بسم الله الرحمن الرحيم
سلام عليكم
با توجه به آيات 61 تا 71 سوره مباركه حجر، چرا حضرت لوط سلام الله عليه پيشنهاد داد آن مردم خبيث با دخترانش ازدواج كنند؟ آيا اين ظلم به دخترانش نبود -هر چند بخواهد به اين وسيله از ميهمانانش محافظت كند- ضمن اينكه قاعدتا شمار آنان زياد و دختران او محدود بودند.
ظاهرا عبارت موجود در تفسير نمونه، «هدف لوط اين بود كه به آنها اتمام حجت كند و بگويد من تا اين حد نيز آماده فداكارى براى حفظ حيثيت مهمانان خويش و نجات شما از منجلاب فساد هستم.»، چندان قانع‌كننده نيست؛ ضمنا اينكه «لوط نمي‌خواست دختران خود را به ازدواج مشركان گمراه در آورد بلكه هدفش اين بود كه بياييد و ايمان بياوريد و بعد هم دختران خودم را به ازدواج شما در مى‌آورم.» در قرآن به آن اشاره‌اي نشده و با شرايط موجود چندان سازگاري ندارد! در آن بحبوحه كه آنان از همه عقايد باطل خود نمي‌گذرند كه با دختران ايشان ازدواج كنند.
متشكرم
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ابتدا درباره ظلم بودن پيشنهاد ازدواج بايد بگوييم كه اگر هدف حضرت لوط را اتمام حجت با آن افراد خبيث بدانيم اين شبهه منتفي مي شود زيرا حضرت لوط با توجه به شناختي كه از آن قوم خبيث داشت مطمئن بود كه آنها اين پيشنهاد را نمي پذيرند و صرفا به سبب اتمام حجت اين پيشنهاد را داده است.
از سوي ديگر اگر هدف حضرت لوط حقيقتا ازدواج هم بوده باشد باز هم ظلم نبود زيرا خبيث بودن قوم لوط به سبب انجام عمل خبيث بود و عمل خبيث آنها ترك زنان و روي آوردن به مردان بوده چنانكه حضرت لوط خطاب به آنها مي فرمود:« أَ تَأْتُونَ الذُّكْرانَ مِنَ الْعالَمينَ (*) وَ تَذَرُونَ ما خَلَقَ لَكُمْ رَبُّكُمْ مِنْ أَزْواجِكُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ عادُونَ» (1) « آيا در ميان جهانيان، شما به سراغ جنس ذكور مىرويد (و همجنس بازى مىكنيد، آيا اين زشت و ننگين نيست؟!(*) و همسرانى را كه پروردگارتان براى شما آفريده است رها مىكنيد؟! (حقّاً) شما قوم تجاوزگرى هستيد!» و اگر آنها حاضر به ازدواج با دختران لوط مي شدند نشان مي داد كه از اين عمل خبيث خود دست برداشته اند و لذا ازدواج دختران لوط با آنها ظلم محسوب نمي شد زيرا آنها از گناه خود دست برداشته بودند.
اما درباره اينكه هدف حضرت لوط از اين پيشنهاد چه چيزي بوده بايد بگوييم كه روشن شدن هدف حضرت لوط مبتني بر روشن شدن اين مسئله است كه آيا قبل از آمدن قوم لوط به سوي منزل لوط حضرت لوط از ماهيت ميهمانان خود آگاه بوده يا نه؟! طبق آنچه در سوره هود آمده و ترتيب آياتي كه در اين سوره بيان شده استفاده مي شود كه قبل از شناخت ماهيت فرشتگان، قوم لوط به سوي منزل لوط آمده اند .
با پذيرش آنچه در سوره هود آمده مي توان گفت كه حضرت لوط حقيقتا پيشنهاد ازدواج به آنها داده و هدف وي اين بوده كه ميهمانان وي محفوظ بمانند و حضرت نزد ميهمانان شرمنده نشود چنانكه از ظاهر سخنان حضرت لوط چنين نكته اي بر مي آيد زيرا در يكي از آيات مي خوانيم:« وَ جاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ قالَ يا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ في ضَيْفي أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشيد» (2) «قوم او (بقصد مزاحمت ميهمانان) بسرعت به سراغ او آمدند- و قبلًا كارهاى بد انجام مىدادند- گفت: «اى قوم من! اينها دختران منند براى شما پاكيزهترند! (با آنها ازدواج كنيد و از زشتكارى چشم بپوشيد!) از خدا بترسيد و مرا در مورد ميهمانانم رسوا نسازيد! آيا در ميان شما يك مرد فهميده و آگاه وجود ندارد؟!»
از ظاهر عبارت « وَ لا تُخْزُونِ في ضَيْفي» بر مي آيد كه هدف حضرت لوط از اين پيشنهاد محافظت از ميهمانان و شرمنده نشدن نزد ميهمانان بوده است. از سوي ديگر چنانكه گفتيم اگر قوم لوط اين پيشنهاد را مي پذيرفتند دلالت بر برگشت و توبه آنها از عمل خبيث آنها داشت و لذا پيشنهاد ازدواج به آنها مشكلي نداشت.
در تفسير الميزان مي خوانيم:« وقتى لوط (ع) ديد كه قوم وي، همگى بر سوء قصد عليه ميهمانان يك دست شدهاند و صرف موعظه و يا خشونت در گفتار، آنان را منصرف نمىكند تصميم گرفت آنها را از اين فحشاء باز بدارد و منظورشان را از راه حلال تامين كند از طريقى كه گناهى بر آن مترتب نمىشود و آن مساله ازدواج است، لذا دختران خود را به آنان عرضه كرد و ازدواج با آنان را برايشان ترجيح داد»(3)
در اينجا ممكن است سؤال شود كه در اين صورت اين پيشنهاد ازدواج چگونه قابل تصور است درحاليكه قوم لوط افراد زيادي بودند ولي حضرت لوط دو دختر بيشتر نداشت؟!
در تفسير الميزان مي خوانيم كه برخي گفته اند مراد از دختراني كه در كلام حضرت لوط آمده صرفا دختران خود لوط نبوده بلكه مراد زنان قوم وي بوده زيرا پيامبر پدر قوم خود است و لذا زنان قوم، دختران وي محسوب مي شوند. اما علامه طباطبايي اين نظر را فاقد دليل و مستند دانسته و فرموده كه از الفاظ آيه چنين برداشتي نمي توان داشت. از سوي ديگر اين نظر بدين سبب ارائه شده كه گفته اند حضرت لوط بيشتر از دو دختر نداشت درحاليكه در قرآن كريم بيان نشده كه وي دو دختر بيشتر نداشته بلكه اين مسئله در تورات آمده و اعتمادي به آنچه در تورات فعلي آمده نمي توان داشت.(4)
در تفسير نمونه نيز مي خوانيم: اين پيشنهاد لوط به خاطر آن بود كه مهاجمين عدهاى از اهل قريه بودند نه همه آنها(5) اما اگر آنچه در سوره حجر آمده را بپذيريم بايد بگوييم كه قبل از اينكه قوم لوط به سوي منزل لوط بيايند و بخواهند عمل شنيع خود را انجام دهند حضرت لوط با ماهيت ميهمانان خود و اينكه مأموران نزول عذاب الهي هستند آشنا شده بود و ميهمانان گفته بودند كه :« قالُوا بَلْ جِئْناكَ بِما كانُوا فيهِ يَمْتَرُونَ (*) وَ أَتَيْناكَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّا لَصادِقُونَ (*) فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَ اتَّبِعْ أَدْبارَهُمْ وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ وَ امْضُوا حَيْثُ تُؤْمَرُونَ» (6) « گفتند: «ما همان چيزى را براى تو آوردهايم كه آنها [كافران] در آن ترديد داشتند (آرى،) ما مأمور عذابيم)! (*) ما واقعيّت مسلّمى را براى تو آوردهايم و راست مىگوييم(*) پس، خانوادهات را در اواخر شب با خود بردار، و از اينجا ببر و خودت به دنبال آنها حركت كن و كسى از شما به پشت سر خويش ننگرد مأمور هستيد برويد».
و لذا زماني كه قوم لوط نزد وي آمدند حضرت لوط براي اينكه با آنها اتمام حجت شده باشد و شايد روزنه اي براي توبه و بازگشت آنها باقي مانده باشد لذا پيشنهاد ازدواج را مطرح نمود و در ظاهر هدف خود را محافظت از ميهمانان مطرح كرده بود ولي در حقيقت ماهيت ميهمانان را مي شناخت.
پي نوشت ها:
1. شعراء(26) آيه 165-166.
2. هود(11) آيه 78.
3. علامه طباطبائي، الميزان في تفسير القرآن، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1417ه.ق، ج10، ص: 338.
4. همان، ص: 339
5. آيت الله مكارم شيرازى ، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية ، 1374ش، ج9، ص: 182
6. حجر(15) آيه 63-65
موفق و موید باشید
