با سلام و تشكر از ارتباط شما با مركز ملي پاسخگويي به سوالات ديني
براي تقويت صبر و بردباري به نكات زير توجه كنيد:
- واقع گرايي: يکي از عوامل مهم در افزايش توان بردباري و يکي از مهارتهاي لازم براي مقابله با فشارهاي رواني، شناخت واقعيت هاي موجود درباره ي سختي هاي زندگي در دنيا است. از اين رو بايد بپذيريم که دنيا محل مشکلات و حوادث است. اين پذيرش و اين ديد به دنيا انتظارات ما را تنظيم مي کند. چرا که اگر دنيا را محلي براي رسيدن به خواسته هايمان بپنداريم، در صورت نرسيدن به آن کنترل خود را از دست مي دهيم و به عصبانيت و خشم خود را پيوند مي زنيم. بنابراين در ابتدا لازم است که شکل واقعي دنيا را بپذيريم. يکي از کليدهاي اصلي رضايت از زندگي و توان افزائي و صبر در اين نگرش نهفته است. بنابراين توجه به اين که دنيا خواستگاه مشکلات است، انسان را از جهت رواني آماده و صبر را در آدمي نهادينه مي سازد.
- بدانيد که زندگي شما به عنوان يک واقعيت خارجي، آن قدر تلخ و گزنده نيست؛ آنچه آن را تحمل ناپذير و بسيار تلخ جلوه مي دهد، تصورات و انتظاراتي است که از دنيا و زندگي داريم و اکنون آنها را بر آورده شده نمي بينيد و به همين جهت ناراضي و کم صبر مي شويم. به اين مثال دقت کنيد: اگر در يک ميهماني يک ليوان چاي داغ براي ما بياورند، ما از اين نوشيدني انتظار يک نوشيدني خُنک را نداريم و از اين رو از داغ بودن آن، نالان و ناراحت نمي شويم؛ بلکه اگر آن را سرد بيابيم، معترض مي شويم؛ چون انتظاري که از چاي داريم، بر آورده نشده است. روايات فراواني اين مطلب را به ما گوش زد مي کنند و اين ديد و بينش را مي خواهند در ما نهادينه سازند، که انتظارات خود را نسبت به دنيا تغيير و واقعي کنيد. پيامبر خدا-صل الله عليه و اله و سلم- مي فرمايد:«هر کس چيزي را طلب کند که آفريده نشده، خود را به زحمت انداخته و چيزي نصيب او نمي گردد
- اميد بستن به جبران محرومیّتها
- روحیه عجول بودن براى نتیجه گیرى در کارها را کنار بگذارید، حتی برای نتیجه گرفتن در تقویت روحیه صبر هم نباید عجله کرد .
- از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید.
- خود را برای دریافت رفتارهاى نابجا و خلاف انتظار آماده سازید، همیشه فضاى ذهنى و روانى خود را براى شنیدن و دریافت رفتارهاى نابجا و خلاف انتظار آماده سازید وبه این معنا که همواره در هر مسالهاى، ابتدا از دیگران انتظار بدترین برخورد را داشته باشید و خود را براى تحمل آن آماده کنید. این مساله باعث مىشود برخوردهاى بهتر از مورد انتظار در شما ایجاد خشنودى نماید. در حالى که اگر همیشه انتظار برخورد خوب داشته باشید، چه بسا نتیجه عکس خواهید گرفت.
- تفریحات سالم داشته باشید، از تفریحات سالم و تقویت کننده اراده؛ مانند کوهنوردى، شنا، دو ، صحرانوردی و پیادهروى و گردش در طبیعت و... نیز استفاده کنید.
- با افراد صبور دوست شوید، بیشتر با افراد خوش خلق و صبور معاشرت کنید، دوستي ها سبب انتقال روحيات و خلقيات مي شود.
- به رفتارهایی که باعث بی صبری شما می شود توجه نکنید، به برخى رفتارها و حالاتى که از افراد سر مىزند. و شما را به بی صبری دعوت مىکند، توجه نکنید؛ مثلاً اگر کسى با حرف ناروا شما را بر مىافروزد، از شنیدن و گوش سپردن به سخنان وى اجتناب کنید و حتى گوش ندهید یا محیط را ترک کنید. دیگر به گفتههاى او دقت و توجه نکرده و آنها را در ذهن خود مرور نکنید. نسبت به دیگر اعمال فیزیکى و رفتارهاى پرخاشگرانه و تحریک کننده نیز همین طور واکنش نشان دهید و راه بىتوجهى و تغافل را پیش گیرید.
- توجه به پايان پذيري و محدود بودن دنيا توان انسان را در مشکلات افزايش مي دهد. چرا که اين نگرش عاملي مي شود تا مشکلات را هميشگي نپندارد، و اين باور فرد را با انگيزه مي سازد که با صبر و اميد در زندگي حرکت کند. سختي هاي دنيا اگر چه محدود هستند، اما در ضمن هميشگي و در طول حيات در دنيا نيز نيستند. آري در دل اين مشکلات آسايش نيز نهفته است. بنابراين يکي از عوامل ديگر که از واقعيات دنيا است، پايان پذيري بودن مشکلات آن است، توجه به اين واقعيت براي افزايش صبر بسيار موثر است، و خوش بيني راه نسبت به آينده در دل انسان ايجاد مي کند.
- تفسير: هر موقعيت ناخوشايندي، توسط انسان، ارزيابي مي گردد. اين ارزيابي ها تأثير مستقيمي برفشار رواني حاصل از موقعيت دارد. اگر موقعيت ناخوشايند را مثبت بنگريم و يا داراي بار مثبت بدانيم، قابل تحمل خواهد بود. اما اگر آن را منفي ارزيابي کنيم، از کنترل ما خارج و غير تحمل مي گردد. در حقيقت، ما آن گونه که حوادث را تفسير مي کنيم، به آن واکنش نشان مي دهيم. به بيان ديگر، حوادث، تعيين کننده نيستند؛ بلکه تفسير ما از موقعيت ناخوشايند است که در کاهش يا افزايش تنيدگي و فشار رواني، تعيين کننده است. بنابراين، ما به وسيله ي تفسيرهايمان مي توانيم موقعيت هاي ناخوشايند را کنترل و مديريت کنيم، و توان خود را بالاببريم.. بنابراين ما هم بايد تفسير مناسبي از مسائل در زندگي داشته باشيم. چرا که مشکلات بر اساس علم و حکمت خداوند شکل مي گيرد و از آن جا که خداوند خير است و رشد و کمال بندگان را مي خواهد عموماً اين مشکلات در اين جهت هستند.
- کاهش دل دادگي: فقدان و از دست دادن دل داشته ها از حوادث تلخي است که موجب تنيدگي مي گردد. انسان به آن چه دارد، هم احساس تعلق پيدا مي کند و هم نسبت به آنها دلبسته مي شود، هر چه كمتر به اشياء مختلف دلبسته شويم،صبرمان در فقدان آنها بيشتر مي شود.
کنترل اِسنادي: اِسناد يعني تعيين اين که منشأ امور، چه کسي است و چه کسي آن را هدايت و برنامه ريزي کارها را در دست دارد. براي انسان، خيلي مهم است که بداند آن چه را مي بيند، از چه منبعي صادر شده و به چه کسي منسوب است. اين که چه کسي مورد منشأ کارها است، نقش زيادي در کاهش يا افزايش فشارهاي رواني دارد. براي انسان، خيلي مهم نيست که چه اتفاق افتاده؛ مهم تر از آن، اين است که بداند چه کسي اين کار را انجام داده است. اگر سختي ها را تصادفي بدانيم، آنها ما را نگران مي سازد و رهزن صبر و بردباري ما مي شود. اگر بدانيم و باور داشته باشيم که سختي هاي زندگي، بر اساس مقدرات خداي که رحيم، عليم و حکيم است، پيش آمده، بدون شک، اين باور، فشار رواني را کم و قابل تحمل مي کند.
- هر گاه احساس بی صبری برشما غلبه کرد، چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید ذهنتان را آرام کنید. چند دقیقه ای آرام بنشینید و هیچ کاری انجام ندهید، تلویزیون تماشا نکنید. حتی کتاب یا روزنامه ای نخوانید اگر می بینید که راهی برای غلبه بر بی صبریتان ندارید آن را رها کنید. ممکن است در ابتدا سخت به نظر برسد اما به تدریج این مهارت در شما تقویت می شود. برای این کار سعی کنید سر خود را با مسائلی که دوست دارید گرم کنید تا کمتر به موضوعی که باعث بی صبریتان شده فکر کنید.
موفق باشيد.
