آیا این درست است که عذاب و ثواب سید دو برابر عوام است این با عدالت خدا چگون سازگار است؟
با سلام و تشکر از ارتباط¬تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در نظام حقوقی اسلام فرقی بین سادات و غیر سادات جز در چند مسئله جزئی و مالی (مثل اینکه زکات بر سادات حرام است و خمس برای سادات فقیر مباح است و...) هیچ گونه تفاوتی وجود نداشته و از نظر آفرینش و خلقت هیچ فرقی بین سادات و غیر سادات وجود ندارد؛ به فرموده قرآن يگانه معيار برتري انسان ها نسبت به ديگران، تقوي مي باشد آن چنانكه مي فرمايد"هان اى مردم ما شما را از يك مرد و يك زن آفريديم و شما را تيرههايى بزرگ و تيرههايى كوچك قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد نه اينكه به يكديگر فخر كنيد و فخر و كرامت نزد خدا تنها به تقوى است و گرامىترين شما باتقوىترين شما است كه خدا داناى با خبر است."(1)
يا در مورد نوع محاسبه اعمال آنها در قيامت هيچ گونه تبعيضي به عنوان انتساب آنها به پيامبر اكرم (ص) و...صورت نمي گيرد لذا در حديثي از امام سجاد(ع) نقل شده است كه فرمود"...خَلَقَ اللَّهُ الْجَنَّةَ لِمَنْ أَطَاعَهُ وَ أَحْسَنَ وَ لَوْ كَانَ عَبْداً حَبَشِيّاً- وَ خَلَقَ النَّارَ لِمَنْ عَصَاهُ وَ لَوْ كَانَ وَلَداً قُرَشِيّاً"(2) خدا بهشت را آفريده براى بنده مطيع و نيكوكار گر چه غلامى سياه باشد و جهنم را آفريده براى هر كه معصيت كند گرچه از اولاد قريش باشد. "
ولی به لحاظ اخلاقی انسان گاهی زندگی عادی دارد که مسلما در چنین شرایطی گناهان و ثوابهای او عادی است اما گاهی در مقام و منزلتی قرار می گیرد که خوبی و بدی او به پای مکتب نوشته می شود و موقعیت او خطیر و مورد توجه می باشد. در چنین حالتی است که اعمال خوب او موجب هدایت دیگران و احیانا لغزشهای او به خودش محدود نمی شود، بلکه موجب تسری به دیگران هم خواهد شد چون خواه ناخواه با دین و مکتب پیوندی آشکار برقرار کرده اند ؛ مانند همسران پیامبر اکرم (ص) که این عنوان همسری برای آنان جایگاهی ساخته بود که گناه آنان با گناه زنان عادی متفاوت بود.
قرآن کریم در این مورد می فرماید:یَنِساءَ النَّبیِّ مَن یَأْتِ مِنکُنَّ بِفَحِشةٍ مُّبَیِّنَةٍ یُضعَف لَهَا الْعَذَاب ضِعْفَینِ وَ کانَ ذَلِک عَلی اللَّهِ یَسِیراً * وَ مَن یَقْنُت مِنکُنَّ للَّهِ وَ رَسولِهِ وَ تَعْمَلْ صلِحاً نُّؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَینِ وَ أَعْتَدْنَا لهََا رِزْقاً کرِیماً(1)ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود، عذاب او دوچندان خواهد بود؛ و این برای خدا آسان است، و هر کس از شما برای خدا و پیامبرش خضوع کند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دو چندان خواهیم ساخت، و روزی پرارزشی برای او آماده کردهایم."
بر این اساس می توان گفت سادات از آن جهت که به پیامبر اکرم (ص) و ائمه اهل بیت علیهم السلام منسوب هستند در جایگاهی قرار دارند که برای مردم الگو و سرمشق هستند و گناه آنان موجب ضعف و سستی در ایمان مردم عامه می شود از این جهت باید بیشتر مراقب خود باشند، و خوبی آنان موجب رغبت عامه مردم به مذهب حق می شود.
بر اين اساس نكته آن است كه دو برابر شدن ثواب و عقاب به جهت انتسابشان به خاندان پيغمبر اكرم (ص) است در واقع سادات به جهت انتسابشان به اين خاندان، در صورت گناه در حقيقت دو خلاف مر تكب مي شوند اول آنكه نافرماني از دستورات خدا كرده و در مرحله بعد اين نافرماني موجب هتك حرمت نسبت به خاندان پيامبر(ص) است و در صورت كار نيك نيز در حقيقت دو فعل نيك انجام داده است لذا فرض بي عدالتي در افعال خدا زماني مطرح مي شود كه مثلاً فقط گناه آنها دو برابر شود يا فقط ثواب آنها برخلاف افراد عادي دو برابر شود. اما اگر به جهتي خاص كل اعمال آنها دو برابر محاسبه شود چه مانعي دارد.
به علاوه آنكه افراد سادات به جهت انتسابشان به پيامبر اكرم (ص) بيشتر در معرض ديد سائر افراد بوده و چه بسا اين حكم، خود نوعي پيشگيري از آنها براي انجام گناه و تشويق آنها به انجام كار نيك است كه حاكي از جايگاه بلند آنهاست برخلاف ديگران كه از اين جايگاه برخوردار نيستند در نتيجه ملاك، ميزان قبح اعمال افراد بر اساس علم ،موقعيت و...است و چه بسا گناه و ثواب فرد غير سيد به جهت الگو بودن براي ديگران و...از گناه و ثواب فردي ديگر بيشتر باشد
پي نوشت ها:
1. حجرات(49)آيه 13.
2. مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت، 1404 ه ق، ج 46، ص 82 .
3. سوره احزاب، آیات 30 و 31.
