علوم غریبه

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
علوم غريبه، علومي مانند علم حروف و اعداد، علم اوفاق، جفر، (جفر صغير و جفر كبير) خافيه، كيميا، ليميا، هيميا، سيميا، ريميا و علوم ديگر است.
در يك تقسيم بندي علوم را به دو بخش تقسيم نموده اند :
علوم خفي (علوم غريبه) و علوم جلي (علوم نظري و تجربي) خفي به معني پنهان و جلي به معني آشكار است. بنابراين علوم غريبه جزء علومي است كه اربابان اين فن و يا علم، آن را همواره از ديد نامحرمان و ناشناسان پنهان داشته، در تعليم و تعلم شرايطي را مورد نظر قرار داده اند.
اين علوم نيز خود داراي شاخه هاي گوناگوني است. در اين بحث معروف ترين آن ها را كه در ميان متخصصان شهرت دارد، نام مى‏بريم:
1. علم سيميا، كه موضوع بحثش هماهنگ ساختن و خلط كردن قواى ارادى با قواى مخصوص مادى است، براى دست يابى و تحصيل قدرت در تصرفات عجيب و غريب در امور طبيعى كه يكى از اقسام آن تصرف در خيال مردم است، كه آن را سحر ديدگان مي نامند. اين فن از تمامى فنون سحر مسلم‏تر و صادق‏تر است.
2. علم ليميا ، كه از كيفيت تاثيرهاى ارادى، در صورت اتصالش با ارواح قوى و عالى بحث مى‏كند، كه مثلا اگر اراده من متصل و مربوط شد با ارواحى كه موكل ستارگان است، چه حوادثى مى‏توانم پديد آورم؟ اگر اراده من متصل شد با ارواحى كه موكل بر حوادثند، و بتوانم آن ارواح را مسخر خود كنم و يا اگر اراده‏ام متصل شد با اجنه، و توانستم آنان را مسخر خود كنم، و از آن ها كمك بگيرم، چه كارهايى مي توانم انجام دهم؟ اين علم را علم تسخيرات نيز مى‏گويند.
3. علم هيميا، كه در تركيب قواى عالم بالا، با عناصر عالم پائين، بحث مى‏كند، تا از اين راه به تاثيرهاى عجيبى دست يابد، و آن را علم طلسمات نيز مي گويند، چون كواكب و اوضاع آسمانى با حوادث مادى زمين ارتباط دارند، همان طورى كه عناصر و مركبات و كيفيات طبيعى آن ها اين طورند، پس اگر اشكال و يا نقشه آسمانى كه مناسب با حادثه‏اى است، با صورت و شكل مادى آن حادثه تركيب شود، آن حادثه پديد مى‏آيد، مثلا اگر بتوانيم در اين علم به شكل آسمانى كه مناسب با مردن فلان شخص، يا زنده ماندنش و يا باقى ماندن فلان چيز مناسب است، با شكل و صورت خود اين نامبرده‏ها تركيب شود، منظور ما حاصل مي شود ،يعنى اولى مي ميرد، دومى زنده مي ماند، سومى بقا مى‏يابد، و اين معناى طلسم است.
5. علم ريميا و آن علمى است كه از به كارگيري قواى مادى بحث مى‏كند تا به آثار عجيب آن ها دست يابد، به طورى كه در حس بيننده آثارى خارق العاده در آيد و اين را شعبده هم مي گويند.
اين چهار فن با فن پنجمى كه نظير آن ها است، و از كيفيت تبديل صورت يك عنصر، به صورت عنصرى ديگر بحث مى‏كند، يعنى علم كيميا همه را علوم خفيه پنجگانه مى‏نامند كه مرحوم شيخ بهايى در باره آن ها فرموده:
بهترين كتابى كه در اين فنون نوشته شده، كتابى است كه نامش كلّه سر: همه‏اش راز است، كه حروف آن از حروف اول اين چند اسم تركيب شده، يعنى كاف كيميا و لام ليميا، و ها هيميا، و سين سيميا و راء ريميا.(1)
در اين باب كتاب‏هاي گوناگون نوشته شده است كه نياز به سال ها تعليم و تعلّم و استاد دارد.
به طور طبيعي هر علمي هم جنبه مثبت مي تواند داشته باشد و هم جنبه منفي. از علوم غريبه هم مي توان در مسير ناصواب استفاده كرد و دست به اغفال مردم و جمع مال زد و هم مي توان براي امور صواب مثل رفع مشكل مردم استفاده نمود. به همين دليل است كه تعليم و تعلم اين علوم غير از علم سحر، از نظر مراجع در صورتي كه مفسده برآن مترتب نشود، اشكالي ندارد. (2) به عبارت ديگر يادگيري اين علوم براي استفاده هاي مشروع، مثل ارشاد و تبليغ افراد و تشخيص حق از باطل بلااشكال است و در غير اين صورت حرام است.
با توجه به آنچه در بالا گفتيم اين علوم قطعا تاثيرگذار هم بوده و تا اندازه اي مي توان به آن اعتماد كرد؛ در عين حال نكته اساسي اين است كه اين علوم به جهت شكل پيچيده و رمزي خود همواره محملي براي اشخاص ناسالم و شياد بوده است كه با اين تعابير سعي در اغواي توده مردم دارند.
لذا اگر چه فايده و تاثير آن را انكار نمي كنيم. اما در عين حال آگاهي داشتن و تسلط و استفاده از اين علم كار هر كسي نيست و از عهده بسياري از افرادي كه ادعا مي كنند خارج است. علاوه بر اينكه بعضي از افراد هم كه كمي آگاهي از آن دارند، آن را در جهت سوء استفاده و كسب در آمد استفاده مي كنند. در نهايت به طور عادي نمي توان به چنين اشخاصي اعتماد كرده و حرفشان را باور نمود.
اما در مورد يادگيري آن توسط خودتان هم بايد گفت اگر چه ملاك حرمت و عدم حرمت يادگيري ان را در بالا ذكر كرديم، اما بزرگان ما افراد عادي را از يادگيري اين علوم منع كرده اند. چرا كه مفسده هاي فراواني بر آن مترتب است.
پي نوشت ها:
1. علامه طباطبايي، سيدمحمدحسين، تفسير الميزان ، نشر جامعه مدرسين، قم، 1377 ش، ج 1، ص367و368.
2. آيت الله خامنه اي، سيدعلي، اجوبه الاستفتاءات، نشر بين الملل، تهران، 1389ش، س 1230.
موفق باشید.