هم‌چنين بر اساس قاعده "لزوم السنخيّة بين العلّة و المعلول" از مبدأ واحد متعالي و كمال مطلق، معلول يگانه با كمال و تعالي صادر مي‌شود؛ بنابراين، كثرات عالم و جسمانيات نمي‌توانند اول صادر و اول مخلوق باشند؛ پس وجود واسطه در ميان اين دو هستي، قطعي است.
به بيان ديگر، طبق برهان عقلي، ميان فاعل و قابل بايد مناسبت و سنخيت باشد وگرنه هر چيزي علت هر چيزي مي‌توانست باشد و از آب، گرما و از آتش، سرما صادر مي‌شد. از طرفي، حق‌تعالي در نهايت ترفّع، تقدس و تنزه و عالم مادي در نهايت تفسّل، تركب و تنزل است، پس صدور چنين عالمي و رسانيدن فيض از آن مبدأ متعال واسطه مي‌خواهد.
بر اساس فيض خداوند بر بندگان مستقيم نبوده و نيارمند واسطه است كه مطابق برخي آيات و صريح روايات، جايگاه انبيا و اولياي الهي همان مقام نخستين صادر و واسطه در فيض ميان خالق و مخلوقات است به عنوان مثال قرآن نظام و اسباب اثردهي وسايط را در پرتو توحيد افعالي خداوند پذيرفته و مي فرمايد" وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ"(2)به سوي او وسيله برگزينيد"و يا در آيه اي ديگر مي فرمايد "إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً"من جانشيني در زمين قرار مي‌دهم.» يعني خداوند كارهايش را توسط خليفه‌اش انجام مي‌دهد.
به اين امر در روايات نيز تاكيد شده است از امام صادق (ع) نيز نقل شده است كه امام فرمود " ِ بِنَا أَثْمَرَتِ الْأَشْجَارُ وَ أَيْنَعَتِ الثِّمَارُ وَ جَرَتِ الْأَنْهَارُ وَ بِنَا يَنْزِلُ غَيْثُ السَّمَاءِ وَ يَنْبُتُ عُشْبُ الْأَرْض... (3) به واسطه ما درختان ميوه مي‌دهند و ميوه‌ها به بار مي‌نشينند و نهرها جاري مي‌شود، و به واسطه ما باران آسمان مي‌بارد و گياه زمين مي‌رويد.
در پايان توجه داشته باشيد كه براي رعابت اختصار،برهان مذكور به صورت خيلي خلاصه بيان شد كه البته نيازمند آشنائي اجمالي با تعابير و اصطلاحات فلسفي است اما در عين حال براي مطالعه بيشتر در اين زمينه مي توانيد به مجموعه آثار شهيد مطهري، ج 7، نشر صدراء مراجعه نمائيد.
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسى، مرآة العقول، چ دار الكتب الإسلامية، بي جا، بي تا، ج 12، ص 88.
2. مائده (5)آيه 35.
3. كليني، الكافي، چ دارالكتب الاسلاميه، تهران 1365ه ش، ج 1، ص 144.
موفق باشید.
